بهبودیافتگان کرونا به شکرانه سلامتشان، پلاسما اهدا کنند/ ۲۰ درصد خون اهدایی کشور توسط بیماران تالاسمی مصرف می‌شود / بهبودیافتگان را با تستی ویژه و پانزده دقیقه‌ای شناسایی می‌کنیم / کاهش حدود ۱۰ درصدی اهدای خون در ماه رمضان امسال به نسبت سال قبل / چرا بهبودیافتگان کرونا از اهدای پلاسما استقبال نکردند؟

رئیس سازمان انتقال خون گفت: از بهبودیافتگان کرونایی می‌خواهیم به شکرانه سلامتشان، پلاسما اهدا کنند.

به گزارش «تابناک»؛ دکتر پیمان عشقی در نشست آنلاین خبری با اصحاب رسانه با اشاره به روز جهانی تالاسمی گفت: با فعالیت‌های پیشگیرانه‌ای که در کشورمان صورت گرفته است، تولد تالاسمی به زیر ۱۵۰ نفر رسیده اما هنوز ۲۰ درصد خون اهدایی کشور توسط بیماران تالاسمی مصرف می‌شود. سازمان انتقال خون ایران در راستای وظایفی که دارد در خدمت جامعه تالاسمی ایران هست و خواهد بود.    وی افزود: سازمان انتقال خون در بحران کرونا نیز دست از تلاش برنداشت. کیفیت خون اهدایی به بیماران تالاسمی بالاست و سلامت خون از لحاظ نبود بیماری‌های ویروسی تضمین شده است. مردم ایران نیز در این بحران، بیماران تالاسمی را فراموش نکرده‌اند؛ ذخایر خونی ما در سطح کشور قابل قبول است، اما این پویش‌های انتقال خون باید ادامه یابند.  
عشقی در ادامه با تاکید بر ضرورت اهدای پلاسما توسط بهبودیافتگان کرونا گفت: از بیماران بهبودیافته کرونا می‌خواهیم به شکرانه سلامت خود، به شانزده پایگاه در مراکز استان ها بروند و پلاسما اهدا کنند. دقت کنید که اهدای پلاسما با ماشین انجام می‌شود و اهدای خون نیست، بلکه زردابه خون ایشان جدا می‌شود تا به بیماران کرونایی تزریق شود و بهبود ایشان را در پی داشته باشد.   وی با تاکید بر اینکه اهداکنندگان پلاسما دچار کمبود خون نمی‌شوند، افزود: اهدای پلاسما در ایران زودتر از کشورهای دیگر شروع شد، اما اکنون با سرعت بیشتری در سایر کشور‌ها ادامه پیدا می‌کند و نباید عقب بیفتیم. پیش از این سالانه 500 هزار لیتر پلاسما در کشورمان از خون های اهدایی استحصال می شد در حالی که در برخی کشورها به چند میلیون لیتر در سال هم می رسد.   رئیس سازمان انتقال خون در پاسخ به سوال «تابناک» درباره چگونگی شناسایی بهبودیافتگان کرونا گفت: برای آنکه افراد بهبودیافته کرونایی محسوب شوند و از آنها پلاسما دریافت شود، لازم است یکی از این شرایط را داشته باشند: یکی اینکه آزمایش ملکولی مثبت ارائه دهند؛ همان تست PCR مثبت که نشان می‌دهد به بیماری کووید19 مبتلا شده اند. دوم اینکه مستندی از یک پزشک واجد صلاحیت در بیمارستان ها و مراکز درمانی کووید ارائه شود.   وی افزود: به دلیل اینکه خیلی از بیماران به دلیل نبود امکانات تست پی‌سی‌آر، به ویژه در یک ماه و نیم ابتدایی شیوع بیماری، با تشخیص پزشک بیماران در بیمارستان بستری می شدند و تحت درمان قرار می‌گرفتند، مستندات ایشان مانند خلاصه پرونده یا برگه تاییدیه پزشک برایمان قابل قبول است. مستنداتی مانند سی تی اسکن یا علائم تیپیک یا تست های سرولوژی به شرطی که به تایید مرکز درمانی معتبر رسیده باشد برایمان قابل قبول است.   عشقی در ادامه گفت: سی تی اسکن در تشخیص آنقدر دقیق است که شاهد رونمایی از نرم افزاری ویژه بوده‌ایم که می تواند با توجه به سی تی اسکن، به صورت خودکار تشخیص ابتلا دهد. یعنی اینقدر همه چیز مشخص و واضح است که نرم افزار هم برای آن ساخته و رونمایی شده است. البته با وجود همه این مستندات در پایگاه های انتقال خون، ما یک تست مخصوص هم انجام می دهیم که تستی پانزده دقیقه ای است که همه این مستندات را تایید مجدد می‌کند.   وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره مقایسه اهدای خون در ماه رمضان پارسال و امسال گفت: اهدای خون در هفته اول ماه رمضان امسال 10.5 درصد نسبت به سال قبل کاهش داشت که خوشبختانه این روند در هفته دوم ماه مبارک بهبود یافته و به زیر 10 درصد رسیده است، به شکلی که ذخایر خونی تمامی استان‌ها در حد قابل قبول و بین ۵ تا ۷ روز است (بیش از ۷ روز ذخیره، مازاد محسوب می شود) و اهدای خون متناسب با مصرف شده است.   رئیس سازمان انتقال خون با اشاره به در پیش بودن شب‌های قدر، گفت: پایگاه‌های انتقال خون در شب‌های قدر آماده خدمت به مردم هستند، اما از مردم می‌خواهیم برای اهدای خون تنها به شب‌های قدر اکتفا نکنند و از اکنون به فکر باشند تا مراکز شلوغ نشوند و فاصله‌گذاری اجتماعی و فیزیکی رعایت شود.   وی در پاسخ به سوالی درباره اهدای پلاسما گفت: بهبودیافتگان کرونا پس از ۲۸ روز بعد از بهبودی می‌توانند اقدام به اهدای پلاسما کنند. پلاسما درمانی سابقه صد ساله دارد و در مورد بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود. برای درمان بیماری‌هایی از آبله مرغان تا آنفلوآنزا‌های مختلف و بیماری‌های تنفسی و ... از این روش استفاده شده و نتیجه‌های خوبی کسب شده است.

