نوکیا به چه درد مایکروسافت می‌خورد؟

شرکت مایکروسافت اخیرا اعلام کرد که بخش موبایل شرکت نوکیا را به بهای ۵.۴ میلیارد یورو (۷.۲ میلیارد دلار) می‌خرد

استیو بالمر، مدیرعامل شرکت مایکروسافت، خرید بخش تولید گوشی‌های تلفن همراه نوکیا را «قدمی شجاعانه رو به جلو» توصیف کرده است.

آقای بالمر گفته این معامله هفت میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری، بخشی از تلاش مایکروسافت برای تحول در مدل تجاری‌اش است.

به گفته او، این شرکت آمریکایی می‌خواهد به جای تمرکز محض روی تولید نرم‌افزارها و کامپیوترهای شخصی، به نامی مطرح در حوزه تولید محصولات الکترونیکی و خدمات اینترنتی، «هم برای شرکت‌های تجاری و هم برای مصرف‌کنندگان معمولی» تبدیل شود.

استیو بالمر می‌گوید: «این قطعه‌ای مهم از پازل [برنامه] ما برای تبدیل به یک شرکت فوق‌العاده در زمینه تجهیزات و خدمات است»

شرکت مایکروسافت اخیرا اعلام کرد که بخش موبایل شرکت نوکیا را به بهای ۵.۴ میلیارد یورو (۷.۲ میلیارد دلار) می‌خرد. این معامله در سال ۲۰۱۴ به انجام می‌رسد و در جریان آن ۳۲ هزار کارمند نوکیا به مایکروسافت منتقل می‌شوند.

اما برای بسیاری سؤال این است که چرا غول دنیای نرم‌افزار، شرکتی را خریده که مدت‌هاست ضرر می‌دهد.

آخرین فرصت

نوکیا و مایکروسافت بازار جهانی گوشی‌های هوشمند (دارای سیستم عامل) را تا این‌جا به رقیبانشان از جمله گوگل، سامسونگ و اپل باخته‌اند.

از لحاظ نرم‌افزاری، بازار را گوگل و اپل قبضه کرده‌اند و روی هم ۹۳ درصد سیستم عامل گوشی‌های هوشمندی که بهار امسال به بازار عرضه شد یعنی "اندروید" و "آی‌او‌اس" ساخت این دو شرکت بود.

"ویندوز فون" مایکروسافت اگرچه توانسته با پیشی گرفتن از شرکت کانادایی "بلک‌بری" خود را به مقام سوم برساند، ولی سهمش از بازار جهانی فقط سه درصد بوده است.

سهم نوکیا از بازار گوشی‌های هوشمند حدود سه درصد است

اوضاع نوکیا هم به بدی مایکروسافت است. این شرکت در تولید گوشی‌های هوشمند در مقام نهم دنیا قرار دارد و میزان تولیدش یک چهارم اپل و یک دهم سامسونگ است.

مایکروسافت و نوکیا هر دو امیدوارند پس از ادغام، بتوانند راهی برای بالا بردن سهمشان از بازار داغ و رقابتی گوشی‌های هوشمند پیدا کنند.

حسین کانجی، تحلیلگر شرکت مشاوران "هاکستون‌ونچرز" برنده اصلی این معامله را سهامداران نوکیا می‌داند و می‌گوید: «تحقیقات نشان می‌دهد که سازندگان گوشی‌های تلفن همراه، از وقتی که شروع به ضرردهی می‌کنند، حدود دو سال و نیم فرصت دارند که یا خریداری برای شرکت پیدا کنند یا ورشکست شوند. نوکیا دقیقاً در لحظه آخر موفق شد مشتری پیدا کند.»

مصائب غول پیر

شرکت فنلاندی نوکیا زمانی حاکم بلامنازع بازار گوشی‌های تلفن همراه بود و در سال ۲۰۰۰ میلادی، سهامش بیش از ۲۲۰ میلیارد دلار ارزش داشت.

این شرکت هنوز هم از نظر تعداد، دومین تولیدکننده بزرگ گوشی‌های موبایل در جهان است و در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۲ (بهار امسال) بیش از ۶۱ میلیون دستگاه گوشی تولید کرد.

مشکل نوکیا این است که نزدیک به ۹۰ درصد تولیدش، گوشی‌های معمولی است.

"این معامله در سال ۲۰۱۴ به انجام می‌رسد و در جریان آن ۳۲ هزار کارمند نوکیا به مایکروسافت منتقل می‌شوند"گوشی‌هایی که عموماً از انواع هوشمند ارزان‌ترند، حاشیه سود تولیدشان کمتر است و تقاضای جهانی برای آن‌ها دارد روز به روز کمتر می‌شود.

