نمایشگاه کتاب تهران و ناشرانی که امسال هم اجازه حضور نیافتند

این روزها بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در مصلای تهران در حال برگزاری است. اما به نظر می‌رسد استقبال مردم از نمایشگاه، دست کم در روزهای اول، نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. گزارش‌های منابع خبری ایران به نقل از خریداران و غرفه‌داران، از خلوت بودن نمایشگاه کتاب امسال نسبت به سال های پیشین حاکی است.

محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران دلیل این خلوت بودن نمایشگاه را جداسازی بخش‌های مختلف نمایشگاه اعلام کرده است. او با اشاره به اینکه تعداد عناوین کتاب‌‌های نمایش داده شده در مقایسه با سال گذشته، دو برابر شده کلیک

گفته است: "اگر ازدحام جمعیت در مصلی مانند سال‌‌های گذشته به چشم نمی‌آید به این دلیل است که بخش‌های مختلف جنبی به نمایشگاه کتاب اضافه شده است. بخش بین‌الملل را نیز به ضلع جنوبی خیابان شهید بهشتی منتقل کرده‌ایم و این تقسیم‌بندی‌ها، باعث کم حجم نشان دادن جمعیت در شبستان و فضای باز مصلی شده است."

وزیر ارشاد ایران در حالی خبر از دوبرابر شدن عناوین کتاب‌های عرضه شده در نمایشگاه می‌دهد که بر طبق آمار موسسه غیرانتفاعی خانه کتاب، تعداد کل عناوین کتاب‌های چاپ شده در سال ۹۱، حدود هفت درصد از تعداد عناوین سال ۹۰ کمتر بوده است.

علاوه بر مشکلات اقتصادی مردم در ایران، گرانی کاغذ و کتاب و کاهش قدرت خرید، آنچه ممکن است به کم رونق شدن نمایشگاه کتاب امسال (همچون سال گذشته) دامن بزند، بازماندن بعضی از ناشران از شرکت در نمایشگاه است.

"اما به نظر می‌رسد استقبال مردم از نمایشگاه، دست کم در روزهای اول، نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است"ناشرانی همچون نشر چشمه، کویر، روزنه و ویستار که مجوز حضور در نمایشگاه را نیافتند. نشر چشمه برای دومین سال، نشر کویر برای سومین سال و نشر ویستار برای هفتمین سال متوالی است که از شرکت در نمایشگاه کتاب محروم شده‌اند.

فروش کتاب در نمایشگاه کتاب تهران سال ۹۱ نسبت به سال ۹۰، به میزان ۲۵ میلیارد تومان کاهش یافته بود.

بهمن دری، معاون فرهنگی وزارت ارشاد و رئیس نمایشگاه کتاب ۹۱گفته بود: "میزان فروش کتاب در نمایشگاه امسال ۱۵۰ میلیارد تومان بوده که این رقم در مقایسه با آمار سال قبل ۲۵ میلیارد تومان کاهش را نشان می‌دهد."

حرفهای ناشران محروم تعداد ناشران و عناوین عرضه شده

ناشران داخلی: ۲۵۴۵

تعداد عناوین عرضه شده: ۲۰۷ هزار عنوان

ناشران خارجی (۷۷ کشور): ۱۶۰۰

تعداد عناوین عرضه شده: ۲۵۰ هزار عنوان

منبع: خبرگزاری مهر

انتشارات کویر طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که "وزارت ارشاد بدون ارائه‌ هیچ دلیلی از شرکت انتشارات کویر در نمایشگاه بین‌المللی امسال ممانعت به عمل آورده است." انتشارات کویر با ۲۴ سال سابقه فعالیت، ناشر آثاری از نویسندگان ایرانی از جمله محسن کدیور، احمد صدری، حمیدرضا جلایی‌پور، هاشم آقاجری، رضا علیجانی، مرتضی کاظمیان، صالحی نجف آبادی، سروش دباغ و حسین مدرسی طباطبایی و حسین آبادیان است. نشر کویر همچنین ناشر برخی از کتاب‌های درسی و مرجع در دانشکده‌های علوم انسانی سراسر کشور است.

