آیا استراتژی زمین سوخته جایگزین دستیابی به توافق بهتر شده است؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، آمریکا بعد از خروج از برجام کارزار سیاست فشار حداکثری علیه تهران را به راه انداخت و در دو سال اخیر حدود ۱۳۰ مورد تحریم علیه بخش‌های مختلف در ایران اعمال کرد با این حال  ناظران و کارشناسان معتقدند  این سیاست اگرچه مشکلات بسیاری برای ایران به همراه داشته است با این حال آمریکا هم نتوانسته به اهداف مد نظر خود دست یابد. با این حال اظهارات برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران خطاب به جو بایدن نامزد انتخابات‌آتی ریاست جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه "از برجام چیزی باقی نخواهد ماند تا به آن برگردی" نشان می دهد که دولت ترامپ سیاست زمین سوخته را در این زمینه دنبال می‌کند و می‌خواهد برجام را به توافقنامه‌ای بی‌مصرف تبدیل کند.

 این اظهارات برایان هوک نشان می دهد که سیاست خارجی‌آمریکا در قبال ایران تبدیل به موضوعی جناحی و انتخاباتی در آمریکا شده و دولت ترامپ به دنبال این است که دموکراتها حتی اگر هم بخواهند نتوانند در باره برجام منشاء اثر باشند و  گامی در حفاظت از این توافق بردارند.

پیش از این جو بایدن نامزد حزب دموکرات آمریکا در نطق‌ انتخاباتی خود از بازگشت مشروط ایالات متحده به برجام در صورت پیروزی در انتخابات سخن گفته است. البته بایدن اولین شرط بازگشت آمریکا به برجام را پایبندی دوباره ایران به این توافق‌نامه هسته‌ای عنوان کرده و به طرفداران خود وعده داده که با همکاری متحدان آمریکا نسبت به تقویت و گسترش برجام اقدام خواهد کرد.

بایدن، معاون سابق رئیس‌جمهوری آمریکا سال گذشته در توییتی نوشت که فاجعه خودساخته دونالد ترامپ در خروج یک جانبه از برجام نه تنها به توافق بهتری ختم نشده بلکه ایران در آستانه بازگشت به برنامه هسته‌ای خود است و زمینه رویارویی نظامی میان دو کشور هم پدید آمده است.

او پس از شیوع گسترده کرونا خواستار کاهش تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران شد. او به طور مشخص خواهان آن شد که برنامه‌ای ویژه راه‌اندازی شود تا بانک‌ها و شرکت‌ها از طریق آن بتوانند با ایران معامله کنند. او پیشنهاد کرد که در این راستا مجوزهای ویژه‌ای برای فروش دارو و تجهیزات پزشکی صادر شود.

وعده توافق بهتر عملی نشد

بایدن اخیرا در بیانیه‌ای به مناسبت دومین سالگرد خروج کشورش از برجام یادآوری کرده که وعده رئیس‌جمهور آمریکا برای عقد توافقی بهتر با ایران محقق نشده است و از سیاست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کشورش علیه ایران انتقاد کرده است.

نامزد حزب دموکرات همچنین اقدام ترامپ در وتوی مصوبه کنگره آمریکا برای جلوگیری از هر گونه اقدام نظامی علیه ایران بدون مجوز کنگره را نشان‌دهنده اهانت او به جایگاه نهاد قانونگذار به عنوان یکی از بخش‌های حاکمیت آمریکا دانسته است.

در بیانیه جو بایدن آمده است: «یک نکته کاملا آشکار است: تصمیم‌گیری‌های سیاسی دونالد ترامپ خطر جنگ در خاورمیانه را افزایش داده است. او دو سال پیش در چنین روزی از توافق هسته‌ای ایران خارج شد... د. در آن زمان او وعده رسیدن به توافقی بهتر را داد. این وعده محقق نشده است.»

به گفته جو بایدن  فعالیت هسته‌ای و منطقه ای ایران افزایش یافته است.

کنایه برایان هوک

در پاسخ به اظهارات جو باید برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در پاسخ به جو بایدن، گفت: چیزی از برجام باقی نخواهد ماند که او بتواند آمریکا را به آن برگرداند.

هوک در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌بی‌سی گفت: «بعضی از نامزدهای انتخاباتی وعده می‌دهند به توافق هسته‌ای ایران بازخواهند گشت. چیزی زیادی از این توافق باقی نخواهد ماند که [آمریکا] به آن محلق شود.»

برایان هوک در بخش دیگری از این مصاحبه مدعی شد توافق هسته‌ای برجام به بهای از دست رفتن صلح و امنیت در منطقه به دست آمده است. او اضافه کرد: «ایران از این توافق برای افزایش ستیزه‌جویی در منطقه، آزمایش موشک‌های بالیستیک و اشاعه موشکی استفاده کرده است و ما اقدام فوق‌العاده‌ای برای عوض کردن این روند انجام داده‌ایم.»

دونالد ترامپ نیز روز یکشنبه ۳۱ فروردین گفت که رهبران جمهوری اسلامی ایران انتظار پیروزی جوبایدن، نامزد ریاست جمهوری دموکرات‌ها در انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ را دارند. او گفت اگر جو بایدن پیروز شود ایران، چین، ژاپن، کانادا و مکزیک، آمریکا را تصاحب خواهند کرد.

ترامپ در ادامه ادعاهای پیشین خود را بار دیگر تکرار کرد و گفت حدس می زند که جان کری، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا در دولت اوباما نمیخواهد که آن‌ها الان توافق کنند و ایرانی‌ها احتمالا تصور می‌کنند که می‌توانند صبر کنند.

سیاست زمین سوخته

رئیس جمهور آمریکا از زمان روی کار آمدن خود در سال ۲۰۱۶، تلاش بسیاری کرد تا اروپایی ها را به خروج از توافق هسته ای با ایران متقاعد یا وادار کند. با این حال، پس از آنکه اروپایی‌ها به خواسته های ترامپ پاسخ منفی دادند، او یکجانبه از توافق هسته ای با ایران خارج شد؛ اقدامی که منجر به تضعیف برجام و تردید نسبت به بقای آن شد.

رئیس‌جمهور  آمریکا از یک سو به دنبال ایجاد اختلاف در اروپا و جلوگیری از انسجام آن و از سوی دیگر نابودی برجام است.

همانطور که از سخنان برایان هوک پیداست آمریکا به دنبال آن است که استراتژی زمین سوخته را در مورد برجام عملی کند به آن معنا که برجام را از معنای خود تهی کند.

ایالات متحده که این روزها به دنبال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران نیز هست و قصد دارد با خدشهدار کردن تمامی مفاد برجام، این توافق بین المللی را به توافقی بی‌مصرف تبدیل کند که همه مفاد آن زیر سوال رفته است. دولت دونالد ترامپ قصد دارد برجام را به توافقی سوخته تبدیل کند که حتی بازگشت رییس جمهوری بعدی آمریکا به آن بی‌فایده باشد.