بررسی زاویه‌ای پنهان در آشوب‌های فوتبال/ آیا یگان ویژه مقصر است؟

یک ضلع مجموعه برگزار کننده مسابقات فوتبال، یگانویژه نیروی انتظامی است. در بررسی حواشی و حوادثی که در ورزشگاه‌ها رخ می‌دهد معمولا نقش این نیرو نادیده گرفته می‌شود؛ نیرویی که با وجود مسئولیت بسیار در برقراری نظم، بعضا اشتباهات احتمالی‌اش نادیده گرفته می‌شود.

به گزارش ایسنا، با مرور حواشی فوتبال ایران در چند وقت اخیر در بازی‌هایی مثل بازی برگشت پرسپولیس - سپاهان در لیگ و نیمه نهایی جام حذفی بین همین دو تیم و همچنین فینال جام حذفی بین پرسپولیس و داماش متوجه قصور بسیاری از افراد و ارگان‌ها می‌شویم. سازمان لیگ که هنوز نتوانسته بلیت فروشی الکترونیکی و اصولی را اجرا کند تا فدراسیون فوتبال و کمیته‌های قضایی‌اش که مشخص نیست مبنای تصمیمات‌شان چیست که همه تیم‌ها به آن معترض‌اند و حتی نقش خود هواداران که نباید نادیده گرفت؛ هوادارانی که هر چند در شرایط بسیار سختی به ورزشگاه‌ها می‌روند و از حداقل امکانات روز دنیا در ورزشگاه‌ها بی‌نصیب‌اند اما در مواقعی اسیر جوسازی‌های کانال‌های هواداری می‌شوند.

اما در این سال‌ها کمتر کسی به صورت مستقیم، پیکان انتقادات را به سمت یگان ویژه که وظیفه تأمین نظم و امنیت ورزشگاه‌ها را بر عهده دارد، گرفته است. در سخت و حساس بودن کار یگان ویژه آن هم در ورزشگاه‌هایی که کمترین امکانات نظارتی از قبیل دوربین وجود ندارد، شکی نیست ولی نمی‌توان در نقد اشکالات مجموعه برگزار کننده مسابقات فوتبال، تمام اجزای آن را بررسی نکرد.

یکی از ایرادها، نبودن یک نیروی ویژه و متخصص است که برای برقراری نظم در ورزشگاه‌ها آموزش دیده باشد.

"در بررسی حواشی و حوادثی که در ورزشگاه‌ها رخ می‌دهد معمولا نقش این نیرو نادیده گرفته می‌شود؛ نیرویی که با وجود مسئولیت بسیار در برقراری نظم، بعضا اشتباهات احتمالی‌اش نادیده گرفته می‌شود"نیروهای انتظامی که در ورزشگاه حضور دارند بنا بر اقتضا بیشتر برای آشوب‌های خیابانی و درگیری‌هایی از این دست آموزش دیده‌اند و شاید انعطاف‌پذیری کمتری برای روبه‌رو شدن با هوادارانی دارند که صرفاً برای تماشای فوتبال و تخلیه هیجان به ورزشگاه می‌روند. البته در همه جای دنیا هوادارانی هستند که به آشوب‌گری معروف‌اند اما باشگاه‌ها با همکاری پلیس آن‌ها را شناسایی و برای مدت طولانی از حضور در ورزشگاه‌ها محروم می‌کنند.

مثلاً در بازی فینال جام حذفی بین پرسپولیس و داماش از گزارش‌های خبرنگاران و نقل قول‌های مسئولان به نظر می‌رسد یگان ویژه و سازمان لیگ انتظار حضور این تعداد تماشاگر را نداشتند و نیروی کمتری نسبت به جمعیت برای برقراری نظم در ورزشگاه حضور داشت.

این عدم پیش‌بینی جمعیت از صحبت‌های محمدرضا داورزنی، معاون وزیر ورزش هم مشخص است. او در همان شب مسابقه گفت: مسئولان فدراسیون و سازمان لیگ به همراه نیرو انتظامی باید این مسائل را پیش‌بینی می‌کردند تا چنین مشکلاتی پیش نیاید.

