وضعیت نمایندگان سابق؛ از حقوق نمایندگی تا رانندگی تاکسی

شفاف : در آستانه هفته مجلس شورای اسلامی ، روزنامه تهران امروز با انتشار گزارشی جالب از وضعیت نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی به این پرسش پرداخته که نمایندگان سابق مجلس چه می کنند و مشکل چیست ؟ در گزارش تهران امروز آمده است : «تجریش، تجریش... دو نفر» این صدای راننده مسافربری نیست که سال‌هاست به این شغل روی آورده است بلکه صدای نماینده مجلسی‌ است که در ادوار گذشته مجلس به عنوان نماینده یکی از شهرهای دورافتاده ایران به دفاع از حقوق آنها می‌پرداخته است. او اکنون به جای کرسی سبز رنگ در هرم سبز بهارستان، صاحب تاکسی سبز رنگ تاکسیرانی شده است که هزینه کرایه خانه او و تحصیل فرزندانش را فراهم می‌کند و چه بسا با تصویب طرح‌هایی که این روزها همکاران سابقش در مجلس در حال بررسی آن هستند، مانند هدفمند کردن یارانه‌ها، او مجبور شود به شغل دومی هم روی بیاورد. مقصر کیست؟ هیچ نهاد مسئولی خود را مسئول آینده آنهایی نمی‌داند که روزی برای گرفتن حقوق مردم حوزه انتخابی‌شان کوله بار سفر را بسته‌اند و به پایتخت آمده‌اند، هیچ مسئولی خود را در برابر مرد یا زنی که سال‌ها پیش به دنبال اخذ عنوان پرطمطراق نمایندگی مجلس، به ساختمان قرمز خیابان امام خمینی یا هرم سبز بهارستان آمده بودند، مسئول نمی‌داند حتی اگر یکی از آنها اکنون محتاج هزینه درمان فرزندش باشد. تهران‌امروز با توجه به نزدیک بودن هفته مجلس شورای اسلامی به بررسی وضعیت معیشت نمایندگان پس از دوران چهار ساله نمایندگی آنها پرداخته است.

"تهران‌امروز با توجه به نزدیک بودن هفته مجلس شورای اسلامی به بررسی وضعیت معیشت نمایندگان پس از دوران چهار ساله نمایندگی آنها پرداخته است"برخی نمایندگان در این بررسی‌ها به مواردی اشاره کرده‌اند که برای مردمی که نمایندگان را دارای ثروت انبوه و زندگی مرفه می‌دانند، غیرقابل انتظار است. سعید ابوطالب که خود پیش از حضور در مجلس هفتم به عنوان مستند ساز شناخته می‌شد، پس از دوران چهارساله نمایندگی بار دیگر به حوزه مستندسازی بازگشت و شغل دیگری را انتخاب نکرد. او در گفت‌وگو با تهران‌امروز درباره سکوت برخی نمایندگان پس از پایان چهار یا هشت سال نمایندگی، گفت: از مجلس که بیرون آمدیم، دیگر وظیفه‌ای نداشتیم. اگر حزب به معنای واقعی در کشور وجود داشت و من هم با عضویت در حزبی، دارای رسانه بودم و به‌طور حتم ظهور و بروز بیرونی پیدا می‌کردم. ابوطالب در مورد تبعات ناشی از عدم وجود ساختار حزبی در کشور برای نمایندگان مجلس گفت: به دلیل فقدان ساختار حزبی در کشور، برخی ازنمایندگان مجلس کمتر شناخته شده زمانی که از ساختار قدرت بیرون می‌آیند، به مشاغلی مانند اداره سوپرمارکت می‌پردازند.

من یکی از نمایندگان مجلس هفتم را می‌شناسم که پس از پایان دوران نمایندگی‌اش، از راه رانندگی زندگی خود را می‌گذراند. یک نماینده، نویسندگی می‌کند و نماینده دیگر به امور اقتصادی می‌پردازد. شاید برخی هم که پوست‌کلفت‌تر هستند، به کار سیاسی مشغول شوند و هزینه آن را هم بپردازند. یکی هم مانند آقای افروغ مجبور می‌شود خود را بازنشسته کند تا بتواند آزادانه صحبت کند و وابستگی به منابع دولتی نداشته باشد. ابوطالب با تاکید براینکه مشاغل پس از نمایندگی، از واقعیات جامعه ماست، ادامه داد: تصوری نسبت به نمایندگان وجود دارد مبنی بر اینکه حقوق آنها مادام‌العمر به آنان پرداخت می‌شود اما این موضوع صحت ندارد و شایعه است.

