سعید حجاریان: شاه قابل اصلاح بود

سعید حجاریان: شاه قابل اصلاح بود »
» نسخه قابل چاپ
» ارسال به بالاترین
» ارسال به فیس بوک »

علی ذهابی ـ روزنامه شرق ـ شاید بازخوانی انقلاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای یکصدسال اخیر از این جهت حایزاهمیت باشد که نسل‌های بعد با منطق و اهداف این جنبش ملی بیشتر آشنا شوند؛ منطقی که به اعتقاد «سعید حجاریان» کاملا رویکردی متمدنانه را دنبال می‌کرده و اهدافی که او می‌گوید مردم آن را با شعارهایشان تثبیت کردند؛ «جمهوریت». تئوریسین جریان اصلاحات در گفت‌وگو با «شرق» با تاکید تکرار می‌کند: «من می‌خواهم از ماجرا (روزهای پیروزی انقلاب) دفاع کنم.»

* شما از افرادی هستید که در جریان انقلاب ۵۷ بودید، آیا همچنان از انقلاب دفاع می‌کنید؟
نویسندگان ما معمولا انقلاب را به سه‌بخش «ماقبل»، «مابعد» و «ماجرا» تقسیم می‌کنند. البته به ماجرا، «رخداد» هم گفته می‌شود. برخی ماجرای انقلاب اسلامی را ۱۰روز می‌دانند، یعنی از ۱۲بهمن تا ۲۲ بهمن ۵۷ و برخی دیگر حدود پنج‌ماه یعنی از ۱۷ شهریور تا ۲۲ بهمن ۵۷. قصد من نیز بحث و دفاع از همین بخش، یعنی ماجرای انقلاب اسلامی است.

"برخی ماجرای انقلاب اسلامی را ۱۰روز می‌دانند، یعنی از ۱۲بهمن تا ۲۲ بهمن ۵۷ و برخی دیگر حدود پنج‌ماه یعنی از ۱۷ شهریور تا ۲۲ بهمن ۵۷"در جامعه، خیلی‌ها می‌پرسند انقلاب برای ما چه‌کار کرد یا انقلاب چه فایده‌ای داشته است؟ مثلا می‌گویند پیش از انقلاب، قیمت دلار فلان‌قدر بوده و الان شده بهمان‌قدر، یا میزان فقر افزایش پیدا کرده و مقایسه‌های اینچنین که نمی‌خواهم به آنها بپردازم. چراکه این موضوع مربوط به «مابعد» داستان می‌شود. حرف من این است که می‌توان از ماجرا کاملا دفاع کرد و باید دفاع کرد. از ماجرای انقلاب، برخی از شخصیت‌هایی که امروز جزو جناح راست‌ سیاسی کشور هستند حاضر به دفاع نیستند و برخی افراد که نمی‌فهمند انقلاب چه بوده است یا جوانانی که از ماجرا بی‌خبر هستند. به‌اعتقاد من ماجرا، یک حرکت انسانی و خیلی متمدنانه و مردمی بوده است، هرچند نقص‌هایی نیز بر آن وارد است.

انقلاب ما، انقلاب شادی بود. دقت داشته باشید که در جریان انقلاب ما، به هیچ زنی تعرض نشد، در حالی که شما می‌بینید در میدان التحریر مصر به چند زن تجاوز شد. یا مثلا به انقلاب فرانسه نگاه کنید یک جنگ داخلی به تمام‌معنا بود. اصلا خیلی از انقلاب‌ها به جنگ داخلی تبدیل می‌شود در صورتی که در ایران چنین اتفاقی نیفتاد. حتی ارتش اوایل با مردم بد برخورد کرد، اما اواخر ماجرا اعلام بی‌طرفی کرد و حتی در تظاهرات، در کنار مردم بود.

"از ماجرای انقلاب، برخی از شخصیت‌هایی که امروز جزو جناح راست‌ سیاسی کشور هستند حاضر به دفاع نیستند و برخی افراد که نمی‌فهمند انقلاب چه بوده است یا جوانانی که از ماجرا بی‌خبر هستند"انقلاب ما خیلی شاد بود. شما کتاب «ده روزی که دنیا را تکان داد» اثر جان رید را در ارتباط با ۱۰ روز ماجرای انقلاب اکتبر روسیه مطالعه کنید و ببینید در انقلاب روسیه چه فجایعی رخ داده بعد متوجه می‌شوید تا چه اندازه، مردم ایران در شهرها و روستاهای ما متمدنانه رفتار کردند.

*‌ اما این سوال ایجاد می‌شود که چرا مردم انقلاب کردند، آیا با توجه به این میزان فهمی که شما می‌گویید، اصلاحات در زمان شاه ممکن نبود؟
- بله این سوال ایجاد می‌شود که مثلا آیا ما که امروز اصلاح‌طلب هستیم نمی‌توانستیم در حکومت شاه، اصلاحات کنیم یا اینکه اصلا گروه‌های اصلاح‌طلب در زمان شاه، چه‌کار می‌کردند؟ زمان شاه هم در کنار جنبش چریکی یک عده‌ای اصلاح‌طلب بودند مانند جبهه ملی، نهضت آزادی و حتی گروه‌های چپ که می‌گفتند انقلاب سفید مهم بوده است و به شاه کمک کردند که اصلاحات اقتصادی انجام دهد.

* ‌می‌گویید جریان اصلاح‌طلبی در همان زمان شاه وجود داشته، با توجه به اینکه معمولا اصلاحات مسیری است که به براندازی ختم نمی‌شود، پس چرا هرگز این اصلاحات نتیجه نگرفت و نهایتا جریان انقلاب منجر به سقوط رژیم پهلوی شد، مشکل اصلی به اعتقاد شما کجا بود؟