شکست؛ نتیجه حتمی ائتلاف نظامی-سیاسی در منطقه بدون حضور ایران

به گزارش خدمت؛ «سرگئی کوژمیاکین» تحلیلگر سیاسی روس در یادداشتی در مورد ایجاد ائتلاف نظامی بین چین، تاجیکستان، افغانستان و پاکستان مسائلی را مطرح کرد.

در این یادداشت آمده است: هرچند از انتشار خبر ایجاد ائتلاف نظامی بین چین، تاجیکستان، افغانستان و پاکستان حدود ۲ هفته می‌گذرد اما این موضوع از داغ ترین موضوعات مورد بحث رسانه‌های گروهی می‌باشد.

در حقیقت دیدار فرماندهان ستاد ارتش‌های ۴ کشور یادشده را به چندین دلیل می‌توان یک رویداد مهم عنوان کرد.

یکی اینکه «پکن» درگذشته ترجیح می‌داد تا از منافع خود در عرصه بین المللی با استفاده از اهرم‌های اقتصادی حمایت کند. کافی است به این نکته اشاره شود که چین با اینکه بزرگترین ارتش جهان را در اختیار داشته و از نظر هزینه‌های نظامی در دنیا در مقام دوم قرار گرفته است، تاکنون در خارج از قلمرو خود پایگاه نظامی نداشته است (نخستین تاسیسات که می‌تواند این نقش را اجرا کند مرکز پشتیبانی نیروهای دریایی چین در «جیبوتی» می‌باشد که در دست ساخت است).

دیگر اینکه همه شرکت کنندگان این ائتلاف بالقوه را نمی‌توان متحد چین نامید. چرا که به عنوان مثال مقامات عالی افغانستان در وابستگی کامل از کمک‌های مالی و نظامی غرب و قبل از همه آمریکا قرار دارند. این در حالی است که تاجیکستان در مسائل دفاعی جهت گیری به اصطلاح روسی داشته و در قلمرو این کشور پایگاه نظامی مسکو مستقر می‌باشد.

علاوه بر آن ساختارهای نظامی و امنیتی تاجیک تجهیزات مورد نیاز خود را نیز عمدتا از روسیه دریافت می‌کنند.

با این وجود تقویت همکاری‌های نظامی با کشورهای همسایه و از جمله آسیای مرکزی از اهداف مهم چین برای دورنمای نزدیک به شمار می‌رود.

اعلام استراتژی «یک کمربند و یک مسیر» که هدف همگرایی گستره بزرگی از قاره اوراسیا را دنبال می‌کند، نیازمند تجدید نظر پکن نسبت به روابط بین المللی می‌باشد. منظور ایجاد «منطقه امن» (ضربه گیر) پیرامون چین است که شرکت کنندگان آن نه تنها از نظر اقتصادی بلکه نظامی- سیاسی نیز باید با پکن مرتبط باشند.

ضرورت اقدامات در این راستا را وضعیت منطقه آسیا و اقیانوسیه نیز تائید می‌کند.

"چرا که به عنوان مثال مقامات عالی افغانستان در وابستگی کامل از کمک‌های مالی و نظامی غرب و قبل از همه آمریکا قرار دارند"چرا که واشنگتن به شدت به دنبال ایجاد یک ائتلاف قدرتمند ضد چینی با حضور ژاپن، کره جنوبی، تایوان، فیلیپین، ویتنام و کشورهای دیگر می‌باشد.

وخیم تر شدن اوضاع در جنوب دریای چین که پکن از حاکمیت خود بر جزایر «پاراسل» و مجمع الجزایر «اسپراتلی» دفاع می‌کند، مقامات چینی را وادار به افزایش تلاش‌ها برای ایجاد کمربند امنیتی کرده است.

به صورت طبیعی چین در این راستا به مرزهای غربی خود توجه ویژه نشان می‌دهد. جنگ افغانستان و حضور گروه‌های متعدد افراطی در منطقه که ناحیه خودمختار «سین کیانگ» چین را هدف برنامه‌های خود می‌دانند، باعث تشدید اقدامات پکن در این عرصه شده است. وجود این نوع بی ثباتی می‌تواند زمینه برای لطمه زدن به منافع چین از سوی رقبای ژئوپولیتیکی پکن را فراهم کند.