"برخی نمایندگان در این بررسی‌ها به مواردی اشاره کرده‌اند که برای مردمی که نمایندگان را دارای ثروت انبوه و زندگی مرفه می‌دانند، غیرقابل انتظار است"بسیاری از نمایندگان مجلس که کارمند دولت یا بازنشسته نبوده‌اند، پس از پایان نمایندگی به بدنه اجتماعی بازمی‌گردند. بسیار نامطلوب است پس از پایان نمایندگی حتی به تلفن افرادی که چهار یا هشت سال در تصمیم‌گیری‌های مهم کشور نقش دا‌شته‌اند، پاسخی داده نمی‌شود و جویای احوال آنان نمی‌شوند. نماینده‌ای را می‌شناسم که ۲ سال نماینده مجلس بوده و اکنون به دنبال شغلی است تا هزینه پسران دانشجوی خود را که در دانشگاه آزاد تحصیل می‌‌کنند، بپردازد. از حقوق کارگری تا حقوق وزیری مریم بهروزی هم که خود نماینده مجالس اول تا چهارم بوده است،اظهارات ابوطالب مبنی بر روی آوردن برخی نمایندگان به مشاغلی مانند رانندگی را تایید می‌کند و می‌گوید: طبق قوانین جمهوری اسلامی، منتخبان مردم در انتخابات مجلس برای ۴ سال بر کرسی این نهاد تکیه می‌زنند و تنها حقوق نمایندگی خود را از مجلس دریافت می‌کنند البته حضور آنها در مجلس جزو سوابق کاری آنها محسوب می‌شود و پس از اشتغال در نهاد دیگری می‌توانند این مدت را به عنوان سابقه کاری خود ارائه کنند و پس از ۳ سال بازنشسته شوند تا تامین اجتماعی دستمزدی را برای آنها مقرر کند. بر خلاف آنچه شایعه شده نه تنها حقوق نمایندگان مجلس مادام‌العمر نیست، بلکه هیچ مزایایی هم به آنها تعلق نمی‌گیرد که درست هم همین است یعنی اینکه چه لزومی دارد که پس از پایان نمایندگی افراد، به آنها پولی داده شود؟ آنها پس از این مدت کاری برای مجلس انجام نمی‌دهند که درخواست حقوق داشته باشند.

بهروزی با یادآوری دور دوم مجلس شورای اسلامی که طرحی از سوی فواد کریمی مبنی‌بر مادام‌العمر شدن حقوق نمایندگان و همچنین ارتقای مدرک تحصیلی نمایندگان ارائه شده بود، اظهار داشت: در مجلس دوم هر دو طرح رد شد اما در مجلس هفتم، تنها با مادام‌العمر شدن حقوق نمایندگان مخالفت و با ارتقای مدارک تحصیلی، موافقت شد. البته در مجلس دوم موضوع اشتغال نمایندگان در هر سازمانی که بخواهند هم مورد بررسی قرار گرفت که بنده، یکی از مخالفان آن بودم چرا که دلیلی برای باج دادن و قائل شدن مزیت برای نمایندگان نمی‌دیدم البته این طرح هم از سوی نمایندگان به بایگانی سپرده شد. او در مورد میزان حقوقی که به نمایندگان مجلس اول تعلق می‌گرفت، توضیح داد: در آن زمان برگه‌هایی میان نمایندگان مجلس پخش شد تا میزان حقوق پیشنهادی خود را در آن یادداشت کنند. اکثر نمایندگان نوشتند که حقوق باید برابر با حقوق یک کارگر ساده یا یک سپاهی باشد یعنی حدود سه تا چهار هزار تومان. البته همه بر این عقیده نبودند به نحوی که برادر یکی از بزرگان در برگه پیشنهاد داده بود که حقوق نمایندگان باید برابر حقوق یک مهندس یا دکتر باشد که با واکنش تند دیگر نمایندگان مواجه شد و برخی نمایندگان این فرد را به انقلابی نبودن متهم کردند البته فضای انقلابی مجالس اول و دوم بر این پیشنهادات تاثیر داشت.

