روسیه و بحرانی به نام مهاجران

روسیه و بحرانی به نام مهاجران

این که نگاه جامعه روسیه به پدیده مهاجران چگونه است و مسکو چه رویکردهایی را در این زمینه در پیش گرفته است، مهمترین پرسشی است که در رابطه با موضوع روسیه و پدیده مهاجرت مطرح می شود.

جنگ، درگیری و بی ثباتی در گستره عظیمی از مناطق جهان،از خاورمیانه گرفته تا میانمار و از شرق اوکراین تا شمال آفریقا باعث شده است تا روز به روز شاهد افزایش تعداد بی خانمان ها و رو آوردن آنها به مهاجرت بشویم. مهاجران خسته از جنگ و درگیری در کشور خود و ناامید از بهبود شرایط ،کوله بار سفر بسته و راهی دنیایی دیگر و جدیدتر می شوند. به صورت کلی می توان این گونه نتیجه گرفت که مسئله مهاجرت و پناهندگی امروزه یکی از مهم ترین دستور کارهای بین المللی بوده و نگرانی ها در این زمینه محدود به اروپا باقی نمی ماند و دیگر مناطق و کشورهای جهان از جمله روسیه را نیز تحت تاثیر قرار داده است. این که نگاه جامعه روسیه به پدیده مهاجران چگونه است و مسکو چه رویکردهایی را در این زمینه در پیش گرفته است، مهمترین پرسشی است که در رابطه با موضوع روسیه و پدیده مهاجرت مطرح می شود.

مهاجر هراسی در روسیه

طبق اخبار موجود، در برخی از سال ها نزدیک به ۱۲ میلیون خارجی برای جستجوی کار به روسیه وارد شده اند. اما تنها دو سوم این تعداد عظیم به صورت قانونی در قالب مهاجران کار در کشور می مانند و در حدود ۴ میلیون نفر به صورت غیرقانونی در روسیه کار و زندگی می کنند.

"مهاجران خسته از جنگ و درگیری در کشور خود و ناامید از بهبود شرایط ،کوله بار سفر بسته و راهی دنیایی دیگر و جدیدتر می شوند"به اعتقاد اداره فدرال مهاجرت روسیه، این افراد که بعضا در شرایط نامناسب اجتماعی زندگی می کنند و مرتکب جرم و جنایت هم می شوند ، باعث می شود تا نگاه اجتماعی نسبت به آنها منفی شود. بیشترین مهاجران در روسیه از کشورهای استقلال یافته شوروی سابق و آسیای مرکزی هستند و بر اساس آمار اعلام شده، بیش از یک میلیون مهاجر از این کشورها در مسکو ساکن شده اند. تقریبا ۳۰۰ هزار نفر از این میزان مهاجر، غیرقانونی اند و از آسیای مرکزی به روسیه آمده اند. طبق تقسیم بندی های درونی، میان مهاجرانی که از کشورهای منطقه قفقاز نظیر گرجستان می آیند با مهاجرانی که از کشورهای تاجیکستان و یا ازبکستان برای کار به روسیه عزیمت می کنند، شرایط متفاوتی وجود دارد و به عبارتی، با مهاجران منطقه قفقاز با مدارای بیشتری رفتار می شود.

کاهش نفرت از مهاجرین

اعضای اتاق عمومی روسیه در گزارش سالانه خود اعلام کرده است که سهم روسهایی که نسبت به مهاجران با احتیاط و ترس رفتار می کنند، از سال ۲۰۱۴ کاهش قابل ملاحظه ای داشته است. با وجود این که مهاجر هراسی همچنان به عنوان یک مشکل جدی در جامعه روسیه باقی مانده است اما سطح آن به صورتی پیوسته طی سه سال گذشته کاهش یافته است.

براساس این تحقیق، در سال ۲۰۱۴، سهم روسهایی که نگرش منفی نسبت به مهاجران داشته اند، ۷۶ درصد بود که این امر در سال ۲۰۱۵ به ۶۸ درصد و در سال ۲۰۱۶ به ۶۶ درصد کاهش یافته است. به گفته تحلیلگران روسی، دلایل این پدیده، قوانین جدیدی است که در زمینه مهاجران در روسیه وضع شده است،قوانینی که مهاجران ورودی به روسیه را تحت موافقت نامه های مسکو با کشورهای خارجی درآورده است. این امر پس از آن صورت گرفت که تعدادی از حملات تروریستی توسط افرادی رادیکال در خاک روسیه صورت گرفت. در عین حال، نویسندگان این گزارش تأکید کرده اند که مخالفان ورود مهاجرین به کشور ، هنوز هم کارهای زیادی را انجام می دهند، زیرا سطح عصبانیت از مهاجران در روسیه در رتبه چهارم اروپا قرار دارد و فقط از مجارستان، لهستان و یونان پایین تر است.

نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقات دولتی VTSIOM در سال ۲۰۱۶ نشان داد که ۶۲ درصد از روس ها معتقد بودند که مهاجران باعث کم شدن فرصت های شغلی می شوند و ۶۴ درصد نیز گفته اند که اقدامات مهاجران سطح جرم و جنایت در کشور را افزایش می دهد.در سال ۲۰۱۲، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، مفهوم سیاست مهاجرت ملی را امضا کرد که شامل اقداماتی نظیر افزایش زمان ممنوعیت ورود به روسیه برای افرادی که تحت حکم دادگاه اخراج شده اند و نیز مجازات شدید برای سازماندهی مهاجرت غیرقانونی بود.از آن زمان به بعد قوانین و اصلاحات چندگانه ای در این رابطه به تصویب رسیده است.