عشقی در ادامه گفت: وقتی ویروس کرونای جدید آمد، ابتدا چین و سپس ایران از روش پلاسمادرمانی استفاده کردند. مطالعه در کشور ما در این زمینه تمام شده و به زودی منتشر می‌شود. هرچه پلاسما زودتر به بیماران رسیده، نتیجه بهتری کسب شده و از مرگ و میر و ورود بیمار به ICU جلوگیری شده است. در جهان نیز هنوز کارآزمایی بالینی منتشر شده در این خصوص نداریم؛ البته گزارش‌های موردی در این زمینه منتشر شده که امیدوارکننده بوده است. به دلیل همین نتایج خوب بوده که کشور‌های مختلفی از جمله آمریکا و کانادا وارد کارآزمایی بالینی پلاسما درمانی شده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه پلاسما درمانی روشی بسیار ساده است، درباره چرایی عدم استقبال مورد انتظار برای اهدای پلاسما، گفت: به نظر می‌رسد انتظار‌های ما از میزان اهدای پلاسما هیجانی بوده است. اهدای خون فرآیند شناخته شده‌ای برای مردم است، مردم سال‌ها بر این اساس نذر می‌کردند اما اهدای پلاسما خبر جدیدی برای مردم بود. البته پلاسما در مراکز جمع آوری پلاسما که متعلق به بخش خصوصی است انجام می‌شود.

زئیس سازمان انتقال خون افزود: حدود دو ماه و نیم است که از بحران کرونا می‌گذرد و ما از بهبود یافتگانی برای اهدای پلاسما دعوت کردیم که یک ماه از بیماری آن‌ها می‌گذرد. در نتیجه پیک مراجعه بهبود یافتگان احتمالا بعد از این خواهد بود. از طرفی نگرانی‌هایی در جامعه وجود دارد که فکر می‌کنند اگر برای اهدای خون مراجعه کنند، بدن آن‌ها ضعیف می‌شود. در نیویورک در چند روز اول هزار اهدای پلاسما انجام شده و در ایران در عرض دو هفته حدود ۲۵۰ واحد اهدا اتفاق افتاد. امیدوارم مردم با هویت مبارزه جویی و خیرخواهی که دارند اقدام به اهدای پلاسما به شکل موثر کنند.

وی با بیان اینکه اهدای خون باید داوطلبانه باشد، گفت: با این حال، سازمان انتقال خون به عنوان اهرمی تشویقی، هزینه رفت و برگشت و زمان صرف شده اهداکنندگان پلاسما را به این افراد پرداخت می‌کند. اقدام تشویقی دیگر هم این بوده که در بیمارستان‌های معین کرونا، تراکت‌های تبلیغاتی برای خود بیماران فرستادیم تا یک ماه پس از بهبود، پلاسما اهدا کنند.

عشقی در پاسخ به سوالی درباره میانگین سنی اهداکنندگان پلاسما گفت: میانگین سنی اهداکنندگان پلاسمای بهبود یافته از کرونا از ۳۵ تا ۴۵ سال بوده است. از طرفی مراجعه بانوان برای اهدای پلاسما بیشتر از مراجعه برای اهدای خون بوده است. البته از پلاسمای خانم‌هایی که سابقه زایمان دارند نمی‌توانیم مستقیم و خام برای درمان کووید۱۹ استفاده کنیم و این موضوع را با ایشان در میان می‌گذاریم و می‌گوییم که اگر تمایل به اهدای پلاسما دارند، پلاسمای اهدا شده شان را نگهداری می‌کنیم تا اگر تهیه دارو از پلاسما مقدور شد، از آن استفاده کنیم.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص ارائه آمار بهبودیافتگان کرونا با استفاده از روش پلاسمادرمانی، تاکید کرد: اعلام این موضوع منوط به اجازه ستاد ملی مقابله با کرونا است. هرچند می‌توانم بگویم تا کنون نتایج مفید و اثربخشی داشتیم. کارآزمایی بالینی این روش از ۲۴ اسفند آغاز شد و با توجه به اینکه آن روز‌ها میزان اهداکننده پلاسما بسیار کمتر بود، گاهی شاید میزان مناسب مطالعه تحقیقاتی پلاسما به بیماران نمی‌رسید که خوشبختانه امروز دیگر این مشکل مرتفع شده است.