پکن به خاطر جلوگیری از کنترل احتمالی وضعیت در منطقه پیرامون خود تصمیم گرفت تا پیشاپیش اقداماتی را صورت دهد که به این منظور در ابتدای سال جاری میلادی مقامات ارشد نظامی چین با همتایان خود از پاکستان، افغانستان و تاجیکستان مذاکرات انجام دادند. این مذاکرات در نهایت منجر به نتیجه‌ای شد که ۲ هفته قبل در شهر «ارومچی» اعلام گردید.

با این حال نباید نسبت به اهمیت این رویداد مبالغه کرد. زیرا صحبت از ایجاد سازمانی نظیر ناتو در آسیا از سوی چین بسیار زود به نظر می‌رسد.

این موضوع را نتایج مذاکرات فرماندهان ستادهای ارتش‌های ملی ۴ کشور عضو ائتلاف نیر تائید می‌کند.

زیرا در ارومچی اساسا صحبت از حل‌وفصل اهداف منطقه‌ای به میان آمد که مهم‌ترین آن ایجاد مکانیزم‌های چهارگانه برای تبادل اطلاعات و آماده سازی مشترک پرسنل برای مبارزه با تروریسم می‌باشد.

این ساز و کار در حال حاضر تا حدودی به صورت دو جانبه بین چین و کشورهای منطقه و همچنین در چهارچوب سازمان همکاری‌های شانگهای (ساختار منطقه ای ضد تروریستی) عملی می‌شود.

به عبارت دیگر چین به دنبال هماهنگی‌های بیشتر اقدامات با کشورهای همسایه در راستای مبارزه با ۳ موضوع تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی خواهی می‌باشد.

بر اساس اطلاعات موجود، فعلا موضوع همگرایی نزدیک‌تر نظامی و سیاسی بین پکن، دوشنبه، اسلام آباد و کابل مطرح نمی‌باشد. ظاهرا نه تاجیکستان و افغانستان و نه پاکستان برای روابط هم پیمانی با چین آمادگی ندارند.

از سوی دیگر سایر طرف‌های خارجی نیز از ایجاد یک ائتلاف واقعی حمایت نکرده و به شدت در راه توسعه آن مشکل فراهم خواهند کرد.

نشست «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا با همتایان خود از ۵ کشور آسیای مرکزی در واشنگتن نیز این امر را تائید می‌کند. این نکته قابل توجه است که نشست واشنگتن تقریبا همزمان با دیدار ارومچی صورت گرفت که به گونه‌ای حاکی از تلاش «کاخ سفید» برای همراه کردن کشورهای منطقه با خود در بحث مبارزه با تروریسم می‌باشد.

این موضوع برای چین پیام نگران کننده دارد که برای نزدیک تر شدن به کشورهای آسیای مرکزی از طرف این کشور تلاش بیشتری لازم است.

اما در این میان از مدت‌ها قبل ضرورت فعال شدن یک مکانیزم چندجانبه برای مبارزه با تهدیدات امنیتی در آسیای مرکزی احساس می‌شد که بدون حل مشکل پیچیده افغانستان میسر نخواهد شد.

چنین اقدامی موجب جلوگیری از دخالت‌های خطرناک طرف‌های خارجی (آمریکا، عربستان سعودی و غیره) در امور منطقه خواهد شد که به دنبال استفاده از بی‌ثباتی در راستای اهداف خود می‌باشند.

اما موثر بودن این مکانیسم در گرو آن است که همه طرف‌های علاقه‌مند از جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد این مهم استفاده کنند. بدون تهران که یک عامل مهم امنیت در خاورمیانه، آسیای مرکزی و جنوبی است، هر گونه تلاش برای ایجاد ائتلاف های نظامی- سیاسی محکوم به شکست خواهد بود.

منبع: فارس