پای محجوبانِ به اشاره! اگر بنگرید...
گفته میشود پلیس مبارزه با مواد مخدر طی جلسه مشترکی با مسئولان وزارت بهداشت توافق کردهاند تا با تنظیم پروتکلی مخصوص، مراکز ویژهای برای نگهداری معتادان متجاهر راهاندازی شود؛ مراکزی که ماهیتی میانی دارند و بین چرخه غربالگری کرونا و مراکز بازپروری قرار میگیرند. ظاهراً بحث درباره ۵۰۰۰ معتادی ست که تا پیش از این در مراکز ماده ۱۶ نگهداری میشدهاند و اکنون در شهر سرگرداناند.
پرسش نخست این است که «خرد جمعی» مسئولان محترم دقیقا درباره «چه کسانی» حرف میزند؟
بر پایه گزارش آخرین پژوهش ارزیابی سریع وضعیت سو مصرف مواد در کشور (RSA, ۱۳۹۷)
تعداد معتادان «سخت در دسترس» بر اساس اطلاعات ستاد مبارزه با مواد مخدر (جدول۳-۱گزارش) یعنی گروهی که متناوباً در پاتوقها، مراکز گذری، سرپناهها و مراکز مادة ۱۶یافت میشوند؛ ۱۵۰۶۹۸نفر در کشور برآورد شده است. این زیرگروه جمعیتی مورد مطالعه در پژوهش یاد شده عمدتاً همان گروهی هستند که در ادبیات مسئولان از آنها با نام معتادان متجاهر یاد میشود. نگاهی به یافتهها در جدولهای ۶۵، ۶۷، ۶۸، ۷۸ و ۹۳ این گزارش نیز وضعیت توزیع عوارض طبی ناشی از مصرف مواد را در نمونهها در سال اخیر به تفکیک مکان پرسشگری ( n=۱۹۷۴۱) نشان میدهد خلاصه این یافتهها در زیرگروه مذکور (و مقایسه آنها با سه زیرگروه دیگر) به شرح زیر است:
- میزان ابتلا به ایدز در این گروه (۱.۶%) بین ۳ تا ۵ برابر بیشتر از گروه سرپایی و بستری است (که در قیاس با معتادان متجاهر، به لحاظ ویژگیهای دموگرافیک به لایههای متوسط اجتماعی نزدیکترند). افزون بر این، میزان ایدز در مصرفکنندگان شیشه (۲.۲%) و هرویین (۱.۹%) باز هم بیشتر از مصرفکنندگان تریاک است.
- نتیجه تست مثبت HIV در سال اخیر (۱۳.۳%) بیش از ۲ تا ۳ برابر گروه سرپایی است.
- میزان شیوع هپاتیت (۳.۴%) بیش از ۳ برابر گروه سرپایی ست.
- ۱۸.۷% از این گروه حداقل یک عارضه عفونی را گزارش کردهاند.
- افزون بر شیوع قابلتوجه بیماریهای عفونی،ریوی و گوارشی؛ جمعبندی گزارش حکایت از شیوع بیش از ۹۰ درصدی هر نوع مشکل طبی در این گروه از افراد دارد.
- و دستآخر اینکه شیوع شیوه مصرفی تزریق در ماه اخیر(۹.۱%) حدود ۱۳ برابر بیشتر از گروه سرپایی است.
برای آسانی مقایسه جزییات، یافتههای گزارش در جدول زیر آورده شده است:
عوارض طبی
پیشآمده به علت
مصرف مواد
سرپایی و
بستری (%)
مراکز اقامتی
)کمپ) (%)
سرپناه، گذری،
پاتوق، ماده ۱۶(%)
زندان (%)
هپاتیت
۱.۴
۱.۲
۳.۴
۲.۵
ایدز (کل انواع مواد)
۰.۳
۰.۵
۱.۶
۱.۱
ایدز: مصرفکنندگان هرویین
(جدول-۶۷)
۰.۲
۰.۷
۱.۹
۲.۱
ایدز: مصرفکنندگان شیشه
(جدول-۶۸)
۰.۸
۰.۳
۲.۲
۱
نتیجه تست مثبت HIV در سال اخیر
در افراد دارای سابقه آزمایش(جدول-۹۳)
۳.۸
۵.۹
۱۳.۳
۹.۴
بیماری عفونی
۴.۶
۵.۸
۸.۴
۵.۸
بیماری ریوی
۱۰.۹
۷.۲
۹.۹
۱۰.۳
بیماری گوارشی
۱۴.۷
۸.۷
۱۱.۸
۱۰.۸
حداقل یک عارضه
عفونی
۱۰.۲
۱۲.۲
۱۸.۷
۱۴.۱
هر نوع مشکل طبی
۸۸.۵
۸۹.۵
۹۱.۶
۹۰.۷
تجربه تزریق (ماه اخیر)
(جدول-۷۸)
۰.۷
۲.۸
۹.۱
۲.۳
اکنون با توجه به یافتههای بالا معلوم میشود که منظور از معتادان متجاهر، چه کسانی هستند.
