خط آهنی زیر شن/ لزوم احداث تونل مصنوعی برای ادامه فعالیت راه آهن

به گزارش خبرنگار مهر، گسترش سطوح بیابانی در استان کویری کرمان یک تهدید جدی است که با این روند، انجام اقدامات جدی برای مهار بیابانها بیش از پیش ضرورت دارد. در حال حاضر از مجموع مساحت ۱۸.۲ میلیون هکتاری استان کرمان مساحتی بالغ بر ۴.۲ میلیون هکتار به عنوان مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی در ۱۶ منطقه استان شناسایی شده است.   همچنین از این مساحت، ۶۷۶ هزار و ۲۳۴ هکتار تحت عنوان کانونهای بحرانی فرسایش به حساب می آیند که سالانه خساراتی بالغ بر میلیونها تومان بر مناطق مسکونی، اراضی کشاورزی، جاده های مواصلاتی و دیگر امکانات و تاسیسات وارد می کنند.   یکی از بخشهایی که به شدت از طوفانهای شن خسارت دیده است خط راه آهن در مسیر استان کرمان به استان سیستان بلوچستان است که شهر کرمان را به زاهدان متصل می کند.     هر چند این خط آهن تنها چند سال پیش راه اندازی شد اما این حقیقتی انکار ناپذیر است که این خط آهن به دلیل شرایط خاص اقلیمی در دل کویر در معرض شن گرفتگی قرار دارد و خسارات زیادی را متحمل شده است به گونه ای که این سوال مطرح می شود که آیا هزینه های این پروژه می تواند انجام آن را توجیه کند؟   نباید دور از ذهن داشت که این خط ریلی در صورت فعال شدن می تواند نقش انکار ناپذیری در راستای حمل و نقل مسافر و کالا داشته باشد اما آیا نباید فکری نیز برای گسترش بیابانها در منطقه کرد.

"به گزارش خبرنگار مهر، گسترش سطوح بیابانی در استان کویری کرمان یک تهدید جدی است که با این روند، انجام اقدامات جدی برای مهار بیابانها بیش از پیش ضرورت دارد"  طوفانهای ۱۲۰ روزه سیستان و کانونهای بحران بیابان منطقه موجب شده است این خط آهن زیر خروارها شن قرار گیرد.   خبرنگار مهر در کرمان در این خصوص با مدیرکل راه آهن کرمان تماس گرفت اما این مسئول با بیان اینکه بروز این پدیده در حوزه مسئولیتی وی نیست از پاسخ دادن خودداری کرد و گفت: مسئولان سیستان و بلوچستان باید در این خصوص پاسخگو باشند.   تنها مسیر راه آهن از کانونهای بیابانی می گذرد   در همین راستا خبرنگار مهر در زاهدان با مدیرکل راه آهن جنوبشرق به گفتگو نشست که سید مصطفی داودی در این خصوص گفت: برای احداث راه آهن زاهدان - کرمان مسیر دیگری وجود نداشت و به ناچار باید در این مسیر ساخته می شد که متاسفانه با وجود شوره گز و حرکت شن های روان گاهی خطوط ریلی با مشکل مواجه است اما تاکنون خسارتی در ارتباط با این موضوع گزارش نشده است و در حال حاضر نیز مشکل چندانی در ارتباط با حرکت شن های روان نداریم.   احداث تونل مصنوعی و استفاده از ماسه خور در دستور کار است   سید مصطفی داودی افزود: برای حرکت شن های روان برنامه ریزی هایی صورت گرفته از جمله احداث تونل های مصنوعی و خرید ماشین آلات ماسه خور که خارجی است و متاسفانه به دلیل تحریم ایران تاکنون موفق به خرید آن نشده ایم اما خوشبختانه این ماشین در ایران در حال ساخت است که با ساخت آن این مشکل حل خواهد شد.       وی در رابطه با این موضوع که آیا قبل از احداث این پروژه برنامه ریزی هایی برای بروز این مشکل انجام شده بود یا خیر اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: ما بهره بردار پروژه بودیم و از مسائل قبل از آن اطلاعی ندارم زیرا در حوزه فعالیت ما نبوده است.

  وی همچنین در رابطه با تاخیر حرکت قطارها گفت: بعضی مواقع قطارها حتی زودتر از موعد هم حرکت کرده اند ولی شاید در ماه دو یا سه قطار تاخیر داشته باشند که این موضوع در مورد پروازهای هوایی هم اتفاق می افتد.   در این میان تلاش خبرنگار مهر برای مصاحبه با پیمانکار پروژه نیز به نتیجه نرسید.   با وجود انکار شن گرفتگی خطوط راه آهن در استان کرمان و سیستان و بلوچستان عکسها و صحبتهای کارشناسان چیزی دیگر می گوید که قابل تامل است.   خسارات جدی طوفان شن به اقتصاد استان   علی شاهی، کارشناس منابع طبیعی استان کرمان درخصوص وضعیت گسترش بیابانها در استان کرمان و خطوط راه آهن استان در مناطق بحرانی بیابانی با اشاره به بروز طوفان شن در مناطق مختلف استان کرمان در اثر گسترش روند بیابان زایی به خبرنگار مهر گفت: طوفان شن تمام ساختارهای اقتصادی مناطق بیابانی را تحت تاثیر قرار داده و برای بخش های مختلف مشکلات جدی ایجاد کرده است.     شاهی اضافه کرد: این مسئله به خصوص در مناطق ریگان، ‌فهرج و شهداد که از کانونهای بحرانی فرسایش بادی به حساب می آیند حادتر است.