همچنین با صحبت‌های استاندار خوزستان مشخص شد که تعداد نیروهای انتظامی در ورزشگاه نسبت به جمعیت به حد کافی نبود. غلامرضا شریعتی درباره کمبود نیروهای یگان ویژه برای این بازی گفته بود: دستورات لازم از ابتدا داده شده بود. نیروی انتظامی ابتدا بیرون ورزشگاه را سامان دهی می‌کردند و در ادامه به داخل ورزشگاه آمدند.

در همه جای دنیا در مسابقات مهم و بازی‌های مثل فینال تدابیر امنیتی بیشتر می‌شود و نیروهای بیشتری در ورزشگاه حضور پیدا می‌کنند.

در کشورهای دیگر با وجود اینکه ازدحام جمعیت وجود دارد اما نسبت نیروهای برقراری نظم به تماشاگران، کم نیست.

از صحبت‌های شریعتی می‌توان این‌طور برداشت کرد که در شب مسابقه نیروی کافی در ورزشگاه حضور نداشته که آن‌ها مجبور شدند در ابتدا نظم را بیرون از ورزشگاه برقرار کنند و سپس به داخل بروند. موضوعی که در هیچ کجای دنیا و حتی در ایران هم کمتر شاهد آن بوده‌ایم.

به عنوان مثال یکی از حاشیه‌های فینال جام حذفی فوتبال، ازدحام تماشاگران و ورود بی‌قانون تعداد زیادی هوادار به ورزشگاه بود.

مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی‌کند. فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp۴ در تأیید کم بودن نیروهای یگان ویژه در آن بازی می‌توانیم دوباره به صحبت‌های استاندار خوزستان رجوع کنیم که همان شب گفت: ما از قبل دستور داده بودیم که نیروها در این بازی حضور داشته باشند. حتی دستور دادیم که نیروهای بیشتری هم به ورزشگاه بیایند که الحمدلله وضعیت بهتر شد.

با توجه به این صحبت‌ها و همچنین حرف‌های حیدری، مدیر کل ورزش و جوانان خوزستان که از نیروی انتظامی و همچنین سپاه برای همکاری بسیار خوب برای برگزاری فینال جام حذفی قدردانی کرده بود مشخص می‌شود که با یک سهل انگاری چگونه برگزاری یک مسابقه فوتبال طی چند ساعت به مسأله‌ای تبدیل می‌شود که حتی به کمک سپاه که وظایف مهم‌تری در حوزه امنیت دارد، نیاز پیدا می‌شود.

دلیل اصلی ایجاد حواشی در فینال جام حذفی این بود که آن بخشی از ورزشگاه که برای هواداران اندک داماش در نظر گرفته شده بود به دلیل ازدحام جمعیت در اختیار هواداران پرسپولیس قرار گرفت.

سعید فتاحی، مسئول برگزاری وقت مسابقات سازمان لیگ همان شب گفت: داماشی‌ها ۵۰ درصد ظرفیت خودشان را نخواستند و تنها ظرفیت معقولی که می‌دانستند به ورزشگاه می‌آیند را از ما طلب کردند اما این جایگاه‌ها توسط پرسپولیسی‌ها پر شد. از در و دیوار هوادار به ورزشگاه آمد.

"غلامرضا شریعتی درباره کمبود نیروهای یگان ویژه برای این بازی گفته بود: دستورات لازم از ابتدا داده شده بود"در این بازی حق با تماشاگران داماش بود.

با این وجود همین جمعیت اندک هم جایی برای نشستن پیدا نکردند. اما سوال اینجاست چرا این اتفاق افتاد سکوهای اندک هواداران داماش چرا خالی نماند؟

حیدر بهاروند، رئیس سازمان لیگ که در ورزشگاه حضور داشت بعد از مسابقه گفت: شما بهتر از من می‌دانید مقصر کیست. ان‌شاءالله گزارش بازی بررسی می‌شود. نمی‌گویم که سازمان لیگ بی‌تقصیر بوده اما شاید یک درصد بین صددرصد مقصران اتفاقات امشب بودیم.

بهاروند افزود: در مورد مقصر شما باید نظر بدهید. این را بدانید که مسؤول برقراری امنیت من نیستم.

بازی برای چه عقب افتاد؟ به خاطر این بود که تماشاگران تیم داماش خواهان سهمیه ۲۰ درصد یا ۳۰ درصد خودشان بودند. البته این بازی چون فینال بود باید قانون ۵۰ - ۵۰ اجرا می‌شد. ما به آن‌ها جایگاه مورد نظر را دادیم اما من مسئول این نیستم که کنترل کنم چه کسی در چه جایگاهی بنشیند.