مدیرعامل سازمان انتقال در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه آیا انتقال خون می‌تواند سبب انتقال ویروس شود، تاکید کرد: هیچ منبع رسمی تاکنون اعلام نکرده که ویروس کرونا با اهدای خون منتقل می‌شود. استاندارد‌های اهدای خون، جهانی و سخت گیرانه است. افراد با ۲۸ روز فاصله داشتن با بیمار کرونایی و گذشت این زمان پس از بهبودی، می‌توانند خون یا پلاسما اهدا کنند.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص مبتلایان به تالاسمی در استان سیستان و بلوچستان، اظهار کرد: تالاسمی بیماری مسری نیست، اما سیستان و بلوچستان منطقه داغ تالاسمی است و دو سوم تالاسمی‌های کشور در این استان متولد می‌شوند. با راه‌اندازی آزمایشگاه تشخیص قبل از تولد تالاسمی در این استان موج سنگینی از بیماران دیگر متولد نمی‌شوند؛ به شکلی که با برنامه‌ریزی انجام شده جلوی تولد ۲هزار بیمار تالاسمی در این منطقه گرفته شده است.

عشقی درباره تولید پلاسما برای ارسال به پالایشگاه‌ها جهت دارو‌های مشتق از پلاسما گفت: در ۴۶ سال سابقه سازمان انتقال خون، فعالیت‌های مثبت زیادی انجام شده و من دوست ندارم مقاطعی که سیاست‌های سازمان انتقال خون دچار چالش‌هایی شده است را پررنگ کنم. اما اکنون باید معلم‌گونه این مبحث را باز کنم. پلاسمایی که ما الان از افراد می‌گیریم، پلاسمای افرادی است که آنتی بادی اختصاصی ضد یک بیماری خاص و ویژه دارند که این موضوع هیچ‌گاه قطع نشده است و برای آن تبلیغ می‌کنم.

عشقی تصریح کرد: مشکلی که در خصوص اهدای پلاسما و اثرات آن در کاهش آمار انتقال خون داشت مربوط به پلاسمای معمولی است. اگر به شهریور ۹۷ یا ۹۸ برگردیم، می‌بینیم که سازمان انتقال خون سیاست جدیدی اتخاذ کرد که در واقع هدف گذاری خوب بود. گفته شد که سالانه به یک میلیون لیتر پلاسما نیاز داریم تا دارو‌های پلاسمایی را تامین کنیم. از این یک میلیون لیتر حدود ۲۰۰ هزار لیتر توسط موسسه‌های خصوصی تامین می‌شد و ۲۰۰ هزار لیتر هم توسط سازمان انتقال خون و از خون افراد تولید می‌شد که به آن استحصالی می‌گویند. سازمان اعلام کرد که می‌خواهد ۲۰۰ هزار لیتر هم خودش تولید کند به شکلی که مردم را فراخوان دهند به پایگاه‌های انتقال خون که یک نوع هدف گذاری و رقابت با بخش خصوصی بود. جمع این سه مورد باید به ۶۰۰ هزار لیتر و سپس به یک میلیون لیتر می‌رسید. هدف گذاری ۲۰۰ هزار لیتر در جمع سال‌های ۹۵ تا ۹۸ به ۴۰ هزار لیتر رسید، اما شاخص اهدای خون کاهش یافت و ۱۷ هزار لیتر پلاسمای استحصالی هم کاهش پیدا کرد.

وی افزود: مردم به نیت انتقال خون به سازمان مراجعه می‌کردند و اهدای خون هم بدون چشم‌داشت بود، اما با تبلیغ گفته می‌شد که پلاسما بدهید و خون ندهید. دفعه بعد دیگر فرد مراجعه نمی‌کرد، زیرا مشاهده می‌کرد که مراکز خصوصی پلاسما دریافت می‌کنند و پول هم می‌پردازند و دیگر برای اهدای خون نمی‌آمد. ما چهار سال دویدیم، اما سودی نکردیم، سازمان انتقال خون، اعتماد فروشی کرد و نیرو و امکانات سازمان صرف این کار شده بود و روزی که بنده به سازمان آمدم، هشت ماه از اضافه کاری پرسنل کل کشور که صرف این کار شده بود را نپرداخته بودند. به همین دلیل جلوی این سیاست را گرفتم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خاتمه در خصوص واگذاری زمین پالایشگاه پلاسما، گفت: این پالایشگاه پنج سال قبل به بخش خصوصی واگذار شد که در اجرای تعهداتشان موفق نبودند و این منجر به دعوی حقوقی شده است و زمین هنوز برای دولت ایران است، اما شرکت خصوصی نیز علی‌رغم ادعایی که کرده تولیدی انجام نداده است.