پشت پرده بازداشت رضا اسلامی، استاد دانشگاه بهشتی

چکیده :براساس مقررات وزارت علوم، بازداشت اساتید و دانشجویان در محیط دانشگاه باید با اجازه و هماهنگی واحد حراست و رییس دانشگاه انجام شود. اما غلامحسین اسماعیلی در کنفرانس خبری خود، بازداشت رضا اسلامی در دفتر کارش در دانشگاه را تکذیب کرد و در دفاع از دستگاه قضایی و امنیتی کشور گفت: «چه کنیم با کسانی که شایعه‌سازی و دروغ‌پردازی...

هفت روز پس از بازداشت «رضا اسلامی»، استاد ارشد «دانشگاه شهید بهشتی» تهران ، قوه قضاییه بازداشت او را تایید اما اعلام کرد وی در محل کارش دستگیر نشده است. این در حالی است که نزدیکان رضا اسلامی اعلام کرده‌اند او در دفتر کارش در دانشگاه بازداشت شده است.

«غلامحسین اسماعیلی»، سخن‌گوی قوه قضاییه در کنفرانس خبری روز ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ در برابر سوال خبرنگاری درباره بازداشت رضا اسلامی، به جای آن که درباره وضعیت فعلی، محل نگه‌داری و یا اتهام این استاد دانشگاه بگوید، گفت برخلاف اخبار منتشر شده، ماموران او را در محل دانشگاه دستگیر نکرده‌اند.

سایت «حقوق بشر در ایران» روز ۲۶ اردیبهشت در گفت‌وگو با یک منبع نزدیک به رضا اسلامی اعلام کرد این استاد حقوق بشر و حقوق محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۹ در دفتر کارش در دانشگاه از سوی ماموران وزارت اطلاعات بازداشت شد. این بازداشت، نقدهای بسیاری را از سوی شخصیت‌های سیاسی و دانشگاهی به همراه داشته است.

براساس مقررات وزارت علوم، بازداشت اساتید و دانشجویان در محیط دانشگاه باید با اجازه و هماهنگی واحد حراست و رییس دانشگاه انجام شود. اما غلامحسین اسماعیلی در کنفرانس خبری خود، بازداشت رضا اسلامی در دفتر کارش در دانشگاه را تکذیب کرد و در دفاع از دستگاه قضایی و امنیتی کشور گفت: «چه کنیم با کسانی که شایعه‌سازی و دروغ‌پردازی می‌کنند؟»

او مدعی شد که بازداشت در خارج از دانشگاه رخ داده است و ماموران برای کشف «اسناد مجرمانه» به دفتر او رفته‌اند: «حضور ضابطان در دانشگاه برای این بود که بعد از بازداشت، فرد اقرار کرده است که بخشی از اسناد مجرمانه را در اتاق کارش در دانشگاه دارد و برای دست‌یابی به این اسناد، آن‌ها را از اتاقش برداشتند و این گونه بود که سروصدا راه انداختند.»

غلامحسین اسماعیلی انتقادها درباره نحوه بازداشت یک استاد دانشگاه را «سروصدا راه انداختن» خواند اما حتی او هم در انتهای حرف‌هایش با اشاره به غیرقانونی بودن بازداشت افراد در فضای علمی گفت: «طبق قانون، مجاز به دستگیری افراد در دانشگاه نیستیم. اما وقتی فرد اقرار کرده که اسناد مجرمانه را در دانشگاه داشته است، آیا باید برویم آن ‌را برداریم یا نه؟»
اسماعیلی در توجیه این بازداشت گفت: «اگر بمب هم بود، برای خنثی‌سازی آن نباید برویم؟»

سایت حقوق بشر در ایران به نقل از یکی از نزدیکان رضا اسلامی خبر داد ماموران وزارت اطلاعات در تاریخ ۲۳ اردیبهشت به دفتر رضا اسلامی در دانشگاه شهید بهشتی حمله کرده و پس از تفتیش دفترش، او را به منزل شخصی وی برده‌ و آن جا را نیز تفتیش کرده‌اند. علاوه بر این، برخی از وسایل شخصی این استاد دانشگاه، از جمله تلفن همراه، کیف دستی، هارد کامپیوتر لپ‌تاپ، جزوه‌های دانشگاهی و چند جلد کتاب را ضبط کرده و او را با خود برده‌اند.

