رودخانه بهمنشیر در معرض آلودگی شدید/ فاضلاب عامل اصلی

به گزارش خبرنگار مهر، رودخانه بهمنشیر در استان خوزستان واقع شده که مهمترین منبع تامین آب شرب و کشاورزی منطقه خرمشهر و آبادان به شمار می رود. این رودخانه از انشعابات رودخانه کارون محسوب می شود که رونق نسبی کشاورزی (عمدتا به صورت عمل آوری خرما و فرآورده های جالیزی) در حاشیه آن وجود دارد. استفاده زراعی از آب این رودخانه برای زمینهای کشاورزی بیانگر اهمیت آن در بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصادی منطقه است.

رود کارون پس از رسیدن به شهر خرمشهر به دو شاخه تقسیم می شود، شاخه نخست به سوی اروندرود در مرز ایران و عراق رفته و پرآب ترین دهانه یا بهمنشیر، در امتداد اروندرود به خور بهمنشیر و سپس به خلیج فارس می ریزد. درازی رود بهمنشیر حدود ۹۰ کیلومتر، عرض آن ۶۰۰ متر و عمق آن حدود چهار متر است.
این رودخانه در مدت اخیر بر اثر بی توجهی ها و همچنین سرریز شدن فاضلاب با مشکلاتی مواجه شده که آینده شهرستان آبادان را با مشکل مواجه می کند زیرا تصور وجود آبادان بدون بهمنشیر غیر ممکن و محال به نظر می رسد.  
چندی قبل پژوهشگران دانشگاه علوم و فنون خرمشهر با ارائه گزارشی ضمن بررسی میزان آلودگی رودخانه بهمنشیر تایید کردند که با بالارفتن میزان آلودگی، گونه ای از آبزیان در این آبها افزایش می یابد که تاثیرات منفی را برای زنجیره غذایی آبزیان به دنبال خواهد داشت.
زهره آرا مجری این طرح در حاشیه اولین کنفرانس دریایی و اقیانوسی در جمع خبرنگاران با بیان اینکه این پروژه با عنوان بررسی اثرات فاکتورهای نیترات و فسفات در تنوع زیستی اجرا شده، افزود: در این تحقیقات گونه ای آبزی با عنوان «گردان تنان» بررسی شده که اینگونه اهمیت بسیاری در حوزه شیلات و غذای آبزیان و موجودات زنده در دریا دارد.
وی با اشاره به ویژگیهای «گردان تنان» عنوان کرد: این گونه آبزی نوعی «نیکرو زئو پلانکتون» است که سایز آن 100 تا 200 میکرومتر است.
آرا با بیان اینکه «گردان تنان» در تغذیه لارز ماهیان بسیار اهمیت دارد، توضیح داد: لارز ماهیان قادر به تغذیه هر نوع مواد غذایی نیستند اما از گردان تنان به دلیل هضم آسان آن تعذیه می‌کنند.
مجری طرح با تاکید براینکه «گردان تنان» به عنوان نشانگرهای زیستی مورد توجه محققان هستند، گفت: در این پروژه تحقیقاتی بر روی ارتباط میان افزایش آلودگی آبها و تعداد «گردان تنان» مطالعه صورت گرفته که برای این منظور رودخانه بهمنشیر انتخاب شده است.  
آرا با بیان اینکه در رودخانه بهمن شیر لوله های فاضلاب خانگی سرازیر است، گفت: در این تحقیقات متوجه شدیم که با بالارفتن میزان نیترات و فسفات، افزایش گردان تنان در این رودخانه را شاهد هستیم.
این محقق با اشاره به اثرات افزایش این موجودات در آبها افزود: افزایش آلودگی در آبها موجب افزایش «فیتو پلانکتونها» می شود و از آنجایی که این مواد منابع غذایی «گردان تنان» هستند موجب افزایش این موجودات می شود. افزایش «گردان تنان» در طولاتی مدت موجب ایجاد مضراتی در زنجیره غذایی آبزیان می‌شود.
  در همین خصوص رئیس اداره حفاظت محیط زیست آبادان به خبرنگار مهر گفت: ورود بدون تصفیه فاضلاب شهری و روستایی شهرستان آبادان به رودخانه بهمنشیر سبب افزایش سطح آلودگیهای فعلی این رودخانه می شود.
احمد موسوی آزاد با اشاره به اینکه ورود فاضلاب شهری بدون انجام تصفیه به رودخانه موجب افزایش نیترات و فسفات موجود در آن می شود، افزود: به طور مسلم افزایش میزان نیترات و فسفات موجود در آب رودخانه باعث می شود تا گونه ای از آبزیان غالب شود که این موضوع هم نیاز به تحقیق موردی دارد.
وی در خصوص تبعات افزایش این آلودگیها اظهار کرد: این آلودگی ها در کوتاه مدت و بلند مدت تبعات زیادی همچون از بین رفتن گونه ای از آبزیان رودخانه، برخی پوششهای گیاهی و غالب شدن برخی دیگر از گونه های آبزیان در رودخانه بهمنشیر می شود.
