شرایط اجتماعی شیوع کرونا برای تکامل زبان کودکان مشکل‌ساز است

یلدا کاظمی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در چند ماه گذشته که بیماری کرونا در دنیا و کشورمان شیوع پیدا کرده است، کودکان ناچار به ماندن در خانه هستند و امکان حضور در مهدکودک، پیش دبستانی و مدرسه را ندارند که همین امر باعث کاهش رشد حرکتی، کسب مهارت‌های ارتباطی و شناختی و تکامل زبان آنها خواهد شد.

وی با بیان اینکه ما نباید از کودکان در این زمینه غفلت کنیم، اظهار داشت: میزان استفاده کودکان از تلویزیون، گوشی هوشمند و رایانه در چند ماه گذشته بدلیل اینکه وقت بیشتری را در خانه می‌گذرانند بیشتر افزایش یافته است و همین امر تبعاتی را برای آنها بهمراه دارد.

این متخصص گفتار درمانی با اشاره به اینکه قرار گرفتن بیش از حد کودکان در معرض صفحه‌های نمایشی و دیجیتالی، مشکل‌ساز و از عوامل ایجاد اختلال‌هایی مانند تکامل زبان است، تصریح کرد: بر اساس شاخص‌هایی که پیش از این تعیین شده بود کودکان زیر ۲ سال نباید در معرض این صفحه‌های دیجیتالی باشند و بین ۲ تا ۴ سال حداکثر ۲ ساعت می‌توانند از آنها استفاده کنند اما در دوران شیوع کرونا همه این قواعد بهم ریخته است.

کاظمی ادامه داد: این روزها تعداد زیادی از کودکان زیر ۲ سال تلویزیون تماشا می‌کنند و حتی والدین به دست برخی از آنها گوشی هوشمند می‌دهند و میزان استفاده کودکان ۲ سال به بالا از گوشی و رایانه نیز افزایش بسیاری یافته است.

وی اظهار داشت: استفاده از گوشی هوشمند از طرفی برخی مهارت‌های بینایی و حرکتی را بهمراه دارد اما از طرف دیگر سایر جنبه‌های رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کودکان را از کسب مهارت‌های تعاملی محروم می‌کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دوران طلایی برای ایجاد سیناپس (یاخته) عصبی و شناخت و درک از محیط اطراف در سن کمتر از ۲ سالگی است، توضیح داد: اگر کودکان بطور مداوم در معرض صفحه‌های نمایشی مانند تلویزیون و گوشی باشند، فقط اطلاعات و داده دریافت می‌کنند اما نمی‌توانند تعامل ۲ طرفه داشته باشند و گفت و گو و رفتار با طرف مقابل را تمرین کنند.

کاظمی با تاکید بر اهمیت بازی کردن در بین کودکان برای کسب مهارت‌های تعاملی و گفت و گو، اضافه کرد: دوران کرونا، کاهش حضور کودکان در فضای باز مانند پارک‌ها و مهدهای کودک ها، کاهش ارتباط آنها با گروه همسالان و محیطی واقعی، کاهش ملاقات آنها با دیگران بویژه خویشاوندان و عدم یادگیری برخی مفاهیم مانند در آغوش گرفتن و بوسیدن را بهمراه داشت که باعث می‌شود کودکان نتوانند چنین تعاملی را تجربه و درک کنند.

به گفته وی وجود این شرایط می‌تواند در آینده عوارض و تبعات بسیاری بهمراه داشته باشد و با اختلالات زیاد در رشد کودکان از جمله اختلالات تکاملی زبان مواجه شویم.

وی با بیان اینکه در اختلال تکاملی زبان، کودکان در درک زبان و بیان مشکل دارند و نمی‌توانند پیام‌های خود را در قالب جمله‌های درست، بیان کنند، اظهار داشت: این اختلال نشانه ها و شاخص‌هایی مانند دیر گفتاری، سابقه خانوادگی، وضعیت اجتماعی و اقتصادی و پایین بودن نمره آپگار (Apgar score) یعنی سطح هوشیاری و سلامت موقع تولد دارد.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه شناسایی اختلال تکاملی زبان بسیار مشکل است، افزود: بطور معمول کودکان تا ۲ و نیم سالگی باید حدود ۵۰ کلمه را بلد باشند و جمله‌های کوتاه ۲ کلمه‌ای را به زبان بیاورند که اگر این اتفاق نیفتد زنگ خطر برای ابتلا به اختلال تکاملی زبان به صدا در می‌آید و باید وضعیت کودک را پیگیری کرد.

کاظمی گفت: اگر این قبیل کودکان در ۲ سالگی به متخصص مربوطه مراجعه کنند و تحت گفتار درمانی قرار بگیرند بطور معمول بیش از ۹۰ درصد آنها بهبود می‌یابند و دیگر نیازی به مشاوره تخصصی ندارند.

وی اضافه کرد: اما اگر این کودکان همچنان با مشکلات اختلال تکاملی زبان مواجه بودند باید در جلسه‌های مشاوره تخصصی تر شرکت کنند و بطور مستمر پایش شوند.

عضو هیات علمی دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره راهکارهای کاهش عوارض و اختلالات رشد ناشی از دوران کرونا گفت: والدین باید با کودکان خود بازی تعاملی داشته باشند و در این زمینه آموزش ببینند که چگونه می‌توانند فضای تعاملی را برای فرزندان ایجاد کنند.

کاظمی یکی از این راهکارها را استفاده از تماس تصویری و صوتی با خویشاوندان نزدیک معرفی کرد و افزود: والدین باید گوشی را حداقل ۳۰ ثانیه در اختیار کودک خود قرار دهند تا صدا و تصویر این افراد را بشنوند و ببینند و مفاهیمی مانند مادربزرگ و پدربزرگ را فرا بگیرند.

وی ادامه داد: همچنین والدین می‌توانند کودکان خود را برای مدت زمان کوتاهی با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی به فضاهای خلوت و بیرون از خانه ببرند تا با محیط اطراف خود و مفاهیمی مانند خاک، برگ و سنگ نیز آشنا شوند و مهارت‌های حرکتی را کسب کنند.

این استاد دانشگاه از والدین خواست تا در صورت مشاهده هرگونه اختلالات رشدی و تکاملی زبان در اسرع وقت به متخصص مربوطه یا کلینیک‌های گفتار درمانی خصوصی یا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مراجعه کنند.

وی با بیان اینکه اواخر مهر جاری برنامه‌هایی برای آگاهی‌رسانی درباره اختلال تکاملی زبان در اصفهان برگزار می‌شود، تصریح کرد: با توجه به محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا بیشتر این برنامه‌ها بصورت مجازی و از طریق شبکه‌های اجتماعی برگزار می‌شود.

کاظمی به برگزاری همایش اختلال تکاملی زبان از بیست و سوم مهر تا پانزدهم آبان امسال اشاره و اضافه کرد: این رویداد علمی بصورت مجازی و با حضور متخصصان و استادان دانشگاه‌های ایران، امریکا و انگلیس با هدف تبادل تجربه و اطلاع‌رسانی درباره آخرین یافته‌های تحقیقاتی برگزار می‌شود.

اختلال تکاملی زبان (Developmental Language Disorder) از ظاهر کودک قابل تشخیص نیست و هیچ‌ نشانه‌ای از بیماری‌های شناخته شده تکاملی مانند اوتیسم، کم شنوایی، ضربه مغزی یا ناتوانی ذهنی ندارد اما فرد مبتلا به آن دیر گُفتار بوده و جمله‌های وی دارای کلمه‌بندی درستی نیست.