وضعیت «سواد» ایرانیان از ۱۰۹ سال پیش تا امروز

الف - ۱۷ شهریور ۱۳۹۵

هشتم سپتامبر مصادف با روز جهانی سوادآموزی است و مطابق آمارهای بین المللی، قریب به ۹۰ درصد ایرانیان دارای سواد هستند که این آمار از ۱۰۹ سال پیش تاکنون رشد چشم‌گیری را نشان می‌دهد. به گزارش فارسآموختن سواد به بی‌سوادان و اساساً سوادآموزی در ایران از وظایف وزارت آموزش و پرورش است و سازمان نهضت سوادآموزی به عنوان متولی آن، این وظیفه خطیر را به عهده دارد.هر سال هشتم سپتامبر به عنوان روز جهانی سوادآموزی در دنیا نام‌گذاری شده است و سازمان یونسکو در سطح بین الملل موضوع سواد در کشورها را پیگیری می‌کند.در هفتم دی ماه ۱۳۵۸ بود که با فرمان تاریخی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، نهضت سوادآموزی در ایران بنا نهاده شد و از آن تاریخ به بعد وضعیت سواد ایرانیان به نسبت گذشته رو به فزونی گذاشت.در سال‌های منتهی به ۱۳۵۸ جمعیت بیسواد ایران بالغ بر ۱۴ میلیون نفر بود که شاید در آن سالها جمعیت کلی کشور حدود ۳۰ میلیون نفر بود.اما بنا بر استناد به برخی متون، موضوع سواد در ایران مربوط به پنج هزار سال پیش از میلاد و در بین مردمان تمدن جیرفت است که نشان می‌دهد ایرانیان دارای فرهنگی غنی بوده‌اند.البته زمان تشکیل نخستین کلاس‌های اکابر در ایران مربوط به سال‌ ۱۲۸۶ است که نشان از سوادآموزی در ایران دارد، اما با نبود طرح و برنامه منسجم این فعالیت آنچنان که باید انجام نشد.در سال ۱۳۵۵ که جمعیت ایران بالغ بر ۲۸ میلیون نفر بود، میزان باسوادی ۴۷ درصد بوده است؛ در سال ۱۳۶۵ هم که جمعیت ایران حدود ۳۹ میلیون نفر شد، میزان باسوادی به ۶۱ درصد رسید که این آمار و ارقام نشان از تأثیر نهضت سوادآموزی است.با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که در بازه ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۶ چیزی حدود ۱۰ میلیون نفر به آمار با سوادان ایران اضافه شد.اما درصد باسوادی مجموع ایرانیان از ۶۰ سال پیش تاکنون از ۱۵ درصد به قریب به ۹۰ درصد رسیده است. با توجه به اینکه میزان افراد باسواد ایران در سال ۱۳۹۰ به ۹۱ درصد رسیده است، یک نگاه اجمالی و کلی به موضوع سوادآموزی در سال ۱۳۹۵ خواهیم داشت.مجموعاً از ابتدای سال ۱۳۹۵ تاکنون، ۲۲۹ هزار نفر در کشور تحت پوشش برنامه‌های سوادآموزی قرار گرفته‌اند.در دوره «سوادآموزی» که منجر به اخذ مدرک سوم ابتدایی می‌شود، ۱۰۰ هزار ۹۰۶ نفر، در دوره «انتقال» که منجر به دریافت مدرک پایان ششم ابتدایی می‌شود، ۹۴ هزار و ۳۹۸ نفر و در دوره «تحکیم» که برای جلوگیری از بازگشت به بیسوادی است، ۳۳ هزار و ۷۰۳ نفر حضور دارند.استان‌ سیستان و بلوچستان با ۲۵ هزار و ۳۱۰ سوادآموز، آذربایجان شرقی با ۲۴ هزار و ۹۳۴ سوادآموز و خراسان رضوی با ۲۱ هزار و ۱۶۶ سوادآموز در مجموع بیشترین شرکت کنندگان در برنامه‌های سوادآموزی سال ۱۳۹۵ هستند.همچنین، استان سمنان با ۲۳۱ نفر، خراسان جنوبی با ۵۹۹ نفر و بوشهر با ۸۸۰ نفر کمترین شرکت کنندگان در سوادآموزی سال ۱۳۹۵ هستند.حضور مردان در کلاس‌های سوادآموزی با ۴۳ هزار و ۳۴۵ نفر و زنان با ۱۸۵ هزار و ۶۶۴ نفر نسبت حضور در کلاس‌های سوادآموزی سال ۱۳۹۵ را نشان می‌دهد که ۱۱۱ هزار و ۴۴۵ نفر در روستاها و ۱۱۷ هزار و ۵۶۲ نفر در شهرها هستند.در بین سواد آموزان سال ۱۳۹۵، تعداد ۹ هزار و ۷۱۵ نفر در گروه سنی بین ۱۰ تا ۱۹ سال، ۴۳ هزار و ۳۳۷ نفر در گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ سال، ۶۸ هزار و ۲۰۰ نفر در گروه سنی ۳۰ تا ۳۹ سال، ۱۰۳ هزار و ۳۱۳ نفر در گروه سنی ۴۰ تا ۴۹ سال و ۴ هزار و ۴۴۲ نفر بالاتر از ۵۰ سال سن دارند.سطح سواد ایرانیان در سالهای اخیر ارتقای چشم‌گیری داشته است و در گروه هدف سوادآموزی که ۱۰ تا ۴۹ سال است اکنون بالغ بر یک میلیون بیسواد در کشور وجود دارد که امیدواریم با برنامه‌های مدون این تعداد روز به روز کاهش یابد.البته تا چند روز آینده سرشماری نفوس و مسکن در سراسر کشور آغاز می‌شود و با توجه به اینکه یکی از راه‌های شناسایی بیسوادان در سطح کشور این سرشماری محسوب می‌شود، لذا دریافت آمار صحیح برای تحت پوشش قرار دادن بیسوادان بسیار حائز اهمیت است.

منابع خبر

اخبار مرتبط