چالش‌ بزرگ کشور‌های نفت‌خیز جهان؛ آینده بازار نفت چه خواهد شد؟

آفتاب‌‌نیوز :

سرویس اقتصادی- کاهش قیمت نفت به دنبال شیوع ویروس کرونا سبب دچار شدن کشور‌های نفت خیز جهان به کسری بودجه قابل توجه شده است. این موضوع نگرانی‌ها درباره بروز ناآرامی در این کشور‌ها را افزایش داده است.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ "دی فیوز" سایتی خبری تحلیلی در حوزه انرژی در مقاله‌ای درباره احتمال بروز بی‌ثباتی در کشور‌های نفت‌خیز جهان با توجه به تحولات جاری می‌نویسد: "بسیاری از کشور‌های نفت‌خیز جهان با جنگ، فساد و چالش‌های اقتصادی بیگانه نیستند. با این حال، اکنون رکودی جهانی و همزمان بر اقتصاد حاکم شده است و بازار‌های نفتی جهان اشباع از نفت هستند و تقاضا برای نفت نیز کاهش یافته است.

در چنین شرایطی، عربستان سعودی و روسیه وارد جنگ بر سر قیمت نفت همزمان با شیوع کرونا شده اند. ممکن است آمریکا، روسیه و عربستان سعودی اصلی‌ترین تولیدکنندگان نفت بتوانند چالش فعلی را پشت سر گذارند با این حال، در رده دوم کشور‌های تولیدکننده نفت وضعیت این‌گونه نیست و چالش بیشتری وجود دارد از جمله برای اکوادور، آنگولا، ونزوئلا و عراق.

اولویت نخست کنونی اکوادور کنترل بحران شیوع کرونا و پیامد‌های بهداشتی و درمانی ناشی از آن است. با این حال، اقتصاد دلاریزه آن کشور به دنبال کاهش تولید نفت و کاهش قیمت آن دچار بحران شده است. همچنین، اکوادور دچار بحران بدهی خواهد شد. اقتصاد عراق نیز در وضعیت فاجعه‌باری قرار دارد. علاوه بر آن، عراق با چالش‌های امنیتی مواجه است. اقتصاد ونزوئلا نیز امسال با کاهش رشد ۱۵ درصدی دیگری مواجه خواهد شد. مادورو رئیس جمهوری آن کشور علاوه بر آن، با تهدید متوجه از جانب امریکا برای تغییر رژیم و کودتا مواجه بوده است و مشخص نیست در آینده چه بر سر وضعیت سیاسی آن کشور خواهد آمد.

وضعیت به گونه‌ای است که کشور‌های ثروتمندتر نفت‌خیز حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت عمان قطر و بحرین نیز مصون از پیامد‌های کاهش قیمت نفت نبوده‌اند و اکنون در زمینه مدیریت نرخ تبادل ارزی به دلار نیز دچار مشکل شده‌اند و گرفتار کسری بودجه هستند.

در ماه مارس، درآمد ارزی عربستان سعودی کاهشی ۲۴ میلیارد دلاری داشت و به ۴۷۹ میلیارد دلار تنزل یافت. اکنون "محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان سعودی کارزار ریاضت اقتصادی را آغاز کرده است. برای کشور‌های نفت خیز ضعیف، استهلاک ارزی یا کاهش ارزش ارز غیر قابل اجتناب بوده است از جمله برای نیجریه".

این سایت در ادامه با اشاره به احتمال بروز ناآرامی، گرسنگی، عدم قطعیت و ابهام درباره آینده در کشور‌های نفت‌خیز جهان می‌نویسد: "اگرچه پیش‌بینی آینده ناممکن به نظر می‌رسد، اما خطر بروز بی‌ثباتی و ناآرامی وجود دارد. برنامه جهانی غذا در ماه آوریل در گزارشی اعلام کرد که گرسنگی در سطح جهان ممکن است به سطحی بی‌سابقه به دلیل شیوع کرونا افزایش یابد. به دلیل رکود عمیق اقتصاد‌های ثروتمند جهان، میزان حواله ارزی نیز کاهش یافته است که از دهه ۸۰ میلادی امری بی‌سابقه بوده است. علاوه بر آن، حرکت کشور‌ها به سوی استفاده از انرژی‌های پاک و غیر کربنی نیز تهدیدی برای درآمد کشور‌های صادر کننده نفت است‌".

تاثیر کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران

اندیشکده "شورای آتلانتیک" نیز در گزارشی با اشاره به چالش‌های پیش روی اقتصاد ایران به دنبال شیوع کرونا و کاهش قیمت نفت می‌نویسد: "در تاریخ ۲۰ آوریل، قیمت نفت به بشکه‌ای صفر دلار کاهش یافت. این نخستین باری در تاریخ بود که چنین اتفاقی رخ داده بود و علت آن کاهش تقاضا برای نفت به دنبال شیوع کرونا بود. به دنبال قرنطینه مردمان بسیاری در خانه ماندند و حمل و نقل عمومی و سفر‌های هوایی متوقف شدند. در نتیجه، میزان نیاز به انرژی نیز کاهش یافت. علت دیگر کاهش قیمت نفت عرضه بیش از اندازه آن در بازار‌های نفتی بود. این موضوع خبر بدی برای بودجه کشور‌های صادر کننده نفت بود که وابسته به درآمد‌های نفتی هستند. ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در میان کشور‌های عضو اوپک بوده است. در سالیان اخیر، به دلیل تحریم‌های وضع شده از سوی امریکا میزان صادرات نفت ایران به میزان ۹۰ درصد کاهش یافته و از ۲.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به ۲۵۴ هزار بشکه در روز سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است.

شیوع کرونا باعث تعطیلی مغازه‌ها و کسب و کار میلیون‌ها ایرانی شد. دولت ایران کمکی ۳۰۵ میلیون دلاری را برای کمک به افرادی که شغل شان را از دست داده‌اند اختصاص داده است. افزایش نرخ بیکاری هزینه‌های دولت ایران را افزایش داده است.‌

در بودجه سال جاری، دولت ۳۸ درصد از درآمد را به درآمد حاصل از صادرات نفت اختصاص داده است. با وضع کنونی، اما بعید به نظر می‌رسد دولت ایران توانایی دستیابی به درآمد نفت را داشته باشد. در بودجه سال جاری نفت صادراتی ایران با قیمت بشکه‌ای ۵۰ دلار بسته شده که تحقق آن در شرایط فعلی صرفا یک رویا به نظر می‌رسد. در نتیجه، به نظر می‌رسد دولت بیش از ۶۴ درصد درآمد پیش‌بینی شده حاصل از صادرات نفت را از دست خواهد داد. این موضوع سبب افزایش هزینه دولت برای ارائه بسته‌های کمکی به فعالان تجاری، بیکاران و کارگران خواهد شد. بیش از ۲.۳ میلیون شغل در ایران وابسته به درآمد دولتی است که عمدتا در بخش‌های خدماتی مانند ادارات، آموزشی و دفاعی است. همچنین، دولت نزدیک به سی درصد کارگران یا هفت میلیون شغل را حمایت می‌کند. کاهش تعداد صفر‌ها از اسکناس نیز تغییری در وضعیت تورم فعلی ایجاد نخواهد کرد. بهترین راه ممکن برای حل مشکلات اقتصادی ایران دریافت وام از صندوق ببن المللی پول است. ایران درخواست وام ۵ میلیون دلاری را ارائه داده است. با این حال، امریکا مانع از اعطای این وام به ایران شده است‌.