روسیه و عربستان؛ از تبادل اقتصادی تا عدم امتیازدهی سیاسی

روسیه و عربستان؛ از تبادل اقتصادی تا عدم امتیازدهی سیاسی

روسیه و عربستان بر خلاف اختلافات جدی سیاسی که دارند، نیازمندی‌های اقتصادی دارند که آنان را به سوی هم کشانده؛ یک مرکز آمریکایی این موضوع را تحلیل کرده است.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، موسسه تحقیقاتی «استراتفور» در پایگاه اطلاع رسانی خود با انتشار یادداشتی با عنوان «چرا ملک سلمان به روسیه رفت»، به تحلیل اهداف اولین سفر اخیر یک پادشاه سعودی به مسکو پرداخت.

در این یادداشت آمده است: در پیش‌بینی‌های سالیانه استراتفور برای سال ۲۰۱۷ گفتیم که عربستان برای عرضه عمومی اولیه بخشی از سهام شرکت نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۸ آماده می‌شود تا با توسعه دامنه صندوق سرمایه‌گذاری عمومی خود بنای سرمایه‌گذاری‌هایی مهم‌تر در خارج را بگذارد.

نویسنده یادداشت افزود: ما گفتیم که روسیه هم مدت مدیدی است با رکود اقتصادی مواجه شده و تا زمانی که قیمت نفت دوباره افزایش پیدا کند، باید به بودجه محافظه‌کارانه خود پایبند باشد.

در ادامه آمده است، سفر اخیر ملک سلمان به مسکو بخشی از این ماجراست؛ هر کدام از عربستان و روسیه در اوضاع اقتصادی ضعیفی به سر می‌برند و هر دو کشور از داشتن روابط محکم‌تر با یکدیگر استفاده می‌کنند.

سفر ملک سلمان به روسیه به عنوان اولین سفر یک پادشاه سعودی به مسکو در تاریخ ثبت شد، عربستان و روسیه هیچ‌گاه در هیچ زمینه‌ای در هماهنگی با هم نبودند اما حالا شرایط به نحوی آنها را همسو و به سوی یکدیگر کشانده است .

ملک سلمان در مدت چهار روز اقامت در مسکو با مقامات بلندپایه این کشور از جمله «ولادمیر پوتین» دیدار کرد و گفت‌وگوهایشان غالبا حول محور انرژی و اقتصاد بوده است؛ اما دو طرف همچنین تلاش خواهند کرد که یک بستر مشترک مناسبی درباره دیگر مسائل جنجال برانگیزتر ایجاد کنند که از جمله آنها مساله ورود روسیه به درگیری ‌ای منطقه و روابط عربستان با مناطق اسلامی در روسیه است.

نگرانی‌های متقابل

عربستان در طول جنگ سرد، روابط خود را با اتحاد جماهیر شوروی قطع کرد. از آن زمان روابط بین کشور بر وفق مرادشان نبود، مسکو عربستان را به حمایت مالی از مناطق اسلامی جدایی‌طلب روسیه در دهه نود متهم می‌کند مساله‌ای که به دو جنگ خانمان‌سوز در شمال قفقاز منجر شد، بنابراین نمی‌توان بر روسیه به خاطر نگرانی از روابط کنونی عربستان با جمهوری‌های مسلمان‌نشین در روسیه خرده گرفت.

کرملین از اینکه بار دیگر زمزمه‌هایی از جدایی‌طلبی اسلام‌گراها به میان آمده نگران است چون بسیاری از مناطق مسلمان‌نشین از جمله تاتارستان اخیرا انتقادهایی از دولت روسیه داشتند علاوه بر اینکه مناطقی نظیر جمهوری خودمختار چچن از نیروهای نظامی مستقل و قدرتمندی برخوردار است.

تاتارستان و چچن در سال‌های اخیر به سرمایه‌گذاری و دریافت کمک مالی از عربستان چشم دوخته‌اند  اما مسکو امیدوار است از طریق گشودن خط تماس با عربستان هر گونه حمایت مخفیانه از مناطق اسلام‌گرا را مهار کرده و مانع بروز بی ثباتی در روسیه شود.

 در عین حال روسیه قدرتی آشکار و قوی در بسیاری از مناقشات منطقه شمرده می‌شود بخصوص جنگ سوریه، یمن و لیبی که عربستان روی آنها متمرکز است.

اغلب اوقات در این درگیری‌ها روسیه و عربستان در دو جبهه رودرروی یکدیگر قرار دارند اما برخی اوقات هم حضور آنها در سر یک میز روبه روی یکدیگر منفعتی داشته است، به گونه‌ای که رقیب اصلی عربستان یعنی ایران با رابطه پیچیده‌ای با روسیه ‎روبه‌رو شود و بالطبع، دولت سعودی امیدوار به بهره‌برداری از این وضعیت است.