براساس گزارش های سازمان ملل، روسیه رتبه دوم در جهان  را در زمینه تعداد مهاجران ساکن در سرزمینش را دارد. تعداد کل مهاجران در روسیه حدود ۲ میلیون نفر تخمین زده می شود که اکثر آنها از جمهوری های سابق شوروی در آسیای میانه و قفقاز هستند.[1]

نکته دیگر و مهم ، تفاوت دیدگاه روسیه و اتحادیه اروپا در زمینه پذیرش مهاجران است،به گونه ای که دو طرف گاها یکدیگر را به نقض حقوق مهاجرین و یا جلوگیری از ورود آنها متهم می کنند.

"اما تنها دو سوم این تعداد عظیم به صورت قانونی در قالب مهاجران کار در کشور می مانند و در حدود ۴ میلیون نفر به صورت غیرقانونی در روسیه کار و زندگی می کنند"چندی پیش کنستانتین رمودانوفسکی، رئیس سرویس مهاجرت فدرال روسیه، از اتحادیه اروپا برای جلوگیری از ورود مهاجران در سال گذشته انتقاد کرده بود. به گفته رمودانوفسکی «کشورهای اتحادیه اروپا موضع مشترک در مورد این موضوع ندارند،به نحوی که برخی از آنها بسیار لیبرال هستند و دیدگاه بازی را نسبت به پذیرش مهاجران ابراز می کنند در حالی که برخی دیگر اطراف مرزهای خود دیوار می سازند». رومودانوفسکی همچنین رهبران اتحادیه اروپا را متهم می کند که به طور آگاهانه«تفاوت های فرهنگی، سنت های مذهبی و آداب و رسوم» مهاجران را نادیده می گیرد. مقامات روسی از یک طرف معتقد به کم کاری اروپا در قبال پذیرش مهاجران می شوند و از طرف دیگر می گویند که روسیه از زمان بی ثباتی در اوکراین که بیش از سه سال پیش آغاز شده است، میزبان سیل عظیمی از هجوم پناهجویان بوده است. بر اساس آمار ارائه شده ۶۰۰،۰ پناهجو عمدتا از مناطق شرقی و جنگ زده اوکراین وارد روسیه شده اند.[2]

دردسرهای مهاجران برای روسیه

نگرانی نسبت به مهاجرن فقط خاص شهروندان روسی و یا احیانا ملی گراها نیست و دولت نیز در این زمینه نگرنی هایی دارد.

مرزهای مشترک روسیه با جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز به دردسری بزرگ برای مسکو تبدیل شده است.وقوع تحولات جدیدی در معادلات نظام بین المللی باعث شده تا جریانات تروریستی بسیار گسترده تر از مقاطع پیشین، در جست و جوی فضای حیاتی برای اقدامات تخریبی خود باشند. جهش تروریسم از مدل های پیشین به سبک و سیاق شدیدا افراط گرایانه ای چون داعش در سال های اخیر، هراس در مناطقی که زمینه برای رشد و نمو این اقدامات وجود دارد را افزایش داده است.

براساس گزارش گروه بحران در ژانویه ۲۰۱۵، بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر از اتباع جمهوری های آسیای مرکزی به گروه داعش پیوسته اند. برخی از این اتباع از کارگرانی بوده اند که در روسیه کار می کردند و از طریق سفر به استانبول به سوریه رفته اند. شکست های مکرر گروه داعش در سوریه و عراق این ترس را ایجاد کرده است که با بازگشت این افراد، ممکن است بی ثباتی هایی رخ دهد.

روسیه تلاش کرده است تا با ایجاد و تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای مانند سازمان پیمان امنیت جمعی، سازمان همکاری شانگهای و سایر ترتیبات چندجانبه امنیتی، سیاسی و اقتصادی و نیز تحکیم روابط دوجانبه امنیتی خود، مانع از گسترش تهدیدها به عمق استراتژیک و سرریز آن به مرزهای خود شود. با این حال یکی از سناریوهای جدی که برای آینده می توان متصور بود این احتمال است که مرکز تروریسم و گروه های تروریستی به آسیای مرکزی و مرزهای چین و روسیه تغیبر مسیر بدهد.

"به اعتقاد اداره فدرال مهاجرت روسیه، این افراد که بعضا در شرایط نامناسب اجتماعی زندگی می کنند و مرتکب جرم و جنایت هم می شوند ، باعث می شود تا نگاه اجتماعی نسبت به آنها منفی شود"این در شرایطی است که احتمالا نفوذ سازمان شانگهای در منطقه کاهش پیدا کرده و کشورهای آسیای مرکزی در برابر ادغام بیشتر مقاومت خواهند کرد.

پی نوشت:

[1] . RT, Fear of migrants in decline for ۳ consecutive years – Russian Public Chamber, ۱۹ Sep, ۲۰۱۷.

https://www.rt.com/politics/۴۰۳۸۱۹-fear-of-migrants-on-decline/

[2] . RT, ‘Unprepared and disunited’: Russia’s immigration chief lashes out at Europe over migration, ۹ Mar, ۲۰۱۶

https://www.rt.com/news/۳۳۴۹۵۰-russia-europe-refugees-multiculturalism/

احسان تقوایی نیا: کارشناس ارشد ارواسیا

انتهای متن/