ولایت «امیرالمومنین (ع)» تماما بر مبنای مواسات و همدلی بود

محمد علی کمالی نسب در گفت‌وگو با خبرگزاری میزان پیرامون سیره رفتاری «امیرالمومنین (ع)» و رویکرد ایشان در برخورد با مشکلات مردم هم عصرشان گفت: یکی از تعلیماتی که از «ائمه اطهار (ع)» مخصوصاً «امیرالمومنین (ع)» برای ما به یادگار مانده است، شیوه برطرف کردن فقر و اختلاف طبقاتی در بستر جامعه است، این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که جوامع مختلف از دیرباز تاکنون با آن دسته پنجه نرم کرده‌اند و هر کدام بر اساس مبانی و جهان بینی خویش تلاش داشته‌اند که راه حلی برای آن ارائه دهند که معمولاً در این زمینه با مشکلات زیادی مواجه شده و شکست خورده‌اند. اما در حکومت کوتاه «امیرالمومنین (ع)» این مشکل حل شد و این امر به خاطر آموزه‌های مهم دین اسلام است که «امیرالمومنین (ع)» به عنوان یک رویکرد ارزشمند در دستور کار خود قرار دادند.

• بیشتر بخوانید:
• برای مطالعه مطالب و گفت‌وگوهای مذهبی اینجا کلیک کنید

***مواسات مهمترین دستور کار در زمان ولایت «امیرالمومنین (ع)»

وی شیوه فقر زدای در زمان ولایت «امیرالمومنین (ع)» را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: یکی از دستورات مهم دین مبین اسلام، تاکید بر مسئله «مواسات» در جامعه است، که «امیرالمومنین (ع)» در مورد آن می‌فرماید: «أفضَلُ المُروءَةِ مُؤاساةُ الإِخوانِ بِالأَموالِ و مُساواتُهُم فِی الأَحوالِ، یعنی برترین مردانگى، شریک کردن برادران در اموال و برابرى با آنان در احوال است»، مواسات معنای دقیقی دارد که با انفاق و صدقه متفاوت است، انفاق و صدقه در جایی که انسان بیشتر از نیاز خویش را دارد و در راه خدا به برادر دینی‌اش اهدا می‌کند نمایان می‌شود، ولی در مواسات انسان فقط به اندازه نیاز خویش دارد، ولی همان را با برادر دینی‌اش تقسیم کرده و با یکدیگر استفاده می‌کنند در حقیقت مواسات یک پله بالاتر از انفاق و صدقه است.

***برابری اجتماعی رویه ارزشمند از «امام اول شیعیان»

کمالی نسب در همین راستا ادامه داد: در سیره «امیرالمومنین (ع)» موارد متعددی از این مواسات و برابری اجتماعی به چشم می‌خورد که نمونه‌ای از آن را می‌توان در کندن چاه و وقف آن برای فقرای مدینه یا خرید دو پیراهن برای خود و غلام‌ و بخشیدن بهترین آن به غلام خویش دید. این مواسات و دست‌گیری از نیازمندان جامعه، در زمان برپایی حکومت «امیرالمومنین (ع)» به صورت پررنگ‌تری دیده می‌شد که نمونه‌ای از آن را می‌توان در ماجرای مشهور کمک «امیرالمومنین (ع)» به خانواده‌های شهدا مشاهده کرد که در کتاب بحار الانوار، علامه مجلسی، جلد ۴۱، صفحه ۵۲ بیان شده است.

وی پیرامون تاکیدات «امیرالمومنین (ع)» بیان کرد: «امیرالمومنین (ع)» علاوه بر آن‌ که عملاً مواسات و دست‌گیری از نیازمندان جامعه را انجام می‌دادند در بیانات خویش نیز جامعه اسلامی را به حمایت از این قشر دعوت می‌کردند، به گونه‌ای که در احادیث متعددی که از این امام بزرگوار برای ما به یادگار مانده است، این موضوع مشاهده می‌شود به عنوان مثال در حدیثی ایشان می‌فرمایند: «درباره یتیمان از خدا بترسید، مبادا که گرسنه بمانند و در جمع و جامعه شما تباه شوند، من از پیامبر خدا شنیدم که فرمود: اگر کسى یتیمى را، تا آن‌جا که بى نیاز شود، سرپرستى کند خداوند به پاداش این کار، بهشت را بر او واجب مى‌کند. چنانچه اگر کسى مال یتیم را بخورد، خداوند سوختن در آتش را بر او واجب مى‌فرماید.» در کتاب بحار الأنوار جلد‏۷۲، صفحه ۴ حدیثی از «امیرالمومنین (ع)» نقل شده که ایشان فرمودند: «هر مرد و زن با ایمانى که از روی دل‌سوزى و مهر، دست نوازش بر سر یتیمى بکشند، خداوند رحمان به هر تار مویى که از زیر دست او بگذرد برایش ثواب مى‌نویسد.»


