بانک مرکزی «نرخ رسمی ارز» را ۱۱ درصد افزایش داد تصمیم غافلگیرانه برای دلار

گروه بازار پول - مسعود رضا طاهری: بانک مرکزی دیروز نرخ مرجع دلار را 5/10 درصد و نرخ مرجع یورو را 11 درصد بالا برد.بانک مرکزی با هدف یکسان‌سازی نرخ ارز در بازار، قیمت پایه دلار آمریکا را از 1059 تومان روز سه‌شنبه به 1171 تومان رساند که بر مقدار قبلی آن 112 تومان افزوده است. نرخ یورو نیز با 172 تومان افزایش تا 1718 تومان رشد یافت. نرخ سایر ارزهای عمده جهان در بانک مرکزی با نسبت‌های متفاوتی افزایش یافت. پوند انگلیس با 191 تومان افزایش به 1923 تومان رسید. فرانک سوئیس با 132 تومان افزایش 1400 تومان تعیین شد. کرون سوئد، نروژ و دانمارک با 19 تومان، 21 تومان و 23 تومان افزایش به ترتیب 190 تومان، 218 تومان و 230 تومان تعیین شدند. بانک مرکزی نرخ مرجع دلار کانادا و دلار استرالیا را نیز با 116 تومان و 111 تومان افزایش به ارقام جدید 1197 تومان و 1249 تومان رساند. نرخ پایه صد ین ژاپن نیز دیروز با افزایش قابل توجه 143 تومانی تا 1465 تومان بالا رفت. دینار کویت و دینار بحرین هم با 406 تومان و 296 تومان به ترتیب به نرخ مرجع جدید 4280 تومان و 3107 تومان رسیدند. درهم امارات نیز که از مهر ماه سال گذشته روند افزایشی محسوسی را طی کرده است، دیروز با 31 تومان افزایش قیمت به نرخ 319 تومان رسید. یک هزار وون کره جنوبی نیز که از زمان تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها، ارزی واسطه‌ای برای مبادلات بوده است نیز با 101 تومان افزایش قیمت تا 1082 تومان گران شد. ریال عمان با 290 تومان افزایش قیمت تا 3042 تومان بالا رفت. سایر ارزها نیز با افزایش قابل توجهی گران شدند. اقدام ضربتی بانک مرکزی در افزایش ناگهانی نرخ پایه ارزهای خارجی را در روز گذشته باید اقدامی تاریخی به حساب آورد. از سال 1381 که دولت وقت تمامی تلاش خود را برای به اجرا درآوردن نظام تک نرخی ارز به نتیجه رساند تا مهر ماه سال گذشته، بازار شاهد تفاوت قیمت چندانی در نرخ‌های رسمی و غیر رسمی ارز در کشور نبوده است. بحران دونرخی شدن قیمت ارز از مهر ماه پارسال در نتیجه اشکال در ارسال حواله ارزی از طریق امارات در کشور پدید آمد. بانک مرکزی از سال گذشته با انجام آزمون و خطاهای مختلف تا کنون نتوانست به اختلاف بعضا 130 تومانی نرخ‌های رسمی و غیر رسمی ارز پایان دهد. اتفاق ناگهانی روز گذشته اگرچه با وجود وعده‌های اخیر معاون اقتصادی بانک مرکزی چندان هم غیر قابل انتظار نبود، اما افزایش 112 تومانی قیمت رسمی دلار در یک روز در اولین ساعات، بازار ارز را با انفعال مواجه کرد؛ به طوری که تا ساعت 14 دیروز قیمت دقیقی از بازار ارز صادر نمی‌شد. مهم‌ترین دستاورد دونرخی بودن قیمت در بازار ارز شیوع رانت خواری و دلالی در این بازار بود. سود بردن از فاصله زیاد نرخ رسمي و غیررسمی ارز سودایی جذاب برای دلالان کنار خیابان فردوسی بود تا از فروش هر دلار آمریکا تا 130 تومان هم سود ببرند. تشکیل صف‌های خرید و سرازیر شدن زنان خانه دار به این بازار نیز دستاورد دونرخی ماندن ارز طی یک سال گذشته بود. در همین حال حامیان تولید و صادرات خواهان گران شدن ارز و واردکنندگان طرفدار کاهش دادن نرخ ارز بوده‌اند. در این میان هر یک از طرفداران این نظریه‌ها در تجزیه و تحلیل قیمت تمام شده تولید يا بالا بردن قدرت رقابت کالای ساخت داخل، از نظرات کارشناسی خود به شدت طرفداری می‌کند. نمونه بازر این کارشناسان، تقابل در گفتار نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران است که ضمن طرفداری از افزایش نرخ ارز معتقد است که نرخ ارز با توجیهات غیرکارشناسی مثل جداول کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای ثابت نگه داشته شده است. در مقابل علی نقی خاموشی، رییس سابق اتاق ایران با طرفداری کردن از افت قیمت ارز می‌گوید: مواد اولیه، ماشین‌آلات، آب و برق را از جمله عوامل تعیین‌کننده در قیمت تمام شده تولید است که با افزایش قیمت ارز، نرخ کالای تولیدی ساخت داخل نیز گران‌تر تمام می‌شود. خاموشی می‌گوید: «در کجای دنیا برای حمایت از تولید قیمت ارز را بالا می‌برند. در تمام اقتصاد‌ها این طور است که اگر می‌خواهید صادرات را تقویت کنید، باید بنا بر برنامه که به کدام بازار می‌خواهیم برویم و چه کار می‌کنیم، صادرات را تشویق کنیم.»