اگرچه شمار کل گوشی‌های تولیدی در دنیا تنها سه درصد افزایش یافته، اما اگر به آمار گوشی‌های هوشمند و گوشی‌های معمولی نگاه کنیم، دو روند کاملاً متفاوت را می‌بینیم.

بهار امسال ۲۲۵ میلیون دستگاه گوشی هوشمند در جهان تولید شد که ۴۶ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بود.

در مقابل تولید گوشی‌های معمولی ۲۷ درصد نسبت به پارسال کاهش یافت و به ۲۱۰ میلیون دستگاه رسید.

گرچه آمار کل تولید نوکیا هم نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۷ درصد کاهش پیدا کرده، اما خبر خوب برای نوکیا این است که تولید گوشی‌های هوشمند سری "لومیا" که به "ویندوز فون" شرکت مایکروسافت مجهزند، با حدود ۳۲ درصد افزایش نسبت به زمستان، به بیش از هفت میلیون دستگاه رسیده است.

«اهمیت نرم‌افزار»

نزدیک به دو دهه از تولید اولین گوشی‌های هوشمند می‌گذرد و مایکروسافت و نوکیا مدت‌ها قبل از رقیبان امروزشان وارد این بازار شدند.

اما این اپل بود که شش سال پیش با عرضه اولین نسل آیفون، این بازار را تکان داد و رشد سریعش را کلید زد.

شش سال پیش اپل با عرضه ایفون بازار گوشی‌های هوشمند را دگرگون کرد

یک سال بعد بود که اولین گوشی مجهز به سیستم عامل "اندروید گوگل" وارد بازار شد و تقریباً چهار سال طول کشید تا گوشی‌های سری "گلکسی" سامسونگ بتوانند به رقیبی جدی برای آیفون تبدیل شوند.

گوشی‌های نوکیا از لحاظ سخت‌افزاری کاملاً توانایی رقابت با دیگر سازندگان را دارد. پس چرا در این شش سال سهمش از بازار گوشی‌های هوشمند از ۴۹ درصد به سه درصد رسیده است؟

بن وود، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی "سی‌سی‌اس اینسایت" می‌گوید نوکیا به اهمیت نرم‌افزار توجه نکرد.

او می‌گوید: «نوکیا هنوز هم گوشی‌های خوبی می‌سازد. آن‌ها یک دهه نوآوری‌های فوق‌العاده‌ای در زمینه سخت‌افزار انجام دادند. ولی اپل متوجه شد که شما فقط یک مستطیل با صفحه نمایش لازم دارید و بقیه کار به عهده نرم‌افزار است.»

همین بود که نوکیا دو سال پیش با کنار گذاشتن سیستم عامل خودش "سیمبین"، به سراغ مایکروسافت رفت.

"تعجب نمی‌کنم اگر نوکیای جدید بتواند تا حدی موفق شود"

بن وود

آقای وود معتقد است همکاری این دو شرکت، چاره‌ای جز همکاری با همدیگر نداشتند و می‌گوید: «گزینه‌های زیادی برای مایکروسافت باقی نمانده بود. از طرف دیگر آن‌ها مجبورند راهی برای موفقیت در بازار موبایل پیدا کنند.»

«عموی پیر»

شاید مشکل اصلی نوکیا و مایکروسافت، ذهنیت مردم درباره این دو شرکت باشد.

علی القدسی، نویسنده وبلاگ «نوکیای من» در توصیف شرکت محبوبش می‌گوید «نوکیا مثل برادر بزرگ‌تر یا عمویی است که همیشه با شما مهربان بوده و شما روی او حساب می‌کنید.»

ولی این صفتی نیست که اکثر مشتریان گوشی‌های هوشمند، مخصوصاً جوان‌تر دنبالش باشند.

آن‌ها عموماً از این دستگاه‌ها با صفت‌هایی مثل «جذاب» «جالب» و «باحال» یاد می‌کنند و تازه‌ترین نرم‌افزار یا اصطلاحاً "اپ‌هایی" را که روی گوشی‌شان نصب کرده‌اند، به دیگران نشان می‌دهند.

اپ‌ها با گستره وسیع توانایی‌هایشان یکی از دلایل اصلی محبوبیت گوشی‌های هوشمند هستند و در این زمینه مایکروسافت با فاصله نسبتاً زیادی از گوگل و اپل عقب است.

اگرچه شمار اپ‌ها در فروشگاه رسمی ویندوز به بیش از صد هزار مورد رسیده، ولی مشتریان گوگل و اپل امکان انتخاب از بین حدود یک میلیون اپ را دارند.

برای ترغیب برنامه‌نویسان به تولید نرم‌افزار برای ویندوز فون، مایکروسافت باید سهمش از بازار را بالا ببرد.

