واکنش دولت به سخنان وزیر سابق بهداشت درباره هشدار کرونا

رئیس جمهوری اسلامی ایران، حسن روحانی و مقام‌های ارشد دولت، از جمله سعید نمکی، وزیر بهداشت ادعا می‌کنند که سی‌ام بهمن ماه ۱۳۹۸ از شیوع ویروس جدید کرونا در شهر قم آگاه شده‌اند و از همان زمان نیز در این مورد اطلاع‌رسانی کرده‌اند.

گزارش‌ها و شواهد بسیاری حاکی از آن است که این ادعا درست نیست. وزیر پیشین بهداشت در یادداشتی که دوم فروردین در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد نوشت که حدود یک ماه پیش از اعلام رسمی شیوع کرونا در قم، نگرانی خود در مورد این مسئله را به مسئولان منتقل کرده است.

حسن قاضی‌زاده هاشمی نوشته که او "از اوایل دی و بلکه اواخر آذر ماه" نگرانی‌ها، نظرات و پیشنهادهایش درباره شیوع ویروس کرونا را "به سمع و نظر" مسئولان ارشد، از جمله رئیس جمهوری حسن روحانی و پیش از همه به اطلاع برخی مدیران وزارت بهداشت رسانده است.

"نصیحت‌های محرمانه" درباره شیوع کرونا

او در مورد علت دقیق نگرانی‌های خود چیزی ننوشته زیرا اعتقاد دارد "اظهار نظر علنی و عمومی" در مورد این مسئله می‌تواند موجب نگرانی بیشتر شهروندان شود و "نصیحت محرمانه و بی سر و صدا موثرتر است".

وزیر پیشین بهداشت ابراز تاسف کرده که تلاش‌هایش "کم‌اثر" بوده است. او در پیامی دیگری نوشت: «در مورد ویروس کرونا و مدیریت بحران پیش آمده، نظراتی داشته و دارم که به مصلحت نمی‌دانم در فضای عمومی مطرح شود. ولی برحسب وظیفه آنها را به‌صورت غیر مستقیم، خدمت رئیس محترم دولت و برخی همکاران سابق، گفته یا نوشته ام، که البته تاکنون موثر واقع نشده است.»

خبرگزاری دولتی ایرنا، سوم فروردین با اشاره به یادداشت وزیر پیشین بهداشت در مورد هشدار درباره شیوع کرونا در اواخر آذرماه، گزارش داد که "یک منبع آگاه در دفتر رئیس جمهوری" این اظهارات قاضی‌زاده هاشمی را "تائید نکرد".

نه تائید، نه تکذیب؟

این منبع آگاه که نامش فاش نشده در عین حال سخنان وزیر پیشین بهداشت را تکذیب نکرده و گفته است: «در اواخر آذرماه و اوایل دی‌ماه حتی در چین نیز این ویروس آنچنان شیوع پیدا نکرده بود که در جامعه پزشکی یا مدیریتی کشورمان، در خصوص مبارزه با آن بحث و تصمیم‌گیری شود.»

خبر شیوع ویروس جدید کرونا اواخر دسامبر ۲۰۱۹ (اوایل دی ماه) توسط لی ون‌لیانگ، چشم پزشک چینی و همکار بیمارستان مرکزی شهر ووهان منتشر شد. او از طریق شبکه اجتماعی "ویبو" نسبت به شیوع "ویروسی مشابه سارس" به همکاران خود هشدار داده بود.

بنا بر گزارش‌ها، نیروهای امنیتی چین چند روز پس از انتشار هشدار لی ون‌لیانگ، او و هفت همکار هم‌گروه‌اش در شبکه اجتماعی "ویبو" را احضار و آنها را به پخش "شایعات بی‌اساس" که امنیت عمومی را به خطر می‌اندازد، متهم کردند.

"او در پیامی دیگری نوشت: «در مورد ویروس کرونا و مدیریت بحران پیش آمده، نظراتی داشته و دارم که به مصلحت نمی‌دانم در فضای عمومی مطرح شود"ظاهرا پلیس چین پس از علنی شدن شیوع ویروس کرونا از احضارشدگان عذرخواهی کرده است.

