امام علی(ع): هیچ زمامداری را در جایگاه ربوبی ننشانید و او را مالک خود ندانید

کلمه - ۹ فروردین ۱۳۹۹

چکیده :پس، از گفتن حق، یا مشورت به عدالت و عدالت‌خواهی خودداری مکنید، زیرا من خود را بالاتر از آن نمی‌دانم که خطا نکنم، و خود را ایمن از خطا نمی‌دانم، مگر این‌که خداوند مرا در کار نفس کفایت کند که او از من بدان توانمندتر است. و جز این نیست که من و شما فقط بندگان و مملوکان پروردگاری هستیم که جز او پروردگاری...

مصطفی دلشاد تهرانی

حکومت امام علی(ع) بر مدار آزادی، اخلاق، حقوق، قانون و عدالت می‌گردید و از ابتدای تشکیل آن، فضای سیاسی حکومت، کاملا باز بود.

امام(ع) اصرار می‌ورزید که مردمان با حقوق خویش آشنا شوند، آن را مطالبه کنند و از جمله، حقّ نظردادن، انتقادکردن، اعتراض‌نمودن و دادخواهی‌کردن؛ چنان‌که درخطبه‌ای که به بیان حقوق متقابل مردمان و زمامداران پرداخته، به مردمان چنین آموخته است :

«فَلاَ تُکَلِّمُونِی بِمَا تُکَلَّمُ بِهِ الْجَبَابِرَهُ، ….» نهج‌البلاغه، خطبۀ ۲۱۶

«آن‌سان که با زورگویان و سرکشان سخن می‌گویند، با من سخن مگویید و آن محافظه‌کاری‌ها را که با تیزخویان و مستبدّان روا می‌دارند، با من روا مدارید و با من به طور تصنّعی و با سازشکاری آمیزش مکنید.

و مبادا گمان کنید که شنیدن حق بر من سنگین است و تصوّر نکنید که من خواهان آنم که مرا بزرگ انگارید، زیرا هر کس که شنیدن حق یا عرضه‌شدن عدالت بر او سنگین بُوَد، عمل به حق و عدالت بر وی سنگین‌تر بُوَد.

پس، از گفتن حق، یا مشورت به عدالت و عدالت‌خواهی خودداری مکنید، زیرا من خود را بالاتر از آن نمی‌دانم که خطا نکنم، و خود را ایمن از خطا نمی‌دانم، مگر این‌که خداوند مرا در کار نفس کفایت کند که او از من بدان توانمندتر است. و جز این نیست که من و شما فقط بندگان و مملوکان پروردگاری هستیم که جز او پروردگاری نیست.»

امام(ع) تأکید دارد که مردمان تمام روابط و مناسبات سیاسی خودکامانه را بزدایند و با زمامداران به دور از سازشکاری رفتار کنند، به راحتی با آنان سخن گویند، نقدشان کنند، محافظه‌کاری نکنند، دادخواهی نمایند، اعتراض کنند، و هیچ نگرانی نداشته باشند. او زمینه را برای چنین روابط و مناسبات سیاسی فراهم کرده بود، که جز بدین، حقوق اساسی مردمان حفظ نمی‌شود.

امام(ع) مردمان را آگاه می‌سازد که در جامعه‌ای که نتوان به راحتی و بی‌نگرانی نظر داد، انتقاد کرد، اعتراض نمود و دادخواهی کرد، حق و عدالتی برپا نمی‌شود؛ و لازمه گام‌زدن در مسیر حق و برپاداشتن عدالت، این است که فضای سیاسی این‌گونه باز باشد و مردمان این چنین حقوق‌شان و آزادی‌شان پاس داشته شود.

امام(ع) تأکید می‌کند که هیچ زمامداری را در جایگاه ربوبی ننشانید و او را مالک خود ندانید، و خود نیز در چنین جایگاهی منشینید، که هیچ‌کس مالک دیگری و ربّ او نیست، که اگر چنین تصوّری پیدا شود، آدمیان خود را صاحب‌اختیار یکدیگر می‌گیرند و اجازه تصرّف در حریم یکدیگر را می‌یابند، که این مختصّ خدایی است که مالک همه چیز و ربّ جهانیان است.

بنابراین، امیرمؤمنان علی(ع) می‌آموزد که چون ما هیچ یک، مالک دیگری نیستیم، اجازه داریم با حفظ حرمت‌ها و کرامت‌ها، درباره هم نظر دهیم، انتقاد کنیم، به ناروایی‌ها اعتراض نماییم، و دادخواهی کنیم.

امام علی(ع) این امور را در هر شرایطی پاس داشت و هیچ‌گاه راه آن را مسدود نساخت.

منابع خبر

اخبار مرتبط