موسوی آزاد با بیان اینکه دو عنصر اساسی فاضلاب شهری و انسانی فسفات و نیترات است تصریح کرد: این دو عنصر به عنوان ریز مغذی همیشه در فاضلابهای جوامع انسانی وجود دارد که با افزایش حجم ورود این عناصر به رودخانه و یا آبهای سطحی منطقه میزان آلودگیهای ناشی از فسفات و نیترات را بالا می برند.
تذکرات و اخطارها راه به جایی نبرد، شکایت کردیم   رئیس اداره حفاظت محیط زیست آبادان یادآور شد: در پنج سال گذشته و به خصوص در دو سال اخیر در بحث پایش و نمونه برداری از نقاط مختلف ورود فاضلاب شهری به رودخانه و اعلام میزان آلایندگی آن هشدارهایی را به مراجع ذیربط اعم از شرکت آب و فاضلاب و یا فرمانداری شهرستان اعلام کرده ایم.  
به گفته موسوی آزاد پس از دو سال این هشدارها و تذکرات حالت اخطار پیدا کرد که متولیان دفع فاضلاب شهری می بایست فکری برای این قضیه کنند.
وی گفت: پس از طی مراحل یاد شده در این خصوص نیز شکایتی به دادستانی آبادان ارجاع داده شد.
موسوی آزاد با بیان اینکه طبق ماده 9 قانون حفاظت محیط زیست آلودگی منابع آب و محیط زیست ممنوع است افزود: پس از ارجاع  شکایت به دادستانی چندین جلسه نیز با متولیان فاضلاب شهری در این خصوص برگزار شد.
وی از کمی اعتبارات برای اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب شهری و راه اندازی تصفیه خانه به عنوان دلایل ارائه شده از سوی متولیان فاضلاب شهری در جهت دفع منطقی فاضلاب شهری یاد کرد و افزود: سالهای گذشته اعتبارات بسیار کمی برای بحث فاضلاب شهری ارائه می شد اما در سالهای اخیر به ویژه امسال اعتبارات خوبی را در بحث اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب شهری آبادان لحاظ کردند که در زمان حاضر نیز در نقاط مختلف شهری در حال اجرا است.
راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب اساسی ترین راهکار   رئیس اداره حفاظت محیط زیست آبادان از راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب به عنوان بهترین و اساسی ترین راهکار در جهت جلوگیری از ورود بدون تصفیه فاضلاب شهری به رودخانه بهمنشیر یاد کرد و ادامه داد: هرچند که در این خصوص کارهای اولیه از قبیل تملک زمین صورت گرفته است ولی به دلیل هزینه بر بودن اجرای
آن انجام کارهای جانبی تاثیر چندانی در بهبود وضعیت ندارد.
موسوی آزاد یادآور شد: تا زمانی که تصفیه خانه فاضلاب شهری آبادان راه اندازی نشود این وضعیت آلودگیها ادامه دارد و اخطارها و شکایات ما نیز همچنان پا برجاست.
وی در پاسخ به اینکه متولیان امر فاضلاب شهری از احداث تصفیه خانه در آینده ای نزدیک خبر داده اند، اضافه کرد: بیش از یک سال است که وعده احداث تصفیه خانه را داده اند ولی در عمل چیزی ندیده ایم.
موسوی آزاد گفت: بالاخره باید یک فکر اساسی، جدی و سریع برای موضوع فاضلاب شهر آبادان شود زیرا در غیر این صورت رودخانه دیگر ظرفیت پالایش این آلاینده ها را ندارد و اگر دیر وارد عمل شویم وضع رودخانه از آنچه که امروز هست بدتر نیز می شود.
آغاز عملیات ساخت تصفیه خانه از سال آینده   در همین خصوص مجری طرحهای آب و فاضلاب آبادان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر از آغاز عملیات ساخت تصفیه خانه فاضلاب آبادان از سال آینده خبر داد.
احمد حسن زاده افزود: موضوع ساخت تصفیه خانه فاضلاب آبادان که از طریق فایناس خارجی دنبال شد با برنده شدن یک شرکت چینی و همکاری یک شرکت ایرانی به انجام می رسد.
وی افزود: تمامی مراحل و عملیات داخلی اجرای این طرح به پایان رسیده و منتظر آن هستیم که بحث تبادل توافق نامه و انتقال وجه به بانکهای مرجع ایران انجام شود و اعتبار مذکور به طور جا در اختیار پیمانکار عملیاتی قرار گیرد و عملیات احداث تصفیه خانه آغاز شود.
حسین زاده اظهار کرد: در زمان حاضر زمین تصفیه خانه فاضلاب (واقع در جاده خسرو آباد بعد از استادیوم پنجم مهر آبادان و خارج از حوزه شهری) تملک و کار دیوارکشی آغاز شده و ظرف سال آینده عملیات اجرایی توسط شرکت چینی پیش بینی می شود.
------------------------------------------
گزارش: فرزانه یحیی آبادی