'خبرنگاران طالبان' با پخش زنده فیسبوکی در مذاکرات صلح دوحه

بعد از مکث نسبتا طولانی و درحالی‌که آسانسور به لابی رسید، گفت: "من خودم طارق غزنیوال هستم".

برایم جالب بود. در موارد زیادی، به ویژه پیشاپیش آغاز مذاکرات صلح افغانستان چندبار با آقای غزنیوال از طریق توییتر و برای کسب خبرهای تازه با او حرف زده بودم اما از نزدیک نمی‌شناختم. معمولا در دسترس بود و هر سئوالی را تقریبا در فرصت کوتاهی پاسخ می‌داد.

منبع تصویر،

باعث حیات

توضیح تصویر،

فرحناز فروتن، خبرنگار افغان با یکی از اعضای هیأت طالبان

حضور طالبان و فعالان رسانه‌ای نزدیک به آن‌ها در فضای مجازی، از جمله توییتر نسبتا زیاد است.

"بی بی سی مسئول محتوای سایت های دیگر نیست.پایان پست Facebook, ۱یکی از آنها محترمانه از آقای نور درخواست مصاحبه کرد"

مثلا دنبال‌کننده‌های حساب کاربری‌ طارق غزنیوال در توییتر بیشتر از خیلی از خبرنگاران افغان است. او بیش از ۲۰هزار دنبال‌کننده دارد.

در نشست مذاکرات صلح افغانستان در دوحه قطر حدود ده نفر از فعالان رسانه‌ای و بخش تبلیغاتی طالبان دیده می‌شدند.

توضیح تصویر،

من و مشعل افغان

شاید طالبان با آوردن این فعالان رسانه‌ای خواسته‌اند که بر جهت‌گیری‌های پوشش خبری مذاکرات صلح تاثیر بگذارند و خلاءهایی که به زعم آن‌ها، دیگر رسانه‌ها به آن نمی‌پردازند، پر شود.

محمد نعیم، سخنگوی جدید این گروه در کمتر از یک‌ ماه دنبال‌‌کننده‌های حساب کاربری‌اش به بیش از ۱۷هزار نفر رسید.

گروه طالبان همزمان با اعلام شماره تماس او، آدرس توییترش را نیز اعلام کردند.

او حالا مثل سلف‌اش، سهیل شاهین مواضع گروهش را همزمان به چهار زبان پشتو، فارسی، انگلیسی و عربی توئیت می‌کند.

در موارد زیادی خبرهای میدان جنگ، به کشمکش توییتری هم کشیده می‌شود. بارها دیده شده‌ که مقام‌های دولت افغانستان و سخنگویان ناتو ذیل توییت سخنگوهای طالبان ابراز نظر و سعی کرده او را به چالش بکشند، و بالعکس.

توضیح تصویر،

مقام‌های افغان در یک نشست خبری در قطر

سئوالات خبرنگار طالب از سخنگوی دولت افغانستان

نادر نادری، عضو هیأت مذاکره‌کننده و رئیس کمیسیون اصلاحات اداری افغانستان بعد از مراسم افتتاحیه مذاکرات صلح در حلقه خبرنگاران قرار داشت که متوجه شدم یک طالب با تلفن همراهش که در آن از طریق فیسبوک نشر زنده جریان داشت، در کنارم ایستاد.

به آرامی از او پرسیدم که خبرنگاری؟ پاسخ داد بله.

اولین‌بار بود که می‌دیدم یک "خبرنگار طالبان" می‌خواهد از یک مقام حکومت سئوالی بپرسد.

"پس از موافقت او، سئوال اول را به انگلیسی پرسید.به سابقه جهادی پدر آقای نور، عطامحمد نور علیه ارتش شوروی اشاره کرد و بعد از او سئوال کرد که حالا با حضور نیروهای خارجی چرا "جهادی" در کار نیست"دو بار، نیمه سئوالش را پرسید؛ سروصدای سالن زیاد بود و نادر نادری متوجه سوالش نشد، اما نهایتا نوبت به همان طالب خبرنگار رسید؛ سوالاتش چالشی و بیشتر به مناظره می‌ماند.

یکی از سئوال‌هایش از آقای نادری این بود که "شما ادعا می‌کنید که به طالبان، "پنجابی‌ها" مشورت می‌دهند، آیا کدام پنجابی در هیئت طالبان دیدید؟" گفت‌وگوی همین خبرنگاری که با طالبان نزدیک بود با باتور دوستم، پسر عبدالرشید دوستم از چهره‌های شناخته‌شده افغانستان، بسیار در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی مطرح شد.

توضیح تصویر،

نادر نادری و یکی از خبرنگاران طالبان

برای من یکی از جالب‌ترین حواشی نشست صلح افغانستان همین مصاحبه نادری با خبرنگاری بود که به گروه طالبان نزدیک بود. در کمتر از دو دقیقه چند سئوال‌وجواب انجام شد که نشان می‌داد یک طرف می‌خواهد با سئوال مواضع طالبان را درست نشان دهد و طرف مقابل با جواب عملکرد دولت را تایید کند.