شکی نیست که درآمد‌های ارزی دولت نیز با بالا رفتن قیمت ارز بیشتر می‌شود. البته مصارف دولت نیز به همین تناسب افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند که اقدام به بالا بردن نرخ ارز از سوی بانک مرکزی نه از سر حمایت از تولید بلکه صرفا براي تك‌نرخي‌شدن ارز بوده است. برخی نیز این اقدام را مثبت ارزیابی کرده‌اند. یک مقام در بانک مرکزی نیز گفت که نمی‌توانیم با بازار مبارزه کنیم. رییس کل بانک مرکزی پیش‌تر گفته بود که تلاش می‌کنیم نرخ ارز را تا 1060 تومان پایین بیاوریم. وی البته این سخنان را زمانی به زبان راند که امیدوار بود شورای پول و اعتبار با پیشنهاد وی برای افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی موافقت کند که البته اینگونه نشد و لذا بانک مرکزی در تلاشی دیگر سعی کرد با بالا بردن نرخ ارز (اقدامی که با منویات رییس جمهور در سخنان تلويزیونی 26 اردیبهشت ماه امسال وی تعارض دارد) و نزدیک کردن نرخ مرجع ارز به نرخ بازار آزاد به قول خودش از آسیب‌های اجتماعی آن بکاهد. دیروز نرخ ارز مسافری 1175 تومان بود. واکنش بازار اما واکنش بازار به افزایش قیمت ارز پایه چیز دیگری بود. دیروز دلار آمریکا با 30 تومان افزایش تا 1215 تومان بالا رفت. اختلاف قیمت دلار مرجع با دلار آزاد به این ترتیب به 44 تومان رسید که هنوز برای سفته‌بازان بازار جذاب است. یورو نیز 45 تومان گران شد و به نرخ 1780 تومان رسید. پوند انگلیس که در ساعات اولیه بازار تا 2005 تومان بالا رفته بود، در ساعات بعد تا 1998 تومان تعدیل شد. بازار سکه نیز از این تغییرات بی‌نصیب نماند. دیروز در بازار آزاد قیمت سکه با 8000 تومان افزایش تا 455 هزار تومان بالا رفت. سکه طرح قدیم نیز با 12هزار تومان افزايش به نرخ 470 هزار تومان رسید. نیم سکه نیز با 5000 تومان شد قیمت تا 230 هزارتومان رسید. ربع سکه در بازار آزاد دیروز با 4000 تومان افزایش به 135 هزارتومان افزایش یافت. در شعب سکه فروش بانک ملی نیز سکه با 2600 تومان افزایش قیمت، تا 454 هزارو 480 تومان بالا رفت. قیمت طلا در بازار جهانی نیز دیروز تا ساعت 30/18 به وقت تهران تا 1540 دلار افت کرد که نسبت به نرخ 1544 دلاری روز قبل از آن، تقریبا 4 دلار کاهش داشته است. بانك مركزي با هدف يكسان‌سازي و حذف رانت قيمت ارز را افزايش داديك مقام مسوول بانك مركزي در گفت‌وگو با فارس، با تاييد اينكه سياست افزايش نرخ ارز در بازار ظرف يك روز به منظور اجراي يكسان‌سازي نرخ ارز انجام شده، اظهار داشت: دو نرخي بودن ارز در بازار موجب ايجاد رانت شده بود، به نحوي كه دلالان براي هر دلار 150 تومان سود مي‌كردند. وي با بيان اينكه سياست افزايش نرخ ارز بازار رسمي دقيقا مطابق با نظريه تعادل بازار بود، افزود: بانك مركزي نمي‌توانست به جنگ بازار برود به همين دليل با اجراي اين سياست به ماجراي دلار دو نرخي در بازار پايان داد. اين مقام مسوول با اشاره به اينكه دلار در بودجه امسال 1050 تومان نرخ‌گذاري شده بود درباره اختلاف اين نرخ با نرخ فعلي بازار ارز، گفت: بودجه به معناي منابع و مصارف است، بنابراين بايد ديد كه چقدر درآمد ارزي (معادل ريالي) و مصارف داريم؛ بايد براساس ساختار تراز كشور ديد كه اين زيان ناشي از تبديل نرخ ارز به نفع بخش اقتصاد كشور است يا خير. وي ادامه داد: به دليل اينكه مصارف