مدیر مطالعات سد گتوند: سهم خود را در شوری کارون می پذیریم

به گزارش خدمت به نقل از ایرنا؛ بزرگ‌ترین آلوده کنندگان رودخانه کارون امروز برای نخستین بار رو در روی یکدیگر قرار گرفتند.

سد گتوند علیا و شرکت توسعه نیشکر که هر کدام سهم بسزایی در شور کردن آب رودخانه کارون در بالادست و پایین دست دارند، روز پنجشنبه در 'همایش علمی بررسی تبعات زیست محیطی- اجتماعی سد گتوند و راهکارهای مقابله با آن' که از سوی دبیرخانه کنفرانس ملی رودخانه کارون در سالن جهاد کشاورزی خوزستان برگزار شده بود، به عنوان سخنرانان اصلی شرکت کردند.

در این همایش هر کدام از آن‌ها تلاش کردند تا دیگری را به داشتن سهم بیشتر در تخلیه آلودگی و شور کردن رودخانه متهم کند.

نماینده شرکت منابع آب و نیروی ایران در این همایش گفت: رودخانه کارون نیازمند علاج بخشی در پایین‌دست است و تنها مشکل این رودخانه سد گتوند نیست.

داریوش محجوب افزود: ما مشکل و سهم خود را در کارون و مشکلاتی که برای کیفیت آب ایجاد می شود، می‌پذیریم اما آلاینده‌های پایین دست از جمله کشت و صنعت های نیشکر و کشاورزی نیز در شور شدن آب کارون نقش دارند.

سد گتوند علیا بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد بر روی رودخانه کارون است که در ۱۰ کیلومتری شهر گتوند در خوزستان قرار دارد.

مدیر مطالعات طرح سد و نیروگاه گتوند علیا تصریح کرد: کیفیت و میزان شوری آب در بند تنظیمی گتوند یک هزار میکروموس است اما در بهترین حالت در اهواز به دو هزار میکروموس و در آبادان به چهار هزار میکروموس می رسد بنابراین اگر کسی دغدغه کارون را دارد نباید فقط از سد گتوند صحبت کند.

وی همچنین سد گتوند علیا را افتخار مهندسی کشور توصیف کرد و با انتقاد از دیدگاه های غیرکارشناسانه نسبت به سدگتوند اظهار کرد: بحث هایی درباره جانمایی اشتباه سد، مطرح می شود اما باید در نظر داشت انتخاب محور سد توسط مشاوران بزرگ بین المللی از آمریکا، فرانسه و آلمان بوده که به تایید وزارت نیرو رسیده است.

محجوب اضافه کرد: سازند گچساران به طول دو کیلومتر در فاصله چهار کیلومتری سد قرار دارد که در شش نقطه برون زدگی های نمکی داشته و تا مسجد سلیمان ادامه دارد بنابراین انتقال محور سد عملا امکان نداشت.

وی با بیان اینکه شرکت آب و نیرو از کارشناسان مجرب داخلی و خارجی از کشورهای دانمارک و انگلستان برای مطالعه پدیده کیفیت استفاده کرده است، ادامه داد: مهمترین پدیده ای که در سد گتوند پیش بینی شده بود لایه بندی در مخزن سد بود که در همه سدها اتفاق می افتد اما به دلیل وجود آلودگی در سد گتوند لایه بندی متفاوت بود به این صورت که لایه بالایی مخزن آب شفاف، لایه میانی آب شور و در لایه پایینی آب بسیار شور و سنگین شکل گرفته است.

به گفته وی مشکل کارون فقط سد گتوند نیست و رودخانه های شور منطقه که از دیرباز وارد کارون می شدند، سالانه سه میلیون تن نمک وارد این رودخانه می کنند.

محجوب با بیان اینکه چالش در سد گتوند وجود داشت اما جامعه مهندسی برای آن چاره اندیشی و راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت ارائه کرد، افزود: آبگیری به صورت مرحله ای، پوشاندن سازند نمکی با پتوی رسی برای کاهش نرخ انحلال نمک و پر کردن فروچاله ها راهکار های کوتاه مدت برای حل مشکل بود.