با او که نام مستعارش مشعل افغان است گفت‌وگوی کوتاهی کردم و پرسیدم که خبرنگار است یا طالب و یا خبرنگار طالب؟

جواب داد که خبرنگار طالبان نیست، و خبرنگار آزاد است، اما تائید کرد که به مواضع طالبان نزدیک است.

گفت که پرسیدن سئوال‌های مردم از مقامات حکومت را وظیفه‌اش می‌داند، و چون 'سئوال‌هایش مردمی' هست، تند و سخت هم هست.

از حوصله آقای نادری در پاسخ‌دادن تعریف کرد و گفت که در این‌باره بسیار احساس خوبی دارد.

آقای مشعل با چند عضو هیأت مصاحبه کرد. نظرش این بود که با حوصله پاسخ می‌دادند، اما جواب‌ها 'قناعت‌بخش نبوده و دور از واقعیت‌های افغانستان بود.'

دید او اما درباره پاسخ‌ مقام‌های طالبان متفاوت بود، می‌گفت: جواب‌های طالبان قناعت‌بخش است، چرا که حرف و عمل آن‌ها یکی ا‌ست.

از آزادی بیان دفاع کرد و گفت که برایش خیلی مهم است، و بلافاصله اشاره کرد به حادثه نحوه برخورد خشن با یک نماینده زن در لویه‌جرگه مشورتی صلح که وقتی در هنگام سخنرانی آقای غنی، علیه صلح با طالبان اعتراض کرده‌‌بود، با برخورد نسبتا شدید مسئولین انضباط آن‌جا قرار گرفت. خبرنگار طالب گفت: "آیا همین آزادی بیان است؟"

طالبان فقط به خبرنگاران مرد نگاه می‌کردند

از دید نرگس هورخش، خبرنگاری که از کابل آمده بود، برخورد اعضای هیأت طالبان دور از انتظارش بود، به نظرش آنها "نرم‌تر" بودند.

خانم هورخش گفت: در چند مورد متوجه شدم که وقتی یک خبرنگار زن در جمع خبرنگاران از عضو هیأت طالبان سئوالی می‌پرسید، آن طالب بدون این‌که به خبرنگاران زن نگاه کند، با نگاه به سمت خبرنگاران مرد به سئوال خبرنگار زن جواب می‌داد.

"از فرصت استفاده کرده و نام چند نفر از فعالان رسانه‌ای طالبان را که برای گرفتن اطلاعات با آن‌ها در تماس بودم، پرسیدم"

کارنامه طالبان در برخورد با زنان با انتقادات بسیار زیادی دیده می‌شود. این گروه در سال‌های حاکمیت‌شان بر افغانستان محدودیت‌های فوق‌العاده‌ای را اعمال کردند و بسیاری از زنان خاطره خوشی از آن‌ها ندارند.در هیأت این گروه برای مذاکره صلح نیز شمار زنان، صفر است.

منبع تصویر،

Reuters

توضیح تصویر،

هیئت طالبان در قطر

نشست افتتاحیه مذاکرات صلح افغانستان با حضور آن‌همه مقام‌های مطرح از دو سوی جنگ افغانستان، برای خبرنگاران، بیانگر این گفته معروف بود که 'من و این همه خوشبختی محال است'. بعد از سال‌ها تعدادی زیادی از طالبان نقاب از چهره برداشته و حاضر شدند در برابر دوربین خبرنگاران بایستند.

همین موضوع پوشش خبری مذاکرات را برای خبرنگاران هیجانی‌تر و حساس‌تر کرده است.

مذاکرات صلح افغانستان مدت‌ طولانی جریان خواهد داشت. در این میان رفتار حرفه‌ای خبرنگاران در پوشش آن‌چه که می‌گذرد مهم است. این مذاکرات که بخش عمده‌ای از علت آغاز آن، جنجالی عمیق بین روایت‌ها و تفسیرهاست، به راویت‌گری منصفانه نیاز دارد.

پوشش غیرحرفه‌ای مذاکرات صلح می‌تواند آسیب جدی‌ به خود مذاکرات وارد سازد مثلا انتظارات مردم را بالا ببرد و یا این‌که با برجسته‌ساختن موارد اختلافی که از نظر حرفه‌ای لازم نیست مطرح شود، در نتیجه شکاف‌ها در جامعه و به تعبیرهای نادرست دامن بزند.

به نظر می‌رسد هیأت‌های مذاکره‌کننده تا اندازه‌ای به این موضوع توجه دارند؛ پس از مصاحبه با مشعل افغان، همان خبرنگار نزدیک به طالبان، یکی از مقام‌های مطبوعاتی این گروه ابراز امیدواری کرد که او در مصاحبه حرفی نزده باشد که فضای حاکم در مذاکرات را به‌ نحوی خراب کند.