همچنین فتاحی هم اینگونه توضیح داده بود: ما به داماشی‌ها ظرفیت دادیم اما نیروی انتظامی نتوانست جلوی ورود تماشاگران پرسپولیس به جایگاه داماشی‌ها را بگیرد. امنیت مسابقه بر عهده یگان ویژه است و در این راه باید تعامل ایجاد شود که این موضوع هم زمان‌بر است.

به گزارش ایسنا، موضوعی که مشخص است ناهماهنگی میان مسئولان سازمان لیگ و یگان ویژه برای تخمین تعداد هواداران است. مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال چند روز قبل درباره همین موضوع توضیح داد: تخمین در حوزه فوتبالی عملیاتی نیست.

"در این بازی حق با تماشاگران داماش بود.با این وجود همین جمعیت اندک هم جایی برای نشستن پیدا نکردند"تخمین وقتی درست است که ما بلیت فروشی الکترونیکی و دوربین داشته باشیم و تمامی مسائل ورزشگاه را کنترل کنیم. نیروی محترم انتظامی که حرف درستی هم می‌زند و دیروز هم عنوان کردند، گفتند امکان اینکه در هر بخشی به خصوص در بازی‌های پر جمعیت با دست افراد را بگردیم و دولا و راست بشوند، عملی نیست و ضریب اشتباهات زیاد است.

وی ادامه داد: باز هم اعلام کردند اگر پشت در هر ورزشگاهی جمعیتی قرار گیرد، آن‌ها را بدون بلیت راه می‌دهند و امکان بازگرداندن آن‌ها وجود ندارد.

صرف نظر از اینکه مقصر اصلی تخمین اشتباه تعداد هواداران چه ارگانی است، این سوال مطرح می‌شود که در همان موقعیت و حضور بیش از حد پیش‌بینی شده هواداران پرسپولیس در ورزشگاه یگان ویژه برای کنترل جمعیت چه وظیفه‌ای داشته است؟

مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال درباره همین موضوع می‌گوید که "از نظر نیروی انتظامی هواداران فوتبال اغتشاش‌گر نیستند که برای کنترل آن‌ها گاز اشک آور بزند و اگر جمعیت زیاد شود آن‌ها را به درون ورزشگاه راه می‌دهد. "

فتاحی هم فردای مسابقه فینال درباره همین موضوع و برخورد نیروی انتظامی گفته بود: من از نیروی انتظامی تشکر می‌کنم که یک باتوم به کسی نزد. اگر این اتفاق رخ می‌داد همه شما می‌گفتید که چرا مردم را زدند، کجای دنیا مردم را می‌زنند. در حال حاضر کسی تشکر نمی‌کند که با وجود این اتفاقات یک نفر کتک نخورده است.

این موضوع حسن نیت نیروی انتظامی را نشان می‌دهد اما برای مثال در بازی پرسپولیس - سپاهان در هفته‌های پایانی لیگ برتر حضور هواداران پرسپولیس در طبقه دوم و دقیقاً بالای سر هواداران سپاهان بود که آتش حواشی را شعله‌ورتر کرد.

هرچند که هیچ اتفاقی بین هواداران پرسپولیس در طبقه بالا و هواداران سپاهان رخ نداد و همه درگیری‌ها میان سکوهای مجاور بود اما سپاهانی‌ها به وضوح از این اتفاق ترسیدند و شدیداً به نیروی انتظامی اعتراض کردند و حتی چند نفر از آن‌ها قصد کندن یکی از میله‌های پایین سکوها را داشتند. همین مسائل باعث شد که نیروی انتظامی برای کنترل اوضاع شدت عمل بیشتری به خرج بدهد و نیروهای برقراری نظم با فشار زیادی هواداران سپاهان را از پایین به سمت بالای سکوها فرستادند. در همین بازی بین هواداران سپاهان و یگان ویژه برخوردهای فیزیکی هم رخ داد.

یکی از اتفاقات تلخی که در بازی نیمه‌نهایی جام حذفی بین سپاهان و پرسپولیس رخ داد، مجروح شدن چند نفر از هواداران پرسپولیس بود که یکی از آن‌ها چشم راست خود را از دست داد. هوادار مصدوم در گفت و گویی ماجرای اتفاقات آن بازی را اینگونه شرح داد: در بازی نیمه نهایی به ما توهین کردند، هنگام ورود به ورزشگاه عده‌ای به ما حمله کردند و مورد ضرب و شتم قرار گرفتیم. همچون شهاب بر سر ما سنگ می‌بارید.