اما از طرف دیگر شاید تا وقتی ویندوز از لحاظ شمار و گستره اپ‌ها از "اندروید" و "آی‌او‌اس" عقب است، ترغیب مشتریان به خرید گوشی‌های ویندوز کار دشواری باشد.

افول کامپیوترهای شخصی

فروش تبلتها تا دو سال دیگر از کامپیوتر‌های شخصی پیشی می‌گیرد

در کنار بازار گوشی‌های هوشمند، کامپیوترهای "تبلت" هم در چند سال‌ اخیر رشد سریعی داشته‌اند.

در حالی که در یک سال گذشته، فروش جهانی کامپیوترهای رومیزی و لپ‌تاپ‌ها رو به کاهش داشته، بازار تبلت‌ها بسیار داغ است و پیش‌بینی می‌شود فروششان امسال دو برابر شود و به بیش از ۲۰۰ میلیون دستگاه برسد.

مایکروسافت که با سیستم عامل ویندوزش سال‌هاست یکه‌تاز بازار کامپیوترهای شخصی است، در بازار تبلت هم مثل گوشی‌های هوشمند با فاصله زیادی پشت سر گوگل و اپل است و در بهار امسال فقط چهار درصد بازار جهانی را در اختیار داشت.

اگرچه آینده کامپیوترهای شخصی به تاریکی گوشی‌های معمولی نیست، اما جذابیت اساسی این دستگاه‌ها مثل گوشی‌های هوشمند، سودی است که حتی بعد از فروش هم نصیب سازندگان سیستم عامل می‌کنند.

بخش بزرگی از سود اپل از فروش الکترونیکی نرم‌افزار، موسیقی، فیلم و کتاب به صاحبان آیفون و آی‌پد است.

انگیزه گوگل از تولید سیستم عامل رایگان و متن‌باز اندروید هم فروش این خدمات و کسب درآمد از نمایش آگهی موقع جستجوی صاحبان گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها در اینترنت است.

مایکروسافت برای حفظ موقعیتش شاید چاره‌ای جز افزایش سهمش از بازار تبلت‌ها نداشته باشد.

حق اختراع

شاید انگیزه دیگر مایکروسافت از خرید نوکیا، تصاحب حق اختراع‌هایی باشد که به نام شرکت فنلاندی ثبت شده است.

مجله فوربس تخمین زده حق اختراع‌های نوکیا روی هم حدود چهار میلیارد دلار ارزش دارد

به طور متوسط در ساخت یک گوشی هوشمند دو هزار اختراع مختلف به کار رفته است؛ از خود فناوری تلفن‌های همراه سلولی گرفته تا این‌که وقتی دو بار پشت سر هم با انگشتتان یک نقطه یک عکس را لمس می‌کنید، چه اتفاقی می‌افتد.

سازنده‌های سخت‌افزار و نرم‌افزار مجبورند به صاحبان هر کدام از اختراع‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنند، مبلغی را بپردازند.

استفاده یک شرکت از اختراعی که به نام دیگری ثبت شده، می‌تواند هزینه سنگینی برایش داشته باشد. نمونه‌اش غرامت یک میلیاردی که پارسال کلیک

سامسونگ به پرداختش محکوم شد.

همین عامل بود که باعث شد شرکت گوگل هم پارسال بیش از ۱۲ میلیارد صرف خرید شرکت موتورولا کند.

مجله فوربس تخمین زده حق اختراع‌های نوکیا روی هم حدود چهار میلیارد دلار ارزش دارد.

نوکیای جدید

مایکروسافت علاوه بر خرید بخش تولید موبایل و جذب ۳۲ هزار کارمند آن، حق استفاده از نام تجاری نوکیا را هم برای ۱۰ سال بدست آورده است؛ نامی شناخته‌شده که مخصوصاً برای توسعه فعالیت در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور نقشی کلیدی خواهد داشت.

مانوج منون، مدیر شرکت مشاوره‌ای «فراست و سالیوان» معتقد است خرید نوکیا به مایکروسافت امکان «نزدیک‌تر کردن سخت‌افزار به سیستم عامل و یکپارچه کردن این دو» را می‌دهد.

قرار است استفان ایلاپ، مدیرعامل نوکیا که سه سال پیش از مایکروسافت به این شرکت رفته بود، به خانه قبلی‌اش برگردد و حتی ممکن است با بازنشستگی قریب‌الوقوع استیو بالمر، به مدیر عاملی مایکروسافت هم برسد.

بن وود بن وود، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی "سی‌سی‌اس اینسایت"می‌گوید با توجه به تجربه طولانی نوکیا در بازار گوشی‌های تلفن همراه «تعجب نمی‌کنم اگر نوکیای جدید بتواند تا حدی موفق شود.»