پزشک ۳۴ ساله چینی حدود یک ماه بعد خود بر اثر ابتلا به ویروس جدید کرونا درگذشت. با مرگ لی ون‌لیانگ موجی از همدردی در سراسر چین به راه افتاده و سرنوشت او برای بسیاری از شهروندان به نمادی از عملکرد دیرهنگام و غیرشفاف مسئولان در مقابله با شیوع ویروس کرونا بدل شده است.

بی‌اعتمادی و سابقه پنهان‌کاری مسئولان

با توجه به سابقه مسئولان جمهوری اسلامی در پنهان‌کاری و خلاف‌گویی و خبرهایی که از مرگ چند نفر در قم بر اثر ابتلا به کرونا در میانه ماه بهمن منتشر شده، بسیاری از شهروندان ادعای مقام‌های ارشد از جمله حسن روحانی مبنی از آگاهی از ورود کرونا به ایران در سی‌ام بهمن ماه را باورپذیر نمی‌دانند.

دو نمونه آشکار از پنهان‌کاری و عدم شفافیت مسئولان به ماه‌های اخیر مربوط می‌شود؛ از جمله تعداد قربانیان سرکوب خونین حرکت‌های اعتراضی آبان‌ماه ۹۸ که هنوز اعلام نشده و سه روز سکوت و تکذیب سرنگونی هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی اوکراین بر اثر شلیک دو موشک پدافند سپاه پاسداران.

بسیاری از منتقدان معتقدند که مسئولان جمهوری اسلامی برای جلب مشارکت بیشتر مردم در مراسم ۲۲ بهمن و انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در دوم اسفند، تائید شیوع ویروس کرونا در شهر قم را تا حد ممکن به تعویق انداخته‌اند. بر همین اساس بسیاری، از جمله شماری از نمایندگان مجلس و مسئولان محلی به آمار رسمی در مورد مبتلایان و قربانیان کرونا اعتمادی ندارند.

بیش از ۲۳ هزار مبتلا به کرونا

کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت چهارم فروردین اعلام کرد که در ۲۴ ساعت گذشته هزار و ۴۱۱ ابتلای جدید به ویروس کرونا در ایران شناسایی شده و تعداد کل مبتلایان به ۲۳ هزار و ۴۹ نفر رسیده است.

به گفته جهانپور، در این بازه زمانی ۱۲۷ نفر از مبتلایان جان خود را از دست داده‌اند و شمار قربانیان ویروس کرونا در ایران به هزار و ۸۱۲ نفر افزایش یافته است.

علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونا در استان تهران چهارم فروردین با گلایه از این که میلیون‌ها نفر به رغم هشدارها به سفر نوروزی رفته‌اند، گفت: «بسیاری از مبتلایان به کرونا علائم خفیف دارند و متوجه بیماری نمی‌شوند و با سفر خود و اطرافیانشان را در آستانه مرگ قرار می‌دهند، بازگشت این افراد نیز نگران کننده است.»

به گزارش "خبرآنلاین" کریم همتی، سرپرست جمعیت هلال احمر ایران روز گذشته اعلام کرد: «از ۱۹ استان در روزهای گذشته بیش از ۸.۵ میلیون نفر با بیش از ۲.۸ میلیون خودرو خارج شده‌اند. در این حجم بالای خروج حدود ۶۵۰۰  نفر با علائم کرونا مثل تب شناسایی شدند.»

همتی با بیان اینکه فقط در روز ۲۹ اسفند حدود هزار نفر با علائم ابتلای احتمالی به کرونا شناسایی شدند، هشدار می‌دهد که شهروندان باید از مسافرت "تحت هر عنوانی" خودداری کنند.

وزیر پیشین بهداشت در یادداشت دوم فروردین خود ابراز امیدواری کرده که مردم باور کنند "با شیوه‌های موجود" ویروس کرونا "رفع مزاحمت نمی‌کند" و همچنان قربانی خواهد گرفت. او از شهروندان خواسته به همین دلیل توصیه‌های بهداشتی را "بسیار بسیار جدی بگیرند".