هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۱ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر۷۰ شکارچی و صیاد غیرمجاز بازداشت شدند، ۹ قاچاقچی چوب به مراجع قضائی معرفی شدند و یک متخلف صید غیرمجاز به جزای نقدی محکوم شد.

"خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است"در همین ایام در سایه فقدان تجهیزات اطفای حریق و بی توجهی مسئولان بیش از ۶۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های یازده استان کشور طعمه حریق شد. همچنین فرمانده یگان حفاظت محیط‌ زیست استان سمنان از بازداشت ۲۰۰ شکارچی غیرمجاز طی ۶ ماه نخست سال جاری در زیستگاه‌های طبیعی این استان خبر داد. طی هفته ای که گذشت هوای شهرهای اصفهان و اهواز، همچنین مناطقی از شهر مشهد برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) ناسالم اعلام شد. همچنین بر اساس گزارش مدیران کل مدیریت بحران استانداری های لرستان و اصفهان از ابتدای سال جاری تاکنون به ترتیب ۶۰۰ و ۵۴۳ هکتار از اراضی منابع طبیعی این استان ها طعمه حریق شدند. در زمینه آلاینده های محیط زیستی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهولات واقع در استان خراسان رضوی، از ورود پساب کارخانه‌های ضبط پسته به اراضی کشاورزی این شهرستان خبر داد.

در خبری دیگر رییس اداره محیط زیست شهرستان اسلامشهر از صدور ۱۳۶ فقره اخطاریه به واحد‌های آلاینده و پلمب دو واحد غیرمجاز در این شهرستان خبر داد. بر اساس گزارشات منتشر شده مسئولان سازمان حفاظت محیط‌ زیست از فروش خاک حاصلخیز جنگل های شمال و منطقه دشتیاری خبر دادند. از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته نیز می‌توان به تخریب شاهوار، بلندترین قله شرق البرز با فعالیت معدن بوکسیت اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد. همچنین سرریز فاضلاب خانگی و نفوذ آن به منابع آبی رامسر به واسطه نبود سیستم جمع‌آوری و تصفیه‌خانه فاضلاب تا جایی پیش رفته که به خاطر افزایش جمعیت و کاهش خودپالایی خاک، به یک بحران زیست محیطی تبدیل شده است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود.

"اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است"بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۷۰ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۲۳ گزارش منابع رسمی است، در استان های آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، خراسان رضوی، خوزستان، زنجان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، گیلان و مازندران بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، ۲۷ تن چوب جنگلی در استان های آذربایجان غربی، گیلان، سمنان و همدان کشف و ضبط شده است و ۹ متهم در این خصوص با تشکیل پرونده به مراجع قضائی معرفی شدند.

همچنین رئیس اداره منابع طبیعی علی‌آباد کتول در استان گلستان از شناسایی و بازداشت عامل قطع درختان جنگلی در این شهرستان خبر داد.

افزون بر این، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر وی به مهاجرت پرندگان در فصل پاییز به نقاط حفاظت شده استان بوشهر پرداخت و بیان کرد: “با سرد شدن مناطق شمالی، کوچ و مهاجرت پرندگان به نقاط مختلف استان بوشهر آغاز می‌شود که پرندگان شکاری از جمله شاهین، بالابان و بحری از آن جمله است”.

وی پرندگان یاد شده را در معرض انقراض دانست و گفت: “در این زمینه تاکنون ۱۰۷ نفر از متخلفان شکار و صید پرندگان شکاری توسط یگان حفاظت محیط زیست استان بوشهر شناسایی، دستگیر و تحویل مقامات قضایی استان شده‌اند”.

در خبری دیگر، فرمانده یگان حفاظت محیط‌ زیست استان سمنان از بازداشت ۲۰۰ شکارچی غیرمجاز طی ۶ ماه نخست سال جاری در زیستگاه‌های طبیعی این استان خبر داد.

همچنین رییس اداره حفاظت محیط زیست شاهین‌دژ اعلام کرد: “در سال گذشته ۷۴ شکارچی غیرمجاز در مناطق مختلف این شهرستان دستگیر شدند که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۶۰ درصد بیشتر است”.