"این زیرگروه جمعیتی مورد مطالعه در پژوهش یاد شده عمدتاً همان گروهی هستند که در ادبیات مسئولان از آنها با نام معتادان متجاهر یاد میشود"با این حال، پاسخ به پرسش نخست گرچه یک پرسش را کم میکند اما چند پرسش جدید را پیش روی مسئولان محترم و طراحان برنامه جمعآوری مینهد:
· فرض کنید که ۵۰۰۰ معتاد متجاهر را با این روش در مراکزی ساماندهی کردید، با بیش از ۱۴۰ هزار نفر دیگر چه میکنید؟ آنان آیا از نظر شما به همین اندازه پرخطر نیستند؟
· ممنون از اینکه آنها را از نظر کرونا غربالگری میکنید اما آیا برای شیوع ۹۱ درصدی مشکلات طبیِ دیگر آنها همفکری کردهاید؟ برای گردآوردن اینهمه آدم مبتلا به ایدز، هپاتیت و بیماریهای عفونی دیگر چه اندیشه ای دارید؟ غربال شان میکنید یا نه؟ بعد از غربال، درمان شان میکنید یا نه؟ پروتکل تان به جز غربال کرونا چیست؟
یا اینکه اساساً فکر میکنید هیچ مسئولیتی از این حیث متوجه شما نیست؟
· به وضعیت نمونههای زندانی از نظر همین شاخصها و مقایسهشان با گروه متجاهران (سرپناه، گذری، پاتوقها و مراکز ماده ۱۶) نگاهی بیفکنید: وخامت اوضاع در گروه زندانی بهمراتب کمتر از متجاهران سخت در دسترس است. پرسش این است که با کدام منطق، بنا به گفته ریاست محترم سازمان زندانها ۷۰ هزار زندانی به خاطر کرونا از زندان موقتاً آزاد میشوند اما معتادان متجاهر با کلکسیون گوناگون بیماریهای واگیردارشان باید جمعآوری شوند؟
· امکانش هست که فقط یک جای دنیا را نشان بدهید که اینهمه افراد مبتلا به انواع بیماریها را ذیل طرح جمعآوری،زیر یک سقف جمع و درمان کرده باشند؟
· تا آنجا که میدانیم گزارش RSA, ۱۳۹۷ و یافتههای آن که در اینجا آمده با حمایت و تخصیص اعتبار قابل توجه ستاد مبارزه با مواد مخدر و از سوی شخصیتهای معتبر علمی کشور به اجرا درآمده است: آیا حتی یک سطر مفید در این گزارش نبوده که به درد مسئولان محترم برای پیش از جلسه مشترک پلیس و وزارت بهداشت، و طرح برنامه جمعآوری هزاران باره بخورد؟ در این صورت، ستاد مبارزه با مواد مخدر بهعنوان تولیت اصلی برنامهریزی کنترل اعتیاد برای چه این همه پول خرج پژوهش میکند؟
· سالها پیش، ابتدا گفته میشد که معتادان متجاهر را یک ماه تا سه ماه در مراکزی جمعآوری کنند. بعد از مدتی گفتند که این مدت زمان کفایت نمیکند و بهتر است بشود ۶ ماه. حالا گفته میشود که ۶ ماه کافی نیست و باید تمدید شود.
پرسش مشخص از مسئولان طرح جمعآوری این است: شما بگویید دقیقاً چه مدت برای آزمودن طرح جمعآوری کافی ست؟ از ۲۰ سال پیش که طرح جمعآوری، مکرر در مکرر، اجرا شده است آیا گزارشی حتی چند خطی از ارزیابی کارایی این مدل وجود دارد که نشان دهد بعد از این همه هزینه بلاخره از تعداد معتادان متجاهر چقدر کاسته شده است؟ اساساً آیا قراری مبنی بر پاسخگویی برای هزینه /فایدهی این مدل وجود دارد؟
مادامی که به این پرسشها از منظری علمی و مبتنی بر شواهد پاسخی داده نشود، شاید حق با دلسوزانی ست که نگهداری معتادان را در این گونه مراکز ، معادل کشتار جمعی تلقی می کنند ویا پیشنهاد راه اندازی اتاق مصرف در گرم خانه ها می دهند.
چنین راهکاری البته مستلزم توجه به چند اصل است:
۱) سامان دهیِ چنین مصرف کنندگانی در هر مرکز باید به معنای رعایت پروتکل های فنی، برای این گونه مراکز درمان اقامتی، از نظر پیشگیری و درمان بیماری های واگیر دار باشد.
۲)عدالت در حق دسترسی به سلامت حکم می کند در چنین مراکزی امکان انتخاب درمان اگونیستی برای پذیرش شوندگان وجود داشته باشد.
۳) در بد بینانه ترین سناریو و مقاومت بخشی از پذیرش شدگان در برابر دریافت خدمات درمانی موجود، امکان مصرف مواد در شرایط بهداشتی و ایمن در مرکز فراهم باشد.
۴) برخلاف پاسخ گریزیِ ۲۰ ساله ی طرح جمع آوری معتادان از نظر کارایی، امکان ارزیابی این مداخله به موازات اجرای طرح میسر گردد.
در غیر این صورت، برای ما بیخردانِ فُرادا، از فهم خرد جمعیِ شما چارهای نمیماند جز پذیرفتن این گفتهی جان کمپبل (John Campbell) برای توضیح علاقه زایدالوصف مسئولان به پدیده «جمعآوری و مرکز سازی». گفتهای که پیش از این نیز نقل کرده ام:
«نولیبرالیسم از یکسو با پر کردن زندانها از طبقهی فرودست، آنها را مجازات میکند.
در دیگر سوی فرادستان را بهعنوان مالکین زندانها منتفع میکند و طبقهی متوسط را از طریق ادارهی زندانها بر سر کار میفرستد.»
در شطحیات منصور حلاج نیز آمده است:
«ای محجوبانِ به اشاره! ، اگر بنگرید.
ای محجوبانِ به نظر!، اگر بدانید.
ای محجوبانِ به علم!، اگر بشناسید.
ای محجوبانِ به معرفت!، اگر برسید.
ای محجوبانِ به رسیدگی !، اگر به رسیدگی برسید.
شما تا ابد محجوبید، تا ابد بمانید... »
*پژوهشگر اعتیاد
۲۳۵۲۳۲
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران