جنبش 'من‌هم' ایران؛ پزشک سرشناسی که به آزار جنسی متهم شد

"افراد بسیاری در دنیا با شکستن سکوت و به میان آوردن نام چهره‌های سرشناس با این جنبش همراه شدند"از جمله یک فایل صوتی که حاوی اطلاعات مهمی بود و نقشی تعیین کننده در تحقیقات ما داشت.

فایل صوتی مربوط به جلسه رسیدگی دانشگاه آلبانی به اتهام‌های یک شخص سرشناس و پرنفوذ بود.

دکتر آرش علایی، به گفته دانشگاه آلبانی او از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ در این دانشگاه کار می‌کرده است.

دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبانی، که با نام دانشگاه آلبانی یا سانی آلبانی هم شناخته می‌شود، یک دانشگاه عمومی تحقیقاتی در نیویورک است.

آرش علایی در حوزه پزشکی پژوهشگری سرشناس است.

او سال‌ها در زمینه اچ آی وی/ایدز در ایران فعالیت می‌کرد. آقای علایی به همراه برادرش کامیار که او هم پزشک است در سال ۱۳۸۷ در ایران به اتهام براندازی نظام دستگیر و به زندان محکوم شدند؛ کامیار به سه سال و آرش به شش سال زندان محکوم شدند.

کامیار علایی پس از سه سال آزاد شد و سه ماه بعد، آرش علایی هم به مناسبت عید فطر عفو و آزاد شد.

منبع تصویر،

getty/Kris Connor

توضیح تصویر،

آرش (وسط) و کامیار علایی (چپ) جایزه الیزابت تیلور را از شارون استون می‌گیرند

آنها برای فعالیتهایشان در زمینه پیشگیری و درمان اچ ای وی/ایدز جایزه‌های بین المللی مثل جایزه الیزابت تیلور گرفته‌اند. در طول چند سال برادران علایی با استفاده از کمک‌های دولت آمریکا راه را برای تحصیل و آموزش ایرانی‌های بسیاری باز کردند.

در فایل صوتی چه شنیده می‌شود؟

جلسه‌ای که فایل صوتی آن به دست ما رسیده با هدف بررسی نحوه رسیدگی دانشگاه به اتهام‌ها و ادعاهای مطرح شده درباره آرش از طرف دانشجویان و پاسخگویی دانشگاه به این مسائل تشکیل شده بود. در این جلسه تعدادی از مسئولان دانشگاه و کارآموزانی حضور داشتند که در دانشگاه با آرش علایی در ارتباط مستقیم بوده‌اند.

در این جلسه یک ساعته ، چند نکته مهم مطرح می شود.

یکی از این نکات مهمی که از این فایل صوتی می‌توان فهمید موضوع "عنوان ۹" یا "تایتل ۹" است.

تایتل ۹ قانون حقوق مدنی ضد تبعیض جنسیتی فدرال در محیط آموزشی هست که به عنوان بخشی از اصلاحیه‌های آموزشی در سال ۱۹۷۲ تصویب شده است.

قانونی است برای جلوگیری از تبعیض، تجاوز، آزار و اذیت جنسی در تمام برنامه‌های آموزشی که بودجه دولت مرکزی دارند.

در این فایل صوتی شنیده می‌شود که یکی از مسئولان می‌گوید: "ما یک کارمند داشتیم، آرش، که به توافق رسیده بودیم که از دانشگاه برود اما او نرفته است."

به نظر ماجرای توافقنامه بین دانشگاه و آقای علایی بر اساس آنچه در این فایل صوتی شنیده می‌شود، از این قرار است.

متن بخش‌هایی از فایل صدا

"به‌طور کلی گاهی اوقات ما قبل از اینکه به مرحله تحقیق و بررسی برسیم، مذاکره و توافق می‌کنیم. قبل از اینکه کسی بپرسد چرا با شخصی که عمل آزار و اذیت جنسی انجام داده، به توافق می‌رسید، باید بگم به همان دلیل که در پرونده‌های جنایی هم گاهی با مذاکره و توافقنامه کار را مختومه می‌کنند. بعضی اوقات مجبور می‌شوید وگاهی برای همه بهتر است که موضوع با مذاکره حل و فصل بشود.... "

"....در مورد آرش علایی ما فکر کردیم که داریم بهترین کار را می‌کنیم. که هم او از دانشگاه می‌رود و در عین حال از کسانی که پا پیش گذاشتند محافظت می‌کنیم."

در بسیاری از سازمان‌ها وقتی علیه فردی اتهام آزار جنسی مطرح می‌شود، با فردی که متهم شده وارد مذاکره می‌شوند و بی سر و صدا بر اساس توافقی دو جانبه، کار فرد مورد اتهام در آن نهاد خاتمه پیدا می‌کند.

"در چند ماه گذشته افرادی با بی‌بی‌سی فارسی تماس گرفتند و از اتهام‌های آزار و اذیت‌ جنسی علیه دکتر آرش علایی صحبت کردند"

وکلای آقای علایی و دانشگاه آلبانی به سوال بی‌بی‌سی درباره تایتل ۹ و تحقیقات اداری درباره اتهام‌های مطرح شده علیه آرش علایی پاسخی ندادند.

• به بازماندگان آزار جنسی چه بگوییم و چه نگوییم؟

یکی از مشکلاتی که برای رسیدگی به این موارد وجود دارد، آن است که افراد آزاردیده باید حاضر شوند رسما شکایتشان را به دادگاه ببرند؛ کاری که به دلایل زیادی، بسیاری از آزاردیدگان از آن صرف نظر می‌کنند چون آسیب‌پذیرتر از آن هستند که وارد چنین فرایندی شوند.

کارآموزان و دانشجویان حاضر در آن جلسه، اعتراض دارند که چرا پس از تحقیقات اداری که درباره آرش علایی انجام شده و در نهایت منجر به رفتن او از دانشگاه شده، او هنوز به فعالیت‌های خود در دانشگاه ادامه می‌دهد.

آرش و کامیار علایی در موسسه جهانی سلامت و حقوق بشر در محل دانشگاه آلبانی فعالیت داشتند، موسسه‌ای که آنها در سال ۲۰۱۲ تاسیس کردند.

با توجه به آنچه در این جلسه گفته شد، هدف اصلی این توافقنامه این بوده که آرش علایی با دانشجویان و کارآموزان در محیط دانشگاه ارتباط نداشته باشد. اما دانشجویان و کارآموزان حاضر در جلسه ادعا می‌کنند که آقای علایی به این امر پایبند نبوده است. این دانشجویان و کارآموزان مدرکی را به دانشگاه ارائه می‌دهند که گواهی بر این موضوع است.

توضیح تصویر،

دکتر آرش علایی سال‌ها در زمینه ایدز در ایران کار تحقیقاتی انجام داده است

فایل صوتی؛ نگرانی کارآموزان چه بوده است؟

این بخشی از اظهارات کارآموزان حاضر در این جلسه است:

"ما نگرانیم. آرش و کامیار آدم‌های شناخته شده‌ای هستند و مردم آنها را خارج از دانشگاه می‌شناسند.

فکر می‌کنم این خیلی نگران کننده است، آرش بارها ثابت کرده که سیاست‌های دانشگاه شامل حال او نمی‌شه...."

"مثلا اگر یک دانشگاه دیگه به شما زنگ بزنه و رفرنس بخواهد چه می‌شه؟"

پاسخ یکی از مسئولان این است: "ما فقط به آنها می‌گوییم آرش و کامیار از چه سالی تا چه سالی در این دانشگاه بوده‌اند. همین."

این دقیقا همان جوابی بود که دانشگاه در پاسخ به سوال‌های بی‌بی‌سی هم داد.

آرش و کامیار علایی بعد از رفتن از دانشگاه آلبانی فعالیت‌هایشان را در نهادهای دیگر، بدون وقفه و اخلال ادامه دادند.

چند نفر در شبکه‌های اجتماعی آرش علایی را متهم کردند. از جمله شخصی که از هویت او مطلع هستیم اما نام او برای ما محفوظ است:

"در مهمانی دانشگاه بودیم و چند نوشیدنی هم نوشیده بودیم. آرش پیشنهاد داد من را به خانه برساند.

در راه صحبت از مشکلاتی شد که با آنها روبرو بودم و آرش من را به خانه‌اش دعوت کرد تا بیشتر درباره این موارد حرف بزنیم.

"در این جلسه تعدادی از مسئولان دانشگاه و کارآموزانی حضور داشتند که در دانشگاه با آرش علایی در ارتباط مستقیم بوده‌اند.در این جلسه یک ساعته ، چند نکته مهم مطرح می شود"من خیلی خوشحال شدم که بالاخره یکی از مسئولین اصلی برنامه دانشگاهی ما قرار شده به مشکلاتی که عمدتا ناشی از عدم شفافیت در تصمیم گیری‌های مدیریتی خودشان بوده، گوش بدهد.

در خانه آرش، بعد از نوشیدن چند نوشیدنی، حالم در بالکن بد شد و از حال رفتم.

وقتی به هوش آمدم در تخت کنار آرش بودم و هر دو برهنه. آرش برای داشتن رابطه جنسی مکررا اصرار می‌کرد و من از موقعیت پیش آمده گیج و شوکه بودم. هربار از او خواهش می‌کردم جلوتر از این نیاید تا اینکه سرگیجه شدید و تهوع اجازه داد از جایم بلند شوم و از او بخواهم که من را به خانه‌ام برساند."

پاسخ وکلای آرش علایی

ما از وکلای آقای علایی در این باره سوال کردیم. آنها تمام این اتهامات را رد کردند و به بی‌بی‌سی گفتند که برای پاسخ دادن به هویت واقعی و نام این فرد نیاز دارند؛ اما بی‌بی‌سی بنا بر درخواست این فرد قادر به افشای هویت او نیست.

اتهام‌های آزار و اذیت جنسی دیگری هم علیه آرش علایی مطرح شده که وکیل او آنها را رد کرده و علت ادعاهای بعضی از اتهام زننده‌ها را انگیزه‌های شخصی خوانده یا آنها را به همکاری با جمهوری اسلامی متهم کرد هاست.

آرش و کامیار علایی به درخواست ما برای مصاحبه جواب ندادند. وکیل آنها اکیدا هرگونه اتهام آزار و اذیت جنسی را تکذیب کرده است.

موضوع آزار جنسی و اتهام‌هایی از این دست در ابعاد و اشکال متفاوت و در کشورهای مختلف ادامه خواهد داشت.

اما رویکردی که در بسیاری موارد ترجیح داده به جای رسیدگی و توجه، منکر مسئله شود و راهکارهای مناسب را از پیش در نظر نگیرد، روشن است که باید تغییر کند.

بیشتر درباره جنبش "من هم" و روایت آزار جنسی در ایران:

• زنان ایرانی فریاد زدند: 'آن مرد به ما تجاوز کرد'
• محسن نامجو با انتشار ویدئویی اتهام تعرض جنسی را رد کرد
• کیوان امام‌وردی به اتهام تجاوز دستگیر شد
• آیدین آغداشلو: اتهام آزار جنسی را قبول ندارم
• واکنش‌های گسترده به انتشار ویدئو و فایل صوتی محسن نامجو درباره آزار جنسی