منبع سایت حقوق بشر در ایران گفته بود که خانواده و وکیل او هنوز از دلیلی بازداشت این استاد دانشگاه بی خبر هستند و جوابی از مقامات قضایی دریافت نکرده‌اند.

«عمادالدین باقی»، فعال حقوق بشر و حقوق‌دان بازداشت رضا اسلامی در داخل دانشگاه را اقدامی «شگفت‌اور و تاسف‌بار» خوانده و در کانال تلگرامی خود نوشته است: «به این ترتیب نه حرمت استاد را نگه داشتند، نه حرمت دانشگاه را. دکتر اسلامی شخصیت فرهیخته و معتدلی است که با احضاریه رسمی در مراجع قضایی حضور پیدا می‌کرد و به هر پرسشی پاسخ‌گو بود. چه ضرورتی داشت که این حرکت ناپسند صورت گیرد؟ این اقدام چه پیامی دارد؟ آقای اسلامی از شخصیت‌هایی است که در حوزه صلح و حقوق بشر فعالیت آکادمیک داشته و در جایگاهی نبود که چنین رفتاری با او قابل توجیه باشد.»

از سوی دیگر، «فریدون جعفری»، دستیار ویژه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ ۳۰ اردیبهشت از علت بازداشت رضا اسلامی اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته است در حال نامه‌نگاری با حوزه‌های مختلف هستند.

جعفری افزوده است: «پی‌گیری ما در وزارت علوم در این راستا است که آیا قوانین و مقررات در مورد احضار، جلب و یا بازداشت استاد مورد نظر رعایت شده است یا نه و تا حدودی هم در اصل ماجرا پی ببریم و بدانیم موضوع از چه قرار است.»

رضا اسلامی، فارغ‌التحصیل رشته حقوق از «دانشگاه مک‌گیل» کانادا است. او پس از اتمام دوران تحصیلاتش، در سال ۱۳۸۰ به ایران بازگشت و کار خود را دانشگاه شهید بهشتی تهران آغاز کرد. بازداشت او پس از ۱۹ سال تدریس رخ داده است.

اسلامی نویسنده کتاب‌هایی مانند «حق بر شهر»، «حقوق زنان روستایی در پرتو اهداف توسعه پایدار» و «از حق‌مداری تا حکومت قانون» است.

در طی سال‌های گذشته دستگاه قضایی و ماموران امنیتی نه تنها بسیاری از دانشجویان را در داخل محوطه دانشگاه بازداشت بلکه حتی به محل خوابگاه دانشجویان (کوی دانشگاه ۱۳۷۶) نیز با چوب و چماق حمله و آن‌ها را بازداشت کرده‌اند.

در جریان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ نیز خبرهایی مبنی بر بازداشت تعدادی از دانشجویان دانشگاه تهران به صورت مخفی با آمبولانس گزارش شد. در این گزارش‌ها آمده بود ماموران امنیتی با استفاده از آمبولانس‌های اورژانس تهران وارد محوطه دانشگاه شده و تعدادی از دانشجویان زخمی را با خود برده‌اند.

مشخص نیست در این موارد، ماموران به طور خودسر وارد دانشگاه شده بودند یا با هماهنگی حراست و رییس دانشگاه. اما هر چه هست، نقض حقوق بشر در محیط دانشگاه همواره اتفاق افتاده است.

از سوی دیگر، بازداشت افراد بدون تفهیم اتهام و عدم امکان دسترسی به وکیل، نقض ماده ۹ «اعلامیه جهانی حقوق بشر» و هم‌چنین ماده ۹«میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» است؛ نقض آشکاری که مدام از سوی دستگاه قضایی و ماموران وزارت اطلاعات و حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران در برابر شهروندان ایران رخ می‌دهد.

هفت روز از بازداشت رضا اسلامی گذشته است اما هم‌چنان از محل نگه‌داری، دلیل بازداشت و اتهام او اطلاعی در دست نیست.