با وجود همکاری بزرگ روسیه با ایران در طول چند سال گذشته اما منافع آنها همواره همسو نبوده است و عربستان می‌تواند از این مساله به نفع خود استفاده کند آن هم در چارچوب تلاشی که برای مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه بکاربسته است.

وقتی پای منافع به میان می‌آید

اگر اختلاف‌های عربستان و روسیه را کنار بگذاریم هنگامی که بحث از انرژی و اقتصاد می‌شود منافع روسیه و عربستان بیش از هر زمان دیگری با یکدیگر گره می‌خورد و احتمال می‌رود که عواید اقتصادی سفر ملک سلمان به روسیه بسیار بزرگ باشد.

شرکت نفت آرامکو عربستان و صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه از صندوقی به ارزش یک میلیارد دلار برای توسعه پروژه‌های خدمات نفتی در روسیه و عربستان خبر دادند و این صندوق، صندوقی برای امور فناوری به ارزش یک میلیارد دلار تاسیس خواهد کرد.

انتظار می‌رود که حکومت عربستان از سرمایه‌گذاری به ارزش ۱۵۰ میلیون دلار در شرکت اکتشاف اوراسیا خبر بدهد.

احتمال می‌رود که شرکت سعودی آرامکو موضوع سرمایه‌گذاری احتمالی در پروژه گاز مایع طبیعی در قطب شمالی متعلق به شرکت نوواتک را بررسی کند و از طرح مشترکی با شرکت سیبور در ساخت کارخانه لاستیک سازی صنعتی سخن بگوید و یادداشت‌های تفاهمی در این خصوص به امضا خواهد رسید.

در همین حال نهاد صنایع نظامی عربستان موافقت اصولی خود را با شروع مذاکره درباره امکان خرید مقادیر زیادی سلاح و تجهیزات نظامی از روسیه اعلام کرده است. 

نقش فعال روسیه و عربستان در مقام دو کشور از سه کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان موضوعی حیاتی شمرده می‌شود، «خالد الفالح» و «الکسندر نوآک» ، وزیران انرژی دو کشور در پنجم اکتبر به منظور بررسی بازار نفت و تلاش‌های صورت گرفته برای تمدید توافق کاهش تولید نفت جهانی گرد هم آمدند.

هیچ کدام از دو وزارتخانه مذکور از همکاری با یکدیگر برای انعقاد توافقنامه تمدید سخنی نگفتند اما مطمئنا دو کشور تلاش خواهند کرد بازارهای انرژی را طی چند ماه آینده از نزدیک زیر نظر داشته باشند و اگر لازم باشد با یکدیگر برای تمدید اقدام خواهند کرد.

یک روز قبل از نشست وزیران انرژی، پوتین گفت که از تمدید توافق تا پایان سال ۲۰۱۸ استقبال خواهد کرد اما او هرگز تصمیمی تا مارس سال آینده نمی‌گیرد.

به وضوح معلوم است که هیچ کدام از دو کشور به دلیل خروج غیرمنضبط از توفق بازار نفت را به سمت فروپاشی سوق نمی‌دهند و اگر مذاکره‌ای به منظور تمدید توافق انجام نشود عربستان و روسیه نحوه خروج از آن را ساماندهی می‌کنند.

منافع متقابل سفر ملک سلمان به مسکو این حقیقت را روشن می‌کند که بخش اعظم این سفر به همکاری دو کشور در زمینه اقتصاد و انرژی اختصاص داشته است و عربستان ذخایر بزرگی ارز خارجی دارد که روسیه به آن برای پروژه‌های بی شمار خود نیاز دارد.

از سوی دیگر عربستان به حمایت روسیه برای پروژه‌های خود در زمینه انرژی نیاز دارد که در سند چشم‌انداز اقتصادی سال ۲۰۳۰ عربستان مسأله‌ای حیاتی شمرده می‌شود.

پروژه‌های همکاری عربستان و روسیه همچون کارخانه لاستیک‌سازی که قرار است در عربستان ساخته شود به تحقق اهداف چشم انداز ۲۰۳۰ کمک خواهد کرد و منافع سیاسی این سفر کم‍تر حائز اهمیت خواهد بود؛ اما روشن است که عربستان و روسیه به دلایلی سیاسی و اقتصادی از داشتن روابطی محکم‌تر با یکدیگر نفع می‌برند.

انتهای پیام/ص

عضویت در کانال تلگرامی بین‌الملل و سیاست خارجی فارس