"اما سوال اینجاست چرا این اتفاق افتاد سکوهای اندک هواداران داماش چرا خالی نماند؟حیدر بهاروند، رئیس سازمان لیگ که در ورزشگاه حضور داشت بعد از مسابقه گفت: شما بهتر از من می‌دانید مقصر کیست"حتی مأموران نیروی انتظامی می‌ترسیدند که دخالت کنند. سنگی به دستم برخورد کرد که متورم شد، اما آن را آتل کردم و به ورزشگاه رفتم.

او همچنین گفت: مسئول یگان ویژه، استانداری اصفهان و باشگاه فرهنگی ورزشی سپاهان اصفهان که ۵۰ سال است لقب طوفان زرد آسیا را یدک می‌کشد هیچ کاری برای تماشاگران پرسپولیس انجام ندادند. در تهران خیلی از اتفاقات را بی خبر بودم اما این موضوع را مطلع هستم که تماشاگران سپاهان را تا ۱۲ شب در ورزشگاه آزادی نگه داشتند تا تماشاگران پرسپولیس کامل تخلیه شوند و بعد با اسکورت آن‌ها را به بیرون بردند. در نیمه نهایی هم باید ما را نگه می‌داشتند تا تماشاگران سپاهان کامل بروند. از ورزشگاه که بیرون آمدم بین عده‌ای گیر کرده بودم.

به خدا قسم با یگان ویژه ۲۰ متر هم فاصله نداشتم اما با اینکه درگیری‌ها را مشاهده می‌کردند هیچ کاری نمی‌کردند. خون سرم بر روی پژو ۲۰۶ صندوق‌دار ریخت که عکس و فیلم‌های آن موجود است.

یا موضوع دیگری که توجه بسیاری را جلب کرد ماجرای آسیب دیدن خودروی چند نفر از اهالی رسانه بود که حتی یکی از آن‌ها آتش گرفته بود. مسعود اکبری، عکاس مطبوعات ورزشی، در گفت‌وگو با "شرق" درباره اتفاقات رخ‌داده و حمله تماشاگران سپاهان به خودروهای با پلاک تهران گفت: قبل از شروع مسابقه خدمت فرمانده یگان ویژه، رسیدیم و پیشنهاد دادیم که طبق روال گذشته اجازه داده شود تا خودروهای عکاس‌ها و خبرنگارها پشت تونل ورزشگاه (پارکینگ داخلی) برده شود تا از دسترسی هواداران به هنگام خروج از ورزشگاه دور باشد. سرهنگ اما اجازه این کار را نداد و ما مجبور شدیم خودروهای خود را در پارکینگ عمومی پارک کنیم. بعد از اتمام مسابقه به پارکینگ رسیدیم که دیدم چه بلایی بر سر ماشین خودم و سایر بچه‌ها آمده است.

"نمی‌گویم که سازمان لیگ بی‌تقصیر بوده اما شاید یک درصد بین صددرصد مقصران اتفاقات امشب بودیم.بهاروند افزود: در مورد مقصر شما باید نظر بدهید"تمام شیشه‌های ماشین من با پرتاب آجر و سنگ شکسته شده بود و یک لپ‌تاپ هم از من دزدیدند. این پایان کار نبود تا اینکه متوجه شدیم خودروی مهدی زارع، عکاس روزنامه خبرورزشی را آتش زده‌اند. یکی از نکات زشتی که بیشتر ما را ناراحت کرد این بود که متوجه شدیم هر ماشین پلاک تهران که در پارکینگ پارک شده بود این بلا بر سرش آمده، چراکه ۴، ۵ ماشین که پلاک‌های سایر شهرها بودند هیچ آسیبی ندیده بودند. بعد از این اتفاق بار دیگر خدمت جناب سرهنگ رسیدیم که اطلاع دهیم چه اتفاقی برای ما رخ داده که ایشان گفتند برای شما دعوت‌نامه نفرستاده بودیم که به اصفهان بیایید! این نحوه پاسخ‌گویی یک مقام مسئول برای ما از هزینه زیادی که رخ داده بسیار سنگین‌تر بود.

