مهمترین پدیده‌های نجومی سال۹۰

سال ۹۰ با بارشهای شهابی شلیاقی، اسدی و برساوشی آغاز شد و در حالی پایان یافت که پس از خورشید گرفتگی ۴ آذرماه شاهد پدیده ماه گرفتگی در روز ۱۹ آذرماه در سال ۹۰ بود.

علم نجوم علم مطالعه حرکات، ساختار، تکامل و سرنوشت اجرام آسمانی و علم پاسخ به سوالات و چراهای آدمی درباره جهان آفرینش و ماهیت آن است. در این راستا بشر با اختراع تلسکوپ سعی کرد تا پاسخ سوالات خود را در اعماق آسمان جستجو کند که گذر پژوهشهای خود توانست مشکلات زمینی خود را حل کند.

از سوی دیگر ستاره شناسی از معدود علومی است که آماتورها همچنان در آن نقش فعالی به ویژه در کشف و مشاهده حوادث زودگذر نجومی دارند. ستاره شناسان آماتور با برگزاری تورهای رصدی سعی می کنند تا با ابزارهای نجومی خود اعماق آسمانها را جستجو کنند.

این گونه است که گزارش رصد پدیده های نجومی خورشید و ماه گرفتگی، مقارنه های اجرام نجومی و بارشهای شهابی از جمله اخباری است که همواره مخاطبان زیادی را به سوی خود فرا می خواند. در این گزارش به پدیده های نجومی در سال ۹۰ می پردازیم.

۲ اردیبهشت
اولین بارش شهابی سال ۹۰ بارش شهابی "شلیاقی" بود که از ۲ اردیبهشت آغاز شد و در شامگاه روز ۲۲ اردیبهشت ماه به اوج بارش رسید به گونه ای که در هر ساعت ۱۰ تا ۱۵ شهاب از آسمان عبور کرد.

بارش شهابی شلیاقی بازمانده یک دنباله داری است که از بین رفته از این رو درخشندگی شهابهای این بارش کم است.

۱۱ خرداد
در ساعت ۱۹ و ۲۵ دقیقه و ۱۷ ثانیه وز ۱۱ خرداد ماه ۹۰ اولین خورشیدگرفتگی سال ۹۰ از نوع جزئی رخ داد که از ایران قابل رویت نبود. این پدیده از شمال شهر توکیو آغاز شد و حرکت خود را به سمت شمال در قاره آمریکا ادامه یافت.

۲۵ خرداد
از ساعت ۲۱ و ۵۴ دقیقه و ۳۷ ثانیه شامگاه ۲۵ خردادماه ماه گرفتگی جزئی رخ داد.

"این پدیده از شمال شهر توکیو آغاز شد و حرکت خود را به سمت شمال در قاره آمریکا ادامه یافت.۲۵ خرداد از ساعت ۲۱ و ۵۴ دقیقه و ۳۷ ثانیه شامگاه ۲۵ خردادماه ماه گرفتگی جزئی رخ داد": این خسوف در آسیا به جز نوار شمالی آن، آفریقا، اروپا، اقیانوسیه، آمریکای جنوبی و جنوبگان قابل مشاهده بود. تنها قاره ای که از رصد این خسوف محروم ماند آمریکای شمالی بود.

۷ تیرماه
بارش شهابی "دلتای دلوی" در اثر بقایای ذرات گرد و غبار دنباله دارها در صفحه مداری زمین ایجاد می شود و با هر بار عبور زمین از میان این مواد یک بارش شهابی به وقوع می پیوندد.

دلتا دلوی حاصل عبور دنباله دار هالی از مدار زمین است که با عبور آن از مدار زمین بارش شهابی دلتای دلوی آغاز می شود. اوج این بارش از ۷ تیرماه آغاز و تا ۱۵ مرداد ماه ادامه داشت.

۲۲ مرداد
آسمان شبهای ۲۱ و ۲۲ مردادماه سال ۹۰ شاهد یکی از مهمترین بارشها یعنی بارش شهابی "برساوشی" بود. منشا این بارش را دنباله داری به نام "سویفت-تاتل" (Swift-Tuttle) دانست که حدود ۱۳۰ سال یک بار حرکت، مدار خورشید را کامل می کند.

۸ مهرماه
در فاصله ۸ تا ۱۲مهرماه، سال ۹۰ بارش شهابی تنینی یا اژدهایی به اوج خود رسید و تعداد شهابهای قابل مشاهده در هر ساعت به ۶۰۰ شهاب می رسد. منشاء این بارش دنباله داری کوتاه دوره به نام جیاکوبینی – زینر یا 21P است که هر ۶/ ۶ سال یک بار از نزدیکی زمین می گذرد.

۲۲ مهرماه
بارش جباری که بازمانده دنباله دار هالی است در روز ۲۹ مهرماه به اوج بارش خود رسید.

این بارش شهابی یکی از بارشهای شهابی سالانه است که کانون بارش آن در صورت فلکی جبار است.

۲۷ مهر
روزهای ۲۷ و ۲۸ آبان ماه ناظران زمینی با شهاب باران "اسدی" مواجه شدند. بارش شهابی اسدی یکی از معروفترین بارشهای شهابی سال در صورت فلکی "اسدی" یا "شیر" است.

۸ آبان
در شامگاه ۸ آبان ماه سال ۹۰ پدیده مقارنه ماه و سیاره سرخ (مریخ) رخ داد و در طی آن سیاره مریخ به نزدیکترین فاصله خود با ماه رسید.

۴ آذر
روز ۴ آذرماه ۹۰ شاهد خورشید گرفتگی جزئی بودیم که تنها در بخشهایی از آفریقای جنوبی، تاسمانی، نیوزیلند و قطب جنوب قابل مشاهده بود.

۱۹ آذر
۱۹ آذر سال ۹۰ شاهد آخرین گرفت سال ۹۰ بودیم. رصدگران این پدیده را از دست ندادند چراکه به باور ستاره شناسان این گرفت از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. توضیح اینکه در زمان غروب خورشید، ماه با وضعیت گرفت از شرق طلوع کرد.
ایران ۱۰ سال پیش نیز چنین تجریه ای را پشت سر گذاشت و در سال ۸۰ در حالی که از یک سو خورشید طلوع می کرد، از سوی دیگر ماه در وضعیت گرفت به طرف پایین افق در حرکت بود.