محمد جواد مظفر، موسس و بنیانگذار انتشارات کویر، در وقایع پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ دستگیر شده بود. وی در سال ۹۰ در بند ۳۵۰ اوین محکومیت یکساله‌اش را گذراند.

نشر چشمه، یکی از ناشران تاثیرگذار در حوزه ادبیات داستانی، نیز که سال گذشته پس از پنج ماه تعلیق مجوز، مجوزش لغو شد، امسال برای دومین سال از نمایشگاه کتاب محروم شده است. البته هر دو نشر چشمه و کویر از مخاطبان خود دعوت کرده‌اند که همزمان با نمایشگاه کتاب در روزهای ۱۱ تا ۲۱ اردیبهشت به انتشارات و کتابفروشی این ناشران مراجعه کنند و کتاب‌ها را با تخفیفی ۲۰ درصدی تهیه کنند.

البته بسیاری از نشرهای حاضر در نمایشگاه که خود کتابفروشی هم دارند، در طول برگزاری نمایشگاه کتاب‌های خود را با تخفیف عرضه می‌کنند.

نشر روزنه هم از ناشرانی است که امسال اجازه حضور در نمایشگاه امسال را پیدا نکرد.

کتاب‌های این نشر بیشتر در زمینه‌های عرفان، تاریخ، علوم سیاسی و ادبیات است. روزنه هم مانند دو نشر چشمه و کویر در ایام نمایشگاه، کتاب‌های خودش را در دفتر انتشارات با تخفیف ۲۰٪ عرضه می‌کند.

"محروم کردن تعدادی از ناشران در حالی اعمال شده که یک هفته قبل از آغاز نمایشگاه، علی اسماعیلی، رئیس نمایشگاه کتاب خبر داده بود که "ناشران محروم شده در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با رأی هیأت رسیدگی به تخلفات ناشران، در نمایشگاه امسال حضور خواهند داشت.""

محمد سلطانی، مدیر نشر ویستار، با اشاره به اینکه کتاب‌های این نشر سال‌هاست برای اخذ مجوز در وزارت ارشاد مانده است، در مصاحبه‌ای با روزنامه بهار گفته است: "هفت سال است که امکان حضور در نمایشگاه را نداریم. دو سه سال ابتدایی که حتی اجازه ثبت‌نام به ما ندادند و بعد از آن نیز هر بار ثبت‌نام کرده‌ایم به ما غرفه نداده‌اند."

این محرومیت‌ها در حالی اعمال شده است که یک هفته قبل از آغاز نمایشگاه، علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد و رئیس بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کلیک

خبر داده بود که "ناشران محروم شده در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با رأی هیأت رسیدگی به تخلفات ناشران، در نمایشگاه امسال حضور خواهند داشت."

اما گویا خلوت بودن نمایشگاه و خالی بودن غرفه‌ها سبب شده است که امسال فضای کافی برای ناشران جدید مهیا شود. به گزارش روزنامه بهار، بعد از حدود بیست سال ناشران موسیقی هم به نمایشگاه کتاب پیوستند و هم‌اکنون در سالنی با نام «‌هنر» که مختص ‌ناشران موسیقی و سینما است، حضور دارند. از جمله این ناشران می‌توان از آوای خورشید، ‌هرمس، آوای باربد، ایران‌گام، هفت اقلیم و ‌ترانه شرقی نام برد.

"به گزارش روزنامه بهار، بعد از حدود بیست سال ناشران موسیقی هم به نمایشگاه کتاب پیوستند و هم‌اکنون در سالنی با نام «‌هنر» که مختص ‌ناشران موسیقی و سینما است، حضور دارند"این ناشران تنها یک هفته پیش از شروع نمایشگاه از امکان شرکت خود در نمایشگاه مطلع شده بودند.

در همین حال، روز جمعه و در حالی که نمایشگاه کتاب رسما آغاز شده، محمد اللهیاری، معاون امور نمایشگاهی نمایشگاه کتاب، با اشاره به غرفه های خالی موجود، گفت که فرصت حضور برای تعدادی از ناشرانی که عناوین آثارشان برای حضور در نمایشگاه کافی نبوده و یا ناشرانی که پس از زمان تعیین شده ثبت نام کردند فراهم است.