"در حال حاضر از مجموع مساحت ۱۸.۲ میلیون هکتاری استان کرمان مساحتی بالغ بر ۴.۲ میلیون هکتار به عنوان مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی در ۱۶ منطقه استان شناسایی شده است"  این کارشناس بیابان زدایی اظهار کرد: اقتصاد بیشتر ساکنان این منطقه برپایه کشاورزی است که با خساراتی که طوفان به این بخش وارد می کند هم کیفیت و هم کمیت محصول کاهش می یابد.   وی ادامه می دهد: بدیهی است در این شرایط اوضاع اقتصادی مردم دچار مشکل شده و متضرر می شوند.   طوفان؛ مانع تردد قطار بم - زاهدان   شاهی به وضعیت فعلی راه آهن بم - زاهدان هم اشاره و اظهار می کند:  قسمت زیادی از این خط آهن از مناطق بیابانی عبور می کند در معرض شن حاصل از طوفان قرار می گیرد.   وی می افزاید: هر ساله شرکت راه آهن هزینه های گزافی را جهت پاکسازی مسیر از ماسه و شن صرف می کند که لازم است با برنامه ریزی مدون، طرحی مناسب با همکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری ارایه و عملی شود تا بتوان مشکل را به صورت دایمی حل کرد.     شرکت نفت مالچ نمی دهد   این کارشناس بیابان زدایی در ادامه، ‌به انجام عملیات مهار بیابان در استان اشاره کرده و می گوید: عملیات مالچ پاشی یکی از این اقدامات بوده که الان سه سال است که متوقف شده است.

  وی درباره دلیل توقف این عملیات بیان می دارد: پیش از این، شرکت نفت، مالچ رایگان در اختیار منابع طبیعی قرار می داد اما مدتی بعد اعلام شد که برای تهیه مالچ باید هزینه ای پرداخت شود.   این کارشناس ادامه می دهد: در کنار هزینه های بالای ادوات و کرایه حمل این ماده نفتی، اگر قرار باشد هزینه خرید مالچ هم اضافه شود، مبلغ بسیار بالایی باید پرداخت شود که با توجه به بودجه موجود،‌چنین امری امکان پذیر نیست.   نهال کاری کفایت نمی نمی کند   این کارشناس بیابان زدایی به انجام عملیات نهال کاری با گونه های مختلف گیاهی برای مهار بیابان در استان کرمان هم اشاره کرده و می گوید: در رفسنجان، شهداد و ریگان این کار در حال انجام است اما با توجه به گستردگی منطقه، سطح وسیع بیابانها و اعتبارات موجود، این عملیات کفایت نمی کند.   شاهی از اجرای پروژه تله رسوبگیر برای جلوگیری از انتقال ذرات به مناطق مسکونی و باغات هم خبر می دهد.     توسعه بیابانها؛ تهدید جدی   کارشناس بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی استان کرمان در ادامه،‌روند بیابان زایی را در حال حاضر یک تهدید جدی دانسته و تصریح می کند: چون این مشکل در اثر عوامل اقلیمی و انسانی به وجود می آید به دلیل بروز خشکسالیهای پی در پی در چند سال اخیر، تاثیر عوامل اقلیمی تشدید شده است.

"  یکی از بخشهایی که به شدت از طوفانهای شن خسارت دیده است خط راه آهن در مسیر استان کرمان به استان سیستان بلوچستان است که شهر کرمان را به زاهدان متصل می کند"  برنامه ای اساسی که اجرایی نمی شود   شاهی در ادامه، به برنامه اقدام ملی در مقابله با بیابان زایی هم اشاره و اظهار می کند: مطابق تعهدات بین المللی سازمان ملل،‌ کشور ایران جزو کنوانسیون مقابله با بیابان زایی بوده که باید برنامه اقدام ملی را تهیه و اجرایی کند.   این کارشناس اضافه می کند: در این برنامه نقش همه دستگاههای مرتبط با این مقوله به خوبی مشخص شده است.   شاهی می گوید: علیرغم اینکه نزدیک به دو سال از تهیه این برنامه می گذرد، هنوز اجرایی نشده است.   بیابان زایی یک مشکل کشوری است   وی در خصوص دلیل عدم اجرایی شدن این برنامه می گوید: به این مسئله در سطح کلان مدیریتی باید رسیدگی شود و همه باید به این درک و باور برسند که بیابان زایی یک مشکل کشوری است.   شاهی می افزاید: باید مدیران در سطح وزارتخانه این مسئله را مشکلی جدی بدانند چرا که عرصه های بیابانی به راحتی به مناطق همجوار توسعه می یابند و این مشکل تنها مربوط به مناطق کویری مثل کرمان نیست.