***مبارزه با فاسد و گسترش عدل شاخصه ولایت «امیرالمومنین (ع)»

کمالی نسب رویکرد «امیرالمومنین (ع)» در بکارگیری آموزه‌های دینی اسلام را مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: یکی از آموزه‌های مهم اسلام که سبب برطرف شدن فقر در جامعه می‌شود، بر پایی عدالت اجتماعی و مبارزه با مفاسد اقتصادی در سطح جامعه است، شاید بتوان ادعا کرد که مهم‌ترین توصیه «امیرالمومنین (ع)» برای حاکمان، برپایی عدالت است؛ به گونه‌ای که آن را سبب حیات مردم و اصلاح امور ایشان بر می‌شمارد. این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که «امیرالمومنین (ع)» در اولین سخنرانی خویش بعد از رسیدن به حکومت به صراحت در مورد آن شروع به سخن کردند که در کتاب نهج البلاغة صفحه ۵۷ ایشان می‌فرمایند: «به خدا سوگند اگر آن اموالى که از بیت المال غارت شده و عطایایى که عثمان بى حساب به این و آن بخشیده است را بیابم که کابین زنان شده یا کنیزانى با آن خریده شده باشند، همه را قاطعانه به بیت المال باز مى‌گردانم، زیرا عدالت مایه گشایش براى جامعه است و آن کس که عدالت براى او موجب مضیقه و تنگنا گردد ظلم و ستم براى او سخت‌تر و تنگ‌تر است»، این موضوع در جای جای سیره حکومت علوی موج می‌زند، به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد که جنگ‌های بزرگ دوران این امام بزرگوار به خاطر مقابله ایشان با زیاده خواهی‌های افرادی بود که تن به عدالت نمی‌دادند و با بهانه‌های واهی تلاش داشتند که بهره بیشتری از بیت المال مسلمانان ببرند.

*** «امیرالمومنین (ع)» فساد را در نطفه خاموش می‌کرد

کمالی نسب به برخورد «امیرالمومنین (ع)» با زیاده‌خواهان بیت المال اشاره بیان کرد: «امیرالمومنین (ع)» با کسانی که تلاش داشتند از طریق نامشروع به اموال مسلمانان چنگ زده و به ثروت دست یابند به شدت برخورد می‌کردند، به گونه‌ای که نه تنها برای آنها مجازات قرار می‌دادند، بلکه ایشان را رسوا نیز می‌کردند، این رویکرد نشان می‌دهد که این امام بزرگوار نه تنها با مفاسد اقتصادی جامعه خویش برخورد می‌کردند، بلکه اگر در جایی از حکومت ایشان شمه‌ای به مشام می‌رسید که امکان داشت در آینده فسادی شکل گیرد به مقابله با آن می‌پرداختند.

وی تاکیدات «امیرالمومنین (ع)» را در کتاب نهج البلاغة مورد ارزیابی قرار داد و اظهار کرد: حساسیت «امیرالمومنین (ع)» پیرامون بیت المال بسیار زیاد بود ایشان در کتاب نهج البلاغة صفحه ۴۱۶ و در نامه خود خطاب به عثمان بن حنیف به شدت اعمال و رفتار مسئولان خود را مورد توجه قرار داده‌اند، «امیرالمومنین (ع)» خطاب به فرماندار خود می‌فرمایند: «اى پسر حنیف، به من گزارش دادند که مردى از سرمایه‌‏داران بصره، تو را به مهمانى خویش فرا خوانده و تو به سرعت به سوى آن شتافتى، خوردنى‏‌هاى رنگارنگ براى تو آوردند، و کاسه‏‌هاى پر از غذا پى در پى جلوى تو نهادند، گمان نمى‏‌کردم مهمانى مردمى را بپذیرى که نیازمندان‌شان با ستم محروم شده و ثروتمندان‌شان بر سر سفره دعوت شده‏‌اند، اندیشه کن در کجایى؟ و بر سر کدام سفره غذا مى‏‌خورى؟»


کمالی نسب در همین راستا خاطرنشان کرد: دو موضوع وظیفه همگان است و تمامی افراد باید برای رسیدن به آن تلاش داشته باشند همانگونه که مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز عید سعید فطر در تاریخ ۸۱/۹/۱۵ به آن اشاره کردند و فرمودند: «علاج فقر به شکل اصولی در هر جامعه‌ای، از راه استقرار عدالت اجتماعی و نظام عادلانه در محیط جامعه است، تا کسانی که اهل دست‌اندازی به حقوق دیگرانند، نتوانند ثروتی را که حقّ همگان است، به سود خود مصادره کنند. این یک وظیفه دولتی و حکومتی است؛ اما مردم هم به نوبه خود وظیفه سنگینی بر دوش دارند. اجرای برنامه‌های اجتماعی فقط در بلندمدت و میان‌مدت و بتدریج امکان‌پذیر است، اما نمی‌شود منتظر ماند تا برنامه‌های اجتماعی به ثمر برسد و شاهد محرومیت محرومان و فقر گرسنگان در جامعه بود. این وظیفه خودِ مردم و همه کسانی است که می‌توانند در این راه تلاش کنند».

انتهای پیام/