وی افزود: در راهکار میان مدت، امکان برداشت آب از لایه های مختلف مخزن سد مطرح شده که هم آب باکیفیت را تامین می کرد و هم از تجمع نمک در مخزن جلوگیری کرد.

مدیرمطالعات سدگتوند اظهار کرد: در بلندمدت نیز می توان نمک تجمع یافته در مخزن را به محل پذیرنده مناسبی بفرستیم.

وی با بیان اینکه کیفیت مخزن روزانه رصد می شود تاکید کرد: سازند گچساران اثر خاصی بر کیفیت ندارد زیرا تثبیت شده است و ترک های بوجود آمده در اطراف سد نیز طبیعی است.

محجوب تاکید کرد: توصیه کارشناسان این است که نمک مخزن تهدید کننده نیست و می تواند در جای خود باقی بماند زیرا اثر آن طی چند سال از بین می رود با این حال با شرکت های نفت و پتروشیمی برای فروش این آب شور صحبت هایی شده است. علاوه بر این می توان بعد از همسان سازی EC ، این آب را به خلیج فارس هم منتقل کرد.

وی اظهار کرد: به جز در سرشاخه ها امکان ندارد شوری (EC) آب به یک هزار واحد برسد و این رقم افزایش پیدا می کند بنابراین EC بالاتر از دو هزار واحد را در سال های آینده پیش بینی می کنیم.

*سد گتوند و فرصت شفای کارون
نماینده شرکت مشاور سد گتوند نیز در این نشست، سد گتوند را فرصتی برای ارتقای کیفیت رودخانه کارون دانست.

هوشنگ حسنی گفت: از زمان آبگیری سد گتوند در سال ۹۱ تا کنون شش میلیون تن نمک در مخزن سد انباشته شده که این میزان تغییر نکرده و نشان می دهد که مخزن به حالت تعادل رسیده و افزایش نمک نداشته است.

وی اظهار کرد: گزارش‌ها نشان می‌دهد که کیفیت آب در ایستگاه گدار نداشته و لایه بالای مخزن نیز بسیار باکیفت است که می تواند نیاز پایین دست را تامین کند.

نماینده شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس در این همایش افزود: بنابراین می توان نتیجه گرفت که سد گتوند شرایطی ایجاد کرده که آب بسیار با کیفیت ایستگاه گدار به پایین دست هدایت شود و اجازه ندهد که رودخانه های شور در آن تاثیر بگذارد به عبارتی همواره آب بسیار با کیفیت در دسترس ماست که هر وقت بخواهیم می‌توانیم از آن استفاده کنیم و به پایین دست هدایت کنیم.

وی با اشاره به افزایش شوری کارون در اهواز در روزهای اخیر تاکید کرد: در پایین دست سد گتوند سه میلیارد مترمکعب آب از کارون برداشت می‌شود در حالی که هفت میلیون تن املاح به آن تخلیه می‌شود.

حسنی تصریح کرد: کارون زباله دانی نیست که هر بهره‌برداری انتظار دریافت آب باکیفیت داشته باشد و در نهایت آلودگی خود را به رودخانه تخلیه کند.

*61 درصد افزایش شوری
معاون شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی نیز در ادامه این نشست گفت: هر اتفاقی در پایین دست کارون می‌افتد در جای خود باید مهار شود اما باید بالادست را کنترل کنیم.

حسین آمیلی با انتقاد از آمارسازی های مدیران سد گتوند تصریح کرد: بر اساس گزارش های شرکت آب و نیرو تاثیر سازند گچساران با توجه به عملکرد پتوی رسی قطعی است و نمک‌های تجمعی در کف مخزن به‌هیچ وجه قابل تخلیه نیست و همیشه تهدیدی بالقوه به‌شمار می‌رود.

وی اضافه کرد: اولین شبهات درباره سازند گچساران در سال ۸۳ ایجاد شده در حالی که در این زمان تونل‌های انحراف سد هم ساخته شده بود.

