اوباما چگونه می‌تواند طرح تحریم‌های علیه ایران را «وتو» کند؟

تابناک - ۳۰ آذر ۱۳۹۲

در پی پافشاری برخی از نمایندگان کنگره آمریکا بر تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران و تشدید فشار‌ها، کاخ سفید تهدید کرد ‌در صورت تصویب چنین تحریم‌هایی، اوباما آن را وتو خواهد کرد. اما منظور از وتوی ریاست جمهوری در آمریکا چیست و سابقه استفاده از این اختیار، به ویژه در دولت اوباما چگونه بوده است؟
به گزارش «تابناک»، تهدید شب گذشته کاخ سفید مبنی بر استفاده از حق وتوی ریاست جمهوری در صورت تصویب تحریم های جدید علیه ایران، این سوال را به وجود آورد که منظور از وتو چیست و ساز و کار آن در ساختار سیاسی ایالات متحده به چه صورتی است.
به طور کلی، باید اشاره کرد که واژه «وتوی ریاست جمهوری» در قانون اساسی ایالات متحده مورد اشاره قرار نگرفته؛ اما بند نخست این قانون بیان می کند که همه اسناد، فرامین، قطعنامه ها و یا دیگر مواردی که به تصویب کنگره می رسد، باید برای تأیید به رئیس جمهور ایالات متحده ارائه شود.
زمانی که سندی به رئیس جمهور ارائه می شود، وی می تواند آن را امضا نموده و به قانون تبدیل کند؛ ضمن اعلام مخالفت، آن را به کنگره بازگرداند (وتو)؛ و یا از امضا و یا اعلام مخالفت با آن خودداری کند (در این صورت و با گذشت ۱۰ روز، اگر کنگره هنوز دایر باشد، سند خود به خود به قانون تبدیل می شود. در غیر این صورت، سند حالت قانونی به خود نمی گیرد.

"در پی پافشاری برخی از نمایندگان کنگره آمریکا بر تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران و تشدید فشار‌ها، کاخ سفید تهدید کرد ‌در صورت تصویب چنین تحریم‌هایی، اوباما آن را وتو خواهد کرد"از این اقدام با عنوان «وتوی جیبی» یا «وتوی تأخیری» یاد می شود).
درباره منطق اختیار وتوی رئیس جمهور در آمریکا گفته می شود که هرچند علت یگانه ای برای استفاده از این اختیار وجود ندارد، اما اصولاً روسای جمهور زمانی که مصوبه ای با دیدگاه یا دستور کار آن ها همخوان نباشد، اقدام به وتوی آن می کنند. افزون بر این، ممکن است مصوبه مذکور از نظر آن ها ناصحیح یا خلاف قانون اساسی بوده و یا با ایدئولوژی ریاست جمهوری درتضاد باشد.
در همین زمینه، بحث «تهدید وتو» نیز مطرح می شود. در مواقعی، رئیس جمهور آمریکا با بیان چنین تهدیدی به صورت علنی یا خصوصی، تلاش می کند تا بر محتوای یک مصوبه تأثیر بگذارد. آمار دقیقی از تعداد دفعات استفاده از این تهدید در سال های مختلف وجود ندارد، اما به هر حال از این تهدید به عنوان راه موثری برای شکل دادن به سیاست های مورد نظر یاد می شود.
با این وجود باید اشاره کرد که اصل موضوع استفاده از حق وتو، طی سال های اخیر امر مرسوم و متداولی نبوده و به عبارت دیگر، این گونه نبوده که در موارد مکرری از این حق استفاده شده باشد و موارد تنها به مسائل ضروری و حیاتی محدود شده است.

هرچند، در  سال های دور و به ویژه نیمه نخست قرن بیستم، روسای جمهور آمریکا از این حق به کرات استفاده می کردند.
به عبارت دیگر، میزان استفاده از این اختیار طی سال های اخیر همواره در حال کاهش بوده و اندک اندک به امری با مرسومیت اندک تبدیل شده است. در این راستا، جرج بوش در طول دو دوره ریاست جمهوری خود ۱۲ بار از این اختیار استفاده کرد، اما باراک اوباما تاکنون تنها دو بار از چنین اختیاری استفاده کرده است.
مورد نخست، به ۳۰ دسامبر ۲۰۰۹ مربوط می شود که طرحی الحاقی مربوط به تخصیص بودجه سال ۲۰۱۰ از سوی اوباما وتو شد. مورد دوم نیز در تاریخ هفتم اکتبر ۲۰۱۰ و مربوط به طرحی درباره رسمیت یافتن گواهی های رسمی در میان ایالات مختلف آمریکا بود.
به این ترتیب، می توان گفت به همین دلیل بود که تهدید شب گذشته کاخ سفید مبنی بر وتوی طرح تحریم های ایران، به شدت مورد توجه رسانه های آمریکایی قرار گرفت و از آن با عنوان امری ویژه و کم سابقه یاد کردند.
گفتنی است در صورتی که طرحی از سوی رئیس جمهور آمریکا وتو شود، کنگره تنها در صورتی می تواند با رئیس جمهور مخالفت کرده و بار دیگر طرح مذکور را احیا کند که این طرح، بار دیگر هم در مجلس نمایندگان و هم در سنا به رأی گذاشته شود و بتواند دو سوم آرای نمایندگان هر دو مجلس را کسب کند.

امری که در طول تاریخ ایالات متحده اقدام به آن با موفقیت چندانی مواجه نبوده و موارد موفقیت آن انگشت شمار است

منابع خبر

اخبار مرتبط