غرفه‌های خالی

"وزیر ارشاد ایران در حالی خبر از دوبرابر شدن عناوین کتاب‌های عرضه شده در نمایشگاه می‌دهد که بر طبق آمار موسسه غیرانتفاعی خانه کتاب، تعداد کل عناوین کتاب‌های چاپ شده در سال ۹۱، حدود هفت درصد از تعداد عناوین سال ۹۰ کمتر بوده است"

نمایشگاه کتاب تهران در حالی شروع شد که ۴۱ ناشر داخلی غرفه‌هایشان را تحویل نگرفته‌ بودند و ۲۸ غرفه واقع در شبستان هم تعطیل بود. به گزارش مهر، ۱۲ غرفه از آنها به دلیل متراژ کم یا قرارگرفتن در مجاورت ستون‌های شبستان مصلا خالی مانده است و به احتمال زیاد طبق روال سال‌های گذشته به برخی موسسات خیریه و شرکت‌هایی که کارهای خدماتی ارائه می‌دهند واگذار خواهد شد.

بخش کودک و نوجوان هم امسال سالنی ندارد و ناشران کودک و نوجوان، در چادرهایی از میهمانان خود استقبال می‌کنند که البته این چادرها هم خیلی شلوغ نیست.

بخش بین‌المللی ناشران خارجی که در سه سالن برگزار می‌شود، خارج از مصلی - ضلع جنوبی آن- و با فاصله زیادی از شبستان اصلی برپا شده است. خبرگزاری‌ مهر در روز نخست نمایشگاه کلیک

خبر داد که برخلاف اعلام قبلی مسئولان نمایشگاه مبنی بر فروش کتاب‌ها با ارز مبادله‌ای ۲۵۰۰ تومانی، کتاب‌ها با ارز آزاد بیش از ۳۵۰۰ تومان، به فروش می‌رسد. با این حال، برخی از ناشران خارجی برای جذب مخاطب بیشتر کتاب‌هایشان را با تخفیف ۴۰ تا ۷۰ درصدی عرضه می‌کنند. در این غرفه‌ها برچسب‌های 'فروش کتاب با دلار ۱۰۰۰ تومانی' را می‌توان دید.

کتاب‌های مجوزدار و بحث 'تخلف'

در روزهای اول نمایشگاه کتاب، عرضه دو کتاب 'حریم سلطان' و 'عشق ممنوعه' جنجال‌برانگیز شد. این دو کتاب با موضوع داستان سریال‌هایی به همین نام که از یک شبکه ماهواره‌ای فارسی زبان خارج از ایران پخش می شود، باعث اظهار نظرهای ضدونقیضی از طرف محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و محمد اللهیاری، معاون امور نمایشگاهی نمایشگاه کتاب و رئیس اداره کتاب شده بود که از انتشار چنین کتابی اظهار بی‌اطلاعی کرده بودند اما وعده داده بودند که پخش چنین کتاب‌هایی را پیگیری می‌کنند.

در آذرماه سال ۹۱ شبکه خبری سینمای ایران از بازداشت تعدادی از دوبلورهای سریال 'حریم سلطان' خبر داده بود و این احتمال وجود داشت که حساسیت‌های مسئولان جمهوری اسلامی ایران باعث جمع‌آوری این دو کتاب شود.

اما بلافاصله پس از اظهارات وزیر ارشاد، مجید حمیدزاده، رئیس کمیته ارزشیابی نمایشگاه کتاب در جمع خبرنگاران اعلام کرد که عرضه این دوکتاب مانعی ندارد و گفت: "چاپ این کتاب‌ها با رعایت تمام ضوابط انتشار کتاب صورت گرفته و می‌توانند چاپ و پخش شود. بنابراین عرضه آنها در نمایشگاه از نظر من بلامانع است." وی همچنان تخلفات دو روز اول نمایشگاه را ۲۸ مورد اعلام کرد اما خبری از توقیف کتاب به خصوصی نداد.

در نمایشگاه کتاب سال گذشته که بهمن دری معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را بر عهده داشت، در یک اقدام بی‌سابقه حدود ۱۲۰ عنوان کتاب به علت 'عدول از قوانین نمایشگاه' جمع‌آوری شد.

نمایشگاه کتاب تهران تا ۲۱ اردیبهشت ماه ادامه دارد.