"سعید ابوطالب که خود پیش از حضور در مجلس هفتم به عنوان مستند ساز شناخته می‌شد، پس از دوران چهارساله نمایندگی بار دیگر به حوزه مستندسازی بازگشت و شغل دیگری را انتخاب نکرد"بهروزی در پاسخ به این سوال که حقوق نمایندگان در چه مجلسی روند افزایشی یافت، اظهار داشت: در مجلس سوم و همزمان با تصویب نظام پرداخت هماهنگ، حقوق نمایندگان نیز افزایش یافت به نحوی که حقوق آنها به معادل حقوق یک وزیر رسید. تفاوت حقوق نمایندگان مجلس اول با نمایندگان مجلس سوم، به فضای سیاسی آن دوره‌ها مربوط بود یعنی فضای انقلابی مجلس اول در مجالس بعدی رو به افول رفت. این نماینده سابق مجلس در مورد استفاده نمایندگان از خانه‌های سازمانی در دوره‌های اول تا چهارم هم توضیح داد: سرآغاز ارائه خانه‌های سازمانی به مشکلات امنیتی در اوایل انقلاب بازمی‌گردد. در آن زمان منافقین ترور شخصیت‌های نظام را در دستور کار قرار داده بودند لذا برای حفظ امنیت نمایندگان منازلی در بهارستان، خیابان امام‌خمینی و محدوده انقلاب به آنها تعلق گرفت. بهروزی که خود تنها یک سال از خانه سازمانی مجلس استفاده کرده و منزلش را در اختیار جنگزدگان قرار داده بود، در این باره گفت: متاسفانه نمایندگانی بودند که از این منازل سوءاستفاده کردند یعنی منازل خود را اجاره می‌دادند و به منازل مجلس می‌آمدند.

ترجیح نماینده راننده به نماینده فرصت‌طلب عماد افروغ هم که به گفته ابوطالب برای داشتن فضایی به دور از دغدغه، پس از پایان مجلس هفتم از مناصب خود در وزارت علوم استعفا داده است، به تهران‌امروز گفت: پس از مجلس هفتم نیاز داشتم که خارج از دانشگاه باشم و دغدغه روشنفکری خود را دنبال کنم و همین کار را هم کردم و اکنون هم همین کار را انجام می‌دهم.من دغدغه‌های علمی خودم را دنبال می‌کنم البته نه در قالب رسمی بلکه در قالب منویات و تفکرات خودم. این پژوهشگر مسائل اجتماعی در مورد انتخاب شغل‌هایی مانند رانندگی از سوی نمایندگان مجلس پس از پایان دوره نمایندگی هم گفت که مشکل ساختاری است و توضیح داد: متاسفانه از سال‌ها قبل از رابطه ثروت و قدرت رنج می‌بردیم و اقتصاد نفتی هم بر آن دامن می‌زند. پس از انقلاب رابطه قدرت و منزلت هم به آن اضافه شد که فرصتی برای انسان‌های فرصت‌طلب پدید آورده تا روی خود کار نکنند و منتظر فرصت‌هایی باشند تا از آن به نفع خود استفاده کنند. افروغ با تاکید بر اینکه افراد مشکلی ندارند اما ساختارها بر آنها اثر می‌گذارند، افزود: من راننده تاکسی که عزت‌مدارانه از امتیازات و رانت‌ها فاصله می‌گیرند را به افرادی که می‌خواهند از کنار فرصت‌ها به نان و نوایی برسند، ترجیح می‌دهم. دو ساختار قدرت-ثروت و قدرت-منزلت تا حدی زمینه را برای ایجاد فرصت برای فرصت‌طلبان آماده می‌کند.

