فساد در طرح گردشگری کوهستان خبر

کوهستان کم‌مانند خبر با گستره‌ی یکصدوپنجاه هزار هکتاری دربرگیرنده‌ی پوشش جنگلی با گونه‌هایی مانند اورس، بنه، کهکم، زیتون وحشی، ارژن است و همچنین زیستگاه شمار زیادی جانور، از جمله گونه‌های شاخص پلنگ، بز کوهی، گوسفند وحشی، آهو، جبیر و عقاب طلایی است. قله‌های بلند این کوهستان تا حدود ۳۸۰۰ متر ارتفاع دارند. خبر از سال ۱۳۵۰ عنوان «منطقه‌ی حفاظت‌شده» و از سال ۱۳۷۸ عنوان پارک ملی داشته است. در سرزمین خشک ایران، با وجود چنین کوهستان‌های شکوهمند بوده که نعمت آب و برکت علف و زایش تمدن فراهم شده است. با این حال شگفت‌آور است که چگونه، انسان‌هایی با عنوان «مسوول» یا مدیر به این نتیجه می‌رسند که برای پیشرفت و توسعه باید وضع طبیعی کوه‌هایی را که نشانه‌های بی‌همتای آفرینش و رقم‌زننده‌ی شادابی بر پهنه‌ی این سرزمین هستند، دگرگون کرد؟! شاید ترکیبی از ناآگاهی و آزمندی و بی‌ارج‌شدگی قانون سبب چیرگی چنین دیدگاهی شده است.

از اوایل دهه‌ی هشتاد، شنیده می‌شد که قرار است در کوهستان خبر طرح گردشگری پیاده شود و آن زمان صحبت از تله‌کابین بود که همیشه وسیله و توجیه خوبی برای کوه‌خواران و گیرندگان وام‌های نجومی از بانک‌ها بوده است.

"در سرزمین خشک ایران، با وجود چنین کوهستان‌های شکوهمند بوده که نعمت آب و برکت علف و زایش تمدن فراهم شده است"بانک‌ها با در اختیار داشتن سرمایه‌ی مردم و منابع ملی، غالباً شریک خوبِ زمین‌خواران و بورس‌بازان در تخریب محیط زیست بوده‌اند. آن‌ها با شرایط بسیار سخت به مردم عادی وام می‌دهند، اما در دادن وام و تخصیص ارز به کسانی که می‌توانند وثیقه‌های ملکی بزرگ و طرح‌های «توجیهی» درشت (ترجیحاً با عنوان «طرح ملی») با «امضای طلایی» ارایه دهند، خیلی روان عمل می‌کنند. طرح‌های تله‌کابین و شهرک گردشگری و هتل‌سازی‌های بزرگ، از سوژه‌های مطلوب بانک‌ها و زمین‌خواران است.

اعتراض‌های مکرر مردم محلی و دوستداران طبیعت در دهه‌ی هشتاد سرانجام به این نتیجه رسید که اداره‌ی کل حفاظت محیط زیست کرمان طی نامه‌ای به تاریخ ۱۹/۱۱/۱۳۸۴ اعلام کرد طرح تله‌کابین خبر منتفی است. اما گویا آتش کوه‌خواری در زیر خاکستر باقی ماند و چندی بعد خبرهای جسته و گریخته، گاه از حضور سرمایه‌گذار خارجی یا فلان سیاستمرد برجسته، و گاه از حضور یک شرکت هواپیمایی داخلی برای طرحی دیگر به گوش می رسید. تا آن که در اوایل بهمن ۱۳۹۵ خانم ابتکار رییس سازمان محیط زیست در آیین آغاز عملیات «طرح گردشگری خبر» حضور یافت  و گفت که این طرح «در ادامه‌ی طرح‌های بزرگ دولت یازدهم برای ارتقای وضعیت کشور در ابعاد زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی» اجرا می‌شود.

اما این «ارتقای زیست‌محیطی» همچون ارتقای دو حوزه‌ی دیگری که ایشان یاد کرد، صورت واقعیت به خود نگرفت. در طرح، باز صحبت از تله‌کابین شد و همچنین به ساخت مکان‌های اقامتی و موزه و... اشاره شد (ایسنا، ۷/۱۱/۱۳۹۵). در ارزیابی محیط زیستی این طرح، قرار بوده که فقط ده هکتار از محدوده‌ی روستای روچون و پارک ملی به این امر اختصاص یابد، اما کوتاه‌زمانی بعد کل منطقه‌ی یکصدوپنجاه ‌هزار هکتاری خبر و روچون به‌عنوان محل اجرای این طرح «ارتقابخشِ» محیط زیست قرار گرفت و شرکت مجری با افتخار در کلیپ تبلیغاتی خود از کشیدن دویست کیلومتر جاده و فنس دورادور پارک ملی یاد کرد که جا دارد این «شاهکار» در تاریخ مدیریت پارک‌های ملی جهان ثبت شود! توضیح این که در ارزیابی محیط زیستی طرح، فنس‌کشی جزو آسیب‌های پروژه قلمداد و فقط برای بخش انبار و بعضی تأسیسات مجاز شمرده شده بود.

اکنون مردم روستاهای خبر، باغ پیشگاه، دیخوییه، جاروب، احمدخانی، میدان، گرگین و بسیاری از دیگر اهالی شهرستان‌های بافت و ارزوییه، و همه‌ی طبیعت‌دوستان و کوه‌نوردان با اجرای این طرح که بافت محلی و سیمای طبیعی منطقه را برهم زده و مسایل محیط زیستیِ بدیهی مانند مهاجرت حیات وحش را نادیده گرفته، مخالف‌اند و در این زمینه چندین نامه و تومار خطاب به مقام‌های قضایی و اجرایی منتشر کرده‌اند. طرح گردشگری خبر نه‌تنها آکنده از فساد و کوته‌فکری در برداشت از ایده‌ی گردشگریِ سازگار با محیط زیست است، بلکه چون به روش «ترک مناقصه» به مجری سپرده شده، و نیز به علت تجاوز آشکار به بیرون از محدوده‌ی اراضیِ در نظر گرفته‌شده، احتمالاً به فساد مالی هم آلوده است و از این‌رو ضرورت دارد که از سوی دستگاه قضایی و مجلس تفحصی در آن صورت گیرد.

همچنین به‌دلیل ناسازگاری ذاتی این طرح با روح حفاظت از پارک‌های ملی، باید آن را تعطیل و مسببان را به جبران خسارت ملزم سازند.

۲۳۵۲۳۷