در همین راستا، رییس اداره حفاظت محیط زیست خوی از شناسایی و بازداشت فردی متخلف که اقدام به فروش یک قطعه پرنده عقاب طلایی در فضای مجازی کرده‌ بود توسط ماموران یگان حفاظت محیط زیست این شهرستان خبر داد.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت هوای شهرهای اصفهان و اهواز به ترتیب با میانگین شاخص های ۱۲۷ و ۱۰۵، همچنین مناطقی از شهر مشهد برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) ناسالم اعلام شد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت منابع رسمی اعلام کردند که نزدیک به ۶۰ هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در  استان های آذربایجان غربی، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان طعمه آتش شد. آتشی که در فقدان تجهیزات اطفای حریق حتی به مناطق حفاظت ‌شده نیز گسترش پیدا کرده و فعالان زیست‌محیطی بارها از بی‌توجهی مقام‌های دولتی انتقاد کرده‌اند.

بر اساس گزارش مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان؛ نیمه نخست امسال ۹۲ فقره آتش‌سوزی در سطح ۶۰۰ هکتار اراضی منابع طبیعی استان رخ داد که از این تعداد، ۶ فقره عمدی و به دلیل اختلافات شخصی بود که منجر به دستگیری ۱۵ نفر شد. همچنین وقوع ۲ فقره آتش‌سوزی غیرعمدی در مناطق حفاظت شده محیط زیست استان لرستان به ۵۶ هکتار از این عرصه‌ها خسارت زد.

از سوی دیگر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اعلام اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۴۳ هکتار از مراتع این استان دچار حریق شده است، اظهار داشت: “از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۳۷ هکتار از جنگل‌های استان اصفهان طعمه چهار حریق شده است”.

وی افزود: “از ابتدای سال تاکنون تعداد ۹۰ مورد حریق در استان اصفهان ثبت شده است که مورد اخیر آن وقوع حریق در مراتع سیبک شهرستان فریدونشهر به مساحت ۵ هزار مترمربع بود.

همچنین از ابتدای سال جاری، ۸۶ فقره حریق در ۴۰۵ هکتار از مراتع استان اصفهان به وقوع پیوست و بیشترین مناطق درگیر حریق شهرستانهای غرب و جنوب استان اصفهان بوده است”.

همچنین فرمانده انتظامی شهرستان ممسنی از دستگیری عاملین آتش‌سوزی کوه تاریخی قلعه سفید توسط مامورین انتظامی این شهرستان خبر داد.

در خبری دیگر مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز از قطع ۳۶۰ درخت برای احداث یک زیرگذر در این استان خبر داد.

بحران پسماند

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده؛ بیش از ۲ هزار تن زباله در گیلان تولید می شود که در ۹ مرکز رسمی و ۲۰ مرکز غیر رسمی دفع می شود اما منطقه جنگلی سراوان رشت که از  مهم ترین محلهای انباشت زباله استان است، با ورود روزانه ۵۰۰ تن پسماند امروز شاهد کوهی از زباله است که رودی سمی از شیرابه های آن، خاک و آب منطقه را روز به روز آلوده تر می سازد.

در گزارشی دیگر، حمید جوانبخت، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مهولات واقع در استان خراسان رضوی، از ورود پساب کارخانه‌های ضبط پسته به اراضی کشاورزی این شهرستان خبر داد و اعلام کرد: “متأسفانه رها سازی پساب به اراضی موجب آلودگی شدید آب و خاک شده به طوری که طبق آزمایش‌های صورت گرفته از نمونه خاک برداشت شده این واحدها میزان مواد مضر و سرطان‌زا مانند فلزات سنگین و مواد آروماتیک بیش از حد مجاز بوده است”.

وی با بیان اینکه وضعیت موجود سلامت جامعه و نسل آینده را به‌ صورت کاملاً جدی به مخاطره می‌اندازد، افزود: “از عمده مشکلات زیست‌ محیطی این کارخانه‌ها می‌توان به عدم مدیریت صحیح پساب و پسماند حاصل از فرآوری پسته و رها کردن فاضلاب در اراضی کشاورزی اشاره کرد”.

علاوه بر این مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اعلام کرد: “شیرابه‌ی زباله‌های سایت محمدآباد باید تصفیه شود، ولی این اتفاق نمی‌افتد و به یکی از معضلات زیست محیطی تبدیل شده است”.

همچنین سرریز فاضلاب خانگی و نفوذ آن به منابع آبی رامسر به واسطه نبود سیستم جمع‌آوری و تصفیه‌خانه فاضلاب تا جایی پیش رفته که به خاطر افزایش جمعیت و کاهش خودپالایی خاک، به یک بحران زیست محیطی تبدیل شده است.