ارزي (واردات) در سال حدود 50 الي 60ميليارد دلار است بايد براي واردات پول بيشتري پرداخت شود بنابراين افزايش نرخ ارز به نفع صادركنندگان و به ضرر واردكنندگان است، از سوي ديگر با افزايش قيمت دلار قيمت كالاهاي وارداتي گران خواهد شد. اين مقام مسوول بانك مركزي با بيان اينكه بايد اثرات افزايش نرخ ارز به صورت جدي بررسي شود، افزود: اگر روند فعلي بازار ادامه داشته باشد‌ احتمالا در آينده بازهم مشابه امروز نرخ ارز رسمي دچار تغيير و تحولات خواهد شد ولي اين مورد منوط به مشخص شدن اثرات سياست مذكور است. وي با بيان اينكه منطقي براي دو نرخي بودن ارز در بازار وجود ندارد، افزود: بايد قيمت‌ها در بازار يكي شود و به دليل اينكه اين اتفاق عملي شود بانك مركزي تصميم به افزايش نرخ ارز گرفت. اين مقام مسوول بانك مركزي با تاكيد براينكه حبابي در بازار دلار وجود نداشت، بيان كرد: ‌ به دليل اينكه ايران كشور وارداتي است با اجراي اين سياست در كنار رونق بخش صادرات بخش واردات به سمت كالاهاي نامرغوب هدايت خواهد شد. بانك مركزي سياست خوبي را اجرا كرد فريد ضياءالملكي نيز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس كاهش اختلاف قيمت ارز آزاد و رسمي در روز جاري را اقدامي از سوي بانك مركزي و دولت براي جلوگيري از رانت در بازار عنوان كرد و گفت: عده‌اي از رانت موجود استفاده كرده و به سفته بازي مي‌پرداختند اما بانك مركزي با اين كار جلوي سودجويي در بازار ارز را گرفت. اين كارشناس بانكي همچنين با اشاره به وعده رييس كل بانك مركزي براي تك‌نرخي كردن ارز در بازار تاكيد كرد: ‌ بانك مركزي بعنوان متولي بازار ارز مي‌تواند قيمت‌هاي ارز را مديريت كند. ضياءالملكي سياست فعلي بانك مركزي براي كنترل بازار را نظام شناور مديريت شده ارز دانست و افزود: ‌ اقدام بانك مركزي براي افزايش يكباره قيمت دلار كاملا منطقي بود. وي ادامه داد: افزايش قيمت دلار بانك مركزي و همچنين افزايش عرضه دلار در بازار از جمله راه‌هاي كنترل و تك نرخي كردن ارز به حساب مي‌آيد؛ به نظر مي‌رسد به دليل مشكلات افزايش عرضه بانك مركزي راهكار اول را انتخاب كرده است. اين كارشناس بانكي تاكيد كرد: طبيعي‌ترين و منطقي‌ترين راهكار تك‌نرخي كردن ارز در بازار، افزايش قيمت نرخ دلار (ارز) رسمي بانك مركزي بود. ضياءالملكي افزايش رونق صادرات، بورس و كاهش سود بخش توليد را از جمله آثار اجراي اين سياست بيان كرد و گفت: ‌ هر چه قيمت ارز منطقي‌تر بشود به نفع توليد خواهد شد چراكه اين امر كاهش بيكاري و افزايش اشتغال را به دنبال دارد. وي ادامه داد: ‌ البته قيمت مواد اوليه نيز به دنبال اين سياست افزايش مي‌يابد ولي در نهايت بانك مركزي و دولت با مديريت صحيح مي‌توانند مانع از تبعات منفي آن شوند. سقوط دلار در پي اظهارات رييس بانك مركزي آمريكاهمچنين دلار به دنبال اظهارات رييس بانك مركزي آمريكا مبني بر لزوم ادامه سياست پولي اخير براي كمك به رونق اقتصاد اين كشور، در برابر بيشتر ارزهاي بزرگ سقوط كرد. به گزارش بلومبرگ، ين به دنبال اظهارات بن برنانكه در نشست بانكداران در آتلانتا، به قوي‌ترين سطح يك ماه گذشته در برابر ارز آمريكا رسيد. يورو با قوت گرفتن احتمال افزايش نرخ بهره توسط بانك مركزي اروپا، به بالاترين سطح چهار هفته گذشته در برابر ارزهاي آمريكا و ژاپن رسيد. بن برنانكه و همكاران سياستگذارش در بانك مركزي آمريكا ماه جاري برنامه خريد اوراق قرضه به ارزش 600 ميليارد دلار را تكميل مي‌كنند و در حال بحث در مورد ابزاري هستند كه از آنها براي حذف محرك‌هاي اقتصادي استفاده مي‌كنند اما سرمايه‌گذاران انتظار دارند بانك مركزي اروپا نرخ‌هاي بهره را در ظرف 12 ماه آينده به ميزان 81 واحد مبنا در مقايسه با 18 واحد مبنا توسط بانك مركزي آمريكا و سه واحد مبنا از سوي بانك مركزي ژاپن، افزايش دهد.عكس:‌ نگار متين‌نيا