"او در گفت‌وگو با تهران‌امروز درباره سکوت برخی نمایندگان پس از پایان چهار یا هشت سال نمایندگی، گفت: از مجلس که بیرون آمدیم، دیگر وظیفه‌ای نداشتیم"افروغ بر لزوم مبارزه با این دو ساختار غلط تاکید کرد و ادامه داد: برخی تحلیل‌های درستی از دینداری و انقلاب اسلامی دارند و آفات آن را می‌شناسند لذا از کنار این فرصت‌ها عبور می‌کنند البته فرصت‌طلبان از بی‌توجهی این دسته افراد تعابیر بدی مانند ریزش می‌کنند و خود را مصداق رویش می‌دانند در حالی که عکس آن مصداق دارد. آینده نامشخصی در انتظار نمایندگان منتقد است شهربانو امانی نیز که نایب رئیس مجمع ادوار مجلس است، نمایندگان مجلس را به سه دسته شاغلان دولتی و نیمه دولتی، نمایندگان دارای شغل آزاد و نمایندگان فاقد شغل تقسیم می‌کند و ادامه می‌دهد که افراد دارای مشاغل دولتی با ورود به مجلس به‌عنوان مامور محسوب می‌شوند لذا پس از پایان دوره نمایندگی به نهادهای خود باز می‌گردند. افراد دارای مشاغل آزاد هم می‌توانند برای یک دوره دیگر در انتخابات کاندیدا شوند یا به سراغ مشاغل خود بازگردند. گروه سوم هم بار دیگر کاندیدا می‌شوند یا از طریق حضور در کمیسیون‌های تخصصی، شغلی برای خود فراهم می‌کنند.او با بیان اینکه اگر نمایندگان پس از چهار سال مواضعی متفاوت با دولت داشته باشند، دچار مشکلات عدیده در مشاغل خود می‌شوند، گفت: موحد ساوجی به مدت ۲ سال در مجلس حضور داشت و عضو هیچ صندوق بازنشستگی هم نبود لذا پس از فوتش نتوانست مستمری برای بازماندگان بگذارد یا ملک آرا، نماینده دوره پنجم هم زمانی که فوت کرد تنها ۰ هزار تومان حقوق بازنشستگی داشت بنابراین مشاهده می‌کنید که نمایندگان حقوق بیشتری نسبت به سایر مشاغل ندارند و بعضا پس از پایان دوره چهارساله خود با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. امانی با اشاره به آینده نمایندگانی که از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند، گفت: تنها درصد ناچیزی از این نمایندگان پس از پایان دوره نمایندگی به شهرهای خود بازمی‌گردند.

برخی معتقدند آنها می‌توانند با بازگشت به شهرهای خود، تجارب‌شان را در آنجا هزینه کنند.اما من معتقدم زمانی که از تجارب نمایندگان در سطح کلان کشور استفاده نمی‌شود، چرا انتظار داریم آنها به شهرهای خود بازگردند؟ البته در این میان برخی نمایندگان با استفاده از موقعیت خود در زمان حضور در کمیسیون‌‌های تخصصی استفاده کرده و برای خود مشاغلی دست‌و پا کرده‌اند به عنوان نمونه صادق‌زاده، رئیس کمیته مخابرات در مجلس هفتم بلافاصله پس از پایان دوران نمایندگی به‌عنوان مدیرعامل یکی از شرکت‌های خصوصی مخابرات انتخاب شد یا عشرت شایق به ریاست کاخ سعدآباد رسید. فرمانداران مرفه‌تر از نمایندگان مجلس محسن آرمین، نماینده دوره ششم مجلس ارائه حقوق سه هزار تومانی به نمایندگان مجلس اول را منطقی ندانست و با اشاره به اینکه حقوق نمایندگان مجلس ششم به ۵ هزار تومان رسید، اظهار داشت:. نمایندگان مجلس وظیفه تصویب قانون را دارند. اگر نمایندگان را تامین نکنیم، آنها تحت نفوذ این و آن قرار می‌گیرند و می‌توانند وارد هزار کار و زد و بند شوند لذا باید منطقی و عاقلانه به اوضاع نگاه کرد. علی(ع) اسوه عدالت است که می‌فرمودند باید کارگزاران آنقدر تامین شوند که زمینه نیاز به دیگران نداشته باشند.