آمیلی با اشاره به گزارش مرکز پژوهش های مجلس و گزارش چیت چیان وزیرنیرو به رییس جمهوری افزود: بر اساس این گزارش شوری کارون در مقطع سد تنظیمی گتوند تا قبل از آبگیری سد گتوند ۹۶۹ واحد بوده که بعد از آبگیری به یک هزار و ۳۶۴ واحد رسیده که ۶۱ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: بر اساس گزارش جهاد کشاورزی به دلیل شور شدن آب در سال ۹۳ ، یک هزار و ۶۷ میلیارد تومان خسارت به کشاورزی وارد شده که این خسارت به جز تخریب پروفیل خاک و تجمع نمک در خاک است.

وی با انتقاد از حضور نیافتن مدیران خوزستانی برای دفاع از حقوق استان در این نشست گفت: ما معنی اعداد را می‌فهمیم و نمی توان هر نتیجه گیری را به ما تحمیل کرد.

آمیلی تصریح کرد: برخلاف ادعای مدیران سد گتوند، آب با شوری دو هزار میکروموس برای آشامیدن مناسب نیست.

وی با بیان اینکه شوری آب در پایین مخزن سد گتوند ۱۸۰ هزار واحد است، گفت: وزن نمک در مخزن سه میلیون و ۷۸۷ هزار تن و میزان آب با آلودگی شدید مخزن ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که ۹.۵ (نه ونیم) سال برای تخلیه آن به پایین دست طول می کشد.

* بازخواست متخلفان
نماینده مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه این نشست از تاخیر در انجام مطالعات سد گتوند انتقاد کرد و گفت: اکنون درباره مطالعاتی صحبت می کنیم که باید ۲۰ سال پیش انجام می شد.

عباس پاپی زاده افزود: دستگاه‌هایی که پیش از کلنگ‌زنی این سد باید مجوز می‌دادند؛ به ویژه سازمان محیط زیست مسوول هستند و باید پاسخگو باشند.

وی گفت: غیر ممکن است که ۱۸ سد در استان احداث شده باشد و سازمان محیط زیست از آن‌ها بی‌خبر باشد و یا آن‌ها را تایید کرده باشد.

وی با اشاره به طرح تحقیق و تفحص از سازمان محیط زیست اظهار کرد: با متخلفان در زمینه صدور مجوزها چه در مساله سد گتوند و چه در مساله سدسازی و انتقال آب از کارون برخورد می‌کنیم.

*شوری می‌آید و می‌رود
نماینده مردم مسجدسلیمان در مجلس شورای اسلامی هم در این همایش با تاکید بر بررسی طرح‌های توسعه افزود: تحقق اهداف طرح، اثرات مثبت برای بهره‌برداران و مردم محلی، ارزیابی هزینه و منفعت طرح، ارزیابی اثرات زیست محیطی و تاثیر طرح در رشد اقتصادی منطقه مسایلی است که باید در هر طرح مورد توجه قرار گیرد.

اسماعیل جلیلی با اشاره به سدهای گتوند علیا و کرخه در خوزستان اظهار کرد: به نام توسعه هر بلایی سر خوزستان آمده است و پروژه هایی با آلودگی های بسیار اجرا می‌شود و گروهی منافع آن را می‌برند که تعلق خاطر به ما ندارند.

وی تصریح کرد: اعلام کرده‌اند که سد گتوند روزانه یک میلیارد تومان درآمد دارد در حالی که این پروژه قرار بود با ۸۰۰ میلیارد تومان اجرا شود اما بیش از سه هزار میلیارد تومان اعتبار صرف آن شده است.

جلیلی افزود: گفته می‌شود که مشکل سد ۱۵ سال دیگر حل می شود و شوری آب موقتی است اما اعلام راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت، اعتراف به این است که بعد از اقدام به فکر چاره افتاده ایم و این به معنای مدیریت ناقص و دارای ضایعات است.

وی اضافه کرد: این سوالات باید پاسخ داده شود که با چه مجوزی و بر اساس چه معیارهایی در سال ۸۵ مجوز زیست محیطی سد گتوند صادر شد