اهالی فوتبال همیشه در صحبت‌هایشان می‌گویند تا زمانی که یک تیم اشتباه نکند تیم دیگر به گل نمی‌رسد. در فوتبال، اشتباهات نهایتاً یک تیم را بازنده یا برنده می‌کند و باعث قهرمانی یا سقوط تیم دیگری می‌شود ولی در همان نزدیکی، یعنی روی سکوها و قبل‌تر از آن در جلسات میان برگزارکنندگان مسابقات، هر اشتباه کوچکی شاید به قیمت جان انسان‌ها تمام شود.

به گزارش ایسنا، هدف این نوشته نادیدن زحمات نیروی انتظامی در ورزشگاه‌ها نیست.

فقط سعی بر این است که اشکالات برگزاری مسابقات فوتبال در همه بخش‌ها مشخص شود تا با رفع آن‌ها هم حواشی به حداقل برسند و هم ارگان‌های برگزار کننده کار راحت‌تری داشته باشند. همه واقفیم که برگزاری یک مسابقه فوتبال آن هم در سطوح بالا کار آسانی نیست و هر اشتباهی هرچند کوچک از طرف هر ارگانی در مرکز توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد اما چیزی که مسلم است این است که برای بهبود وضعیت و برگزاری مسابقات در بهترین سطح ممکن هر ارگان متوجه مسئولیت‌های خودش باشد و در صورت اشتباه، آن را بپذیرد و برای جبران آن تلاش کند.

فوتبال یک ورزش بسیار مهم است و تأمین امنیت آن مسئولیت سنگینی است. این ورزش به قدری در مرکز توجهات قرار دارد که نیروی شروری مثل داعش، جام‌جهانی روسیه را تهدید می‌کند. در کشورهای دیگر هم موارد زیادی بوده‌اند که در ورزشگاه‌ها باعث ایجاد آشوب یا بی‌نظمی‌های جزئی شده بودند اما دستورالعمل و راهکارهایی در سطح بین‌المللی وجود دارد که این حواشی و تهدیدات را به حداقل می‌رساند تا هم کمترین آسیب به افراد و مسابقات وارد شود و هم این رشته ورزشی تحت تأثیر مسائل امنیتی محدود نشود.

در فینال جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه و دقیقاً در زمان اهدای جام و خوشحالی بازیکنان یکی جیمی‌جامپ به درون زمین می‌رود و خودش را به بازیکنان فرانسه می‌رساند اما مأموران امنیتی او را دستگیر می‌کنند. امکان رخ دادن اشتباه در همه جای دنیا و در هر ورزشگاهی وجود دارد اما با توجه به ضعف‌های ساختاری فوتبال ایران در همه زمینه از جمله مسائلی مربوط به امنیت ورزشگاه‌ها احتمال رخ دادن حادثه در ورزشگاه‌های ایران به مراتب بیشتر از کشورهای دیگر است.

یکی از این راه‌ها بلیت فروشی الکترونیکی است تا همه افراد حاضر در ورزشگاه بر اساس شماره صندلی و شماره کارت ملی خود قابل شناسایی باشند.

"بازی برای چه عقب افتاد؟ به خاطر این بود که تماشاگران تیم داماش خواهان سهمیه ۲۰ درصد یا ۳۰ درصد خودشان بودند"این موضوع هم تأثیر پیشگیرانه دارد و هم در صورت تخلف و ایجاد آشوب افراد به راحتی قابل شناسایی خواهند بود.

راهکار دیگری که پیش‌تر به آن اشاره کردیم آموزش یک واحد ویژه مخصوص کنترل و برقراری نظم در ورزشگاه‌هاست. علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو فراکسیون ورزش مجلس شورای اسلامی به تازگی گفته است که "آموزش نیروهای متخصص انتظامی برای تأمین امنیت مسابقات ورزشی می‌تواند در برگزاری بهتر این مسابقات مؤثر باشد. " او تاکید می‌کند: اگر بشود که نیروی انتظامی افراد متخصص، آموزش‌دیده و خاصی را تربیت کند و آموزش دهد که امنیت ورزشگاه‌ها را تأمین کنند، مؤثر خواهد بود. قطعاً وجود چنین مأمورانی که می‌توانند به صورت تخصصی به مسائل حاشیه‌ای رسیدگی کنند به نفع ورزش و همچنین نیروی انتظامی است.