"اگر حزب به معنای واقعی در کشور وجود داشت و من هم با عضویت در حزبی، دارای رسانه بودم و به‌طور حتم ظهور و بروز بیرونی پیدا می‌کردم"وی با اشاره به هزینه‌های جانبی نمایندگان به‌ویژه نمایندگان غیرتهرانی اظهار داشت: آنها باید دفتر کاری برای خود در حوزه‌های انتخاباتی‌شان اجاره کنند که هزینه دارد و از سویی هر از چندگاهی باید به حوزه انتخابیه‌ خود سفر کنند که تنها یک شهرستان نیست و شامل ده‌ها روستا و شهرستان می‌شود. وی با اشاره به اینکه ارائه اتومبیل با قیمت کارخانه به نمایندگان را از مجلس دوم به خاطر دارد، اظهار داشت: این‌گونه مسائل منشأ سیاسی دارد. همان‌گونه که دیدید در جریان رقیب در مجلس ششم عنوان داشت که چرا به نمایندگان پرشیا داده‌اند اما در مجلس هفتم دیدید که این پرشیاها به زانتیا تبدیل شد و در مجلس سوم هم خاطر دارم که بهزاد نبوی به عنوان وزیر صنایع در مجلس استیضاح شد و در آنجا از نمایندگان پرسید که کدامتان کمتر از دو ماشین گرفته‌اید؟‌حقوق ۵ هزار تومانی نمایندگان مجلس ششم هم به یک میلیون و ۵ هزار تومان رسید. حقوق نمایندگی از ۳ تا یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار در ابتدای آغاز به کار مجلس شورای اسلامی تا پایان دوره دوم، حقوق نمایندگان بین سه تا چهار هزار تومان متغیر بود که در مجلس سوم با تصویب هماهنگ‌سازی پرداخت به ناگاه حقوق نمایندگان مجلس از رشد چشمگیری برخوردار شد. این افزایش حقوق ناشی از نظام پرداخت هماهنگ تا دوره هشتم ادامه یافت به نحوی که اکنون حقوق نمایندگان مجلس به یک میلیون و ۳ هزار تومان رسیده است.

در حالی که نمایندگان مجلس هشتم در آخر ماه بیش از یک میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند، افراشته، رئیس سازمان اداری مجلس می‌گوید: به جرات می‌توان گفت دریافتی تعداد قابل توجهی از نمایندگان محترم پایین‌تر از متوسط جامعه است. در حالی افراشته از حداقل حقوق برای نمایندگان سخن می‌گوید که متوسط دریافتی جامعه حدود ۵ هزار تومان است .‌در مجلس هفتم هم نمایندگان که حقوقی کمی کمتر از یک میلیون و نیم داشتند، خواستار افزایش حقوق خود شدند که مرکز پژوهش‌ها با مقایسه وضعیت معیشت نمایندگان دوره‌های مختلف با این طرح مخالفت کرد. حقوق نمایندگان مجالس هفتم و ششم در حدود حقوق معاونان وزرا تخمین زده شده است. پای پیاده‌ای که ... مجلس انقلابی اول و دوم، مجلسی بود که کمتر کسی در آن تصور دریافت اتومبیل خدمت از مجلس را داشت و تمام نمایندگان از امکانات اتومبیل استفاده نمی‌کردند.

"من یکی از نمایندگان مجلس هفتم را می‌شناسم که پس از پایان دوران نمایندگی‌اش، از راه رانندگی زندگی خود را می‌گذراند"بیشتر نمایندگان این دو دوره مجلس با توجه به سکونت در حوالی مجلس، اکثرا با پای پیاده یا به‌وسیله ماشین‌های خدمت مجلس که مختص رساندن نمایندگان به مجلس بود، به محل کار می‌رفتند. حتی فضای رعب ناشی از ترورهای منافقین هم در آن زمان سبب نشد تا نمایندگان زیادی از مجلس اتومبیل اختصاصی داشته باشند. اما از دوره سوم به بعد نمایندگان دارای اتومبیل‌هایی شدند که از مجلس به آنها رسیده بود. همین وضع تا مجلس هشتم ادامه پیدا کرد و اتومبیل‌های پرشیای نمایندگان مجلس ششم و پژو ۵۰۴ نمایندگان مجلس پنجم به زانتیای مجلس هشتمی‌ها تبدیل شد