حمله 'شیمیایی' در سوریه: نگاهی تحلیلی به شواهد موجود

دولت ایالات متحده آمریکا می گوید هنوز در خصوص این که آیا در مخاصمات میان نیروهای دولتی سوریه و شورشیان مسلح در شرق دمشق در روز چهارشنبه گذشته از سلاح شیمیایی استفاده شد یا نه، اظهار نظر قطعی نمی کند.

با این حال، با مشخص‌تر شدن برخی جزییات حملات چهارشنبه و پیامدهای آن، برخی از متخصصان می گویند که احتمال دارد از یک نوع گاز اعصاب استفاده شده باشد.

دهها ویدیو که از حمله شیمیایی مورد ادعا حکایت دارند اکنون در اینترنت موجود هستند. هر چند که صحت هیچ یک از این ویدیوها رسما تایید شده نیست، اما این مجموعه به درک آنچه چهارشنبه صبح اتفاق افتاد کمک می کنند.

اولا، آنچه که از تصاویر ویدیویی موجود مشخص است این است که حملات در تاریکی شب رخ داده است.

در این تصاویر جنازه های کشته شدگان لباس خواب بر تن دارند و برخی از افرادی که در تصاویر هستند می گویند که با شنیدن صدای انفجار در نیمه های شب از خواب بیدار شدند.

یک پسر کوچک می گوید "وقتی ما را زدند خواب بودیم. مادرم لباسهای خیس بر روی چشمان ما گذاشت چون احساس می کردیم که دارند می سوزند. پدرم داد می زد که برویم بیرون. وقتی از خانه خارج شدیم یک نفر را دیدیم که مرده بود. مادرم غش کرد و پدرم به گریه افتاد. او مرا در یک ماشین گذاشت و ماشین به راه افتاد."

این پسر سپس می گوید "من نمی دانم او کجاست. نمی دانم که هیچ کدامشان کجا هستند" و سپس به گریه می افتد.

یک ویدیو دیگر چراغهای خودروهایی را نشان می دهد که به نظر می آید آمبولانس هستند و با صدای آژیر بلند ظاهرا از مناطق مورد حمله قرار گرفته خارج می شوند.

تصاویر دیگری در نور بسیار کم نشان می دهد که عده ای در حال شستشوی بدن بیماران هستند تا از آنها رفع آلودگی شود.

در یک ویدیوی دیگر از یک بیمارستان صحرایی که امدادگران در حال تلاش برای کمک به بیماران دیده می شوند، صدای اذان صبح، پیش از طلوع آفتاب، شنیده می شود.

در فیسبوک نیز در سه صفحه مختلف متعلق به مخالفان دولت خبر درگیری میان شورشیان مسلح و نیروهای دولتی حدود ساعت یک و پانزده دقیقه صبح اعلام شده بود.

سپس، این سه صفحه در ساعتهای ۲:۴۵، ۲:۴۷ و ۲:۵۵ از استفاده از سلاح شیمیایی خبر دادند.

اکثر تصاویر ویدیویی یا از مردان گرفته شده اند یا از کودکان. شاید عدم وجود تصاویر زنان برای حفظ حرمت آنها بوده باشد.

علائم بیمارانی هم که دیده می شوند مربوط به مردان و کودکانی هستند که در نفس کشیدن مشکل دارند و با ماسک اکسیژن تنفس می کنند.

علائمی از زخم و جراحت و خونریزی دیده نمی شود.

در تصاویر ویدیویی یک مرد در حال تشنج، دیده می شود. به نظر می رسد که دهان تعدادی از بیماران کف کرده است. مردمک چشم یک نفر بسته به نظر می رسد که می تواند نشانه استفاده از گاز اعصاب باشد.

هر چند دولت آمریکا می گوید که با قطعیت نمی تواند بگوید که از سلاح شیمیایی استفاده شده است، استیون جانسون، یک کارشناس سابق سلاحهای شیمیایی ارتش بریتانیا که اکنون در دانشگاه کرَنفیلد تحقیق می کند، معتقد است شواهد موجود از استفاده شدن سلاحهای شیمیایی حکایت دارند.

اکنون به نظر می رسد که کمتر در خصوص استفاده یا عدم استفاده از سلاحهای شیمیایی صحبت می شود. بسیاری از بحثهای موجود الان بر سر این موضوع هستند که کدام یک از دو طرف درگیر، سلاحهای شیمیایی را به کار گرفته اند.

بدین ترتیب آقای جانسون می گوید مهم این است که ببینیم سلاح مورد استفاده چه سلاحی بوده است و گازهای شیمیایی چگونه پخش شده اند.

"به نظر می رسد روسها هم استفاده از گاز اعصاب را انکار نمی کنند، بنابراین خیلی مهمتر است که ببینیم مواد شیمیایی از کجا آمده اند و چه کسی آن را شلیک کرده است."

او می گوید که اکنون رفتن به منطقه و دیدن محل اصابت راکتها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. باید بقایای راکتها را پیدا کرد و دید که آیا با تصاویری که پخش شده اند همخوانی دارند یا نه. پس از گذشت ۱۴ روز از حادثه، اثبات وجود گاز شیمیایی در محل و نوع دقیق آن خیلی مشکل می شود."