بر اساس منابع رسمی در حال حاضر ۱۴ تا ۱۵ درصد از فاضلاب شهری استان مازندران تصفیه می شوند و بقیه آنان از طریق رودخانه های جاری به دریا می ریزد که این وضعیت در شهرهای غرب استان مازندران به دلیل فاصله کم با دریا و همچنین نفوذ ناپذیری خاک فاضلاب در وضعیت بحرانی قرار گرفته است به طوری که گفته می شود که پیامدهای این سرریز فاضلاب انسانی به دریا خطرناک تر از دپوی زباله ها در جنگل ها است.

در زمینه واحدهای آلاینده، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان برخوار از صدور حکم برای مسئولان چهار واحد آجرپزی وگچ آلوده کننده هوا و محیط زیست در این شهرستان خبر داد و گفت: “یک واحد به ۹۱ روز حبس و سه واحد دیگر با تبدیل حبس به جزای نقدی به دلیل نداشتن سابقه کیفری متهمان هر کدام به ترتیب پرداخت مبلغ ۳۳ میلیون ریال و به ۲۱ میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس محکوم شدند”.

همچنین رییس اداره محیط زیست شهرستان اسلامشهر اعلام کرد: “در نیمه اول سال جاری، بمنظور بررسی عملکرد واحد‌های تولیدی، صنعتی و خدماتی تعداد ۴۶۳ واحد مختلف تحت پایش قرار گرفت که از این بین بیش از ۱۱۰ مورد نظارت و پایش بر واحد‌های مولد بوی نامطبوع مستقر در مسیر فرودگاه بین المللی امام خمینی بوده است و نتیجه این پایش‌ها صدور ۱۳۶ فقره اخطاریه به واحد‌های آلاینده آب، خاک و هوا بوده و دو واحد غیر مجاز نیز جمع آوری و منتقل شدند”.

در خبری دیگر، اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست از فروش خاک حاصلخیز منطقه دشتیاری این استان خبر داد و گفت: “این خبر صحت دارد. خبری بود که بنده به شخصه آن  را رصد کردم. آدرس دقیق آن منطقه نوبندیان در یک قدمی کنارک است. همان جا که فرودگاه بلوچستان قرار دارد. آنجا شش ایستگاه وجود دارد که با کامیون خاک را جمع می کنند و این خاک را تا خلیج فارس و دریای عمان می برند.

"گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۱ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند"از آنجا خاک به کشورهای حاشیه خلیج فارس می رود”.

وی در ادامه بیان کرد: “این خاک حاصلخیر است. آن را برداشت می کنند تا جایی که به کف سنگی «مارن» می رسند. مانند سنگ مرمر است. یعنی سطحی که امکان کشاورزی دارد از بین می رود و بر سنگ هم که نمی توان کشاورزی کرد. دومین مسئله نهرها و چشمه هایی است که بر اثر جوشش خاک، ظرف هزاران سال ایجاد شده است.

مسیر این چشمه ها بر اثر این برداشت ها کور می شوند. تمام زمین های کشاورزی منطقه از حیّز انتفاع ساقط می شوند. ما از این برداشت خاک تصویر گرفتیم. در هر کدام از این ایستگاه ها ۱۰ تا ۱۵ کامیون مستقر هستند که خاک را جابجا کنند. کنار آنها یک یا دو بولدزر بود.

"بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر۷۰ شکارچی و صیاد غیرمجاز بازداشت شدند، ۹ قاچاقچی چوب به مراجع قضائی معرفی شدند و یک متخلف صید غیرمجاز به جزای نقدی محکوم شد"این مشاهدات عینی ما است. جایی هم رفتیم که تقریبا به ما حمله کردند”.

در همین زمینه، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از فروش خاک جنگل های شمال خبر داد و گفت: “در میدان ونک تهران یک خاور خاک جنگل‌های شمال را کیلویی پنج هزار تومان به فروش می‌رسانند. به عناوین مختلف کوه را تقسیم‌بندی و اعلام کردند قسمتی از آن مالک خصوصی دارد قله دماوند به نماد یک اثر ملی – طبیعی به همه ملت ایران تعلق دارد و جنگل‌های هیرکانی شمال ایران با قدمت بیش از سی میلیون سال چگونه وقف می‌شود”.

از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته می‌توان به تخریب شاهوار، بلندترین قله شرق البرز با فعالیت معدن بوکسیت اشاره کرد.