ابعاد لغو کنسرت کیهان کلهر؛ سکوت برای کمانچه

چکیده :فقط یک‌سال زمان لازم بود - از خردادماه ســال ۹۴ تا اردیبهشت ماه ســال ۹۵ - که برای دومین بار کنسرت کیهان کلهر نوازنده و آهنگساز شهیر ایرانی در کشور خودش لغو شود. نخستین کنسرت تور ایران کیهان کلهر که قرار بود در سالن سیمرغ شهر نیشابور برگزار شود، بدون هیچ توضیحی به دستور دادستان نیشابور لغو شد. این کنسرت نخستین کنسرت از مجموعه تور ایران کیهان کلهر به همراه گروهش بود که قرار بود طی دو شب در نیشابور برگزار شود اما متاسفانه در آخرین دقایق در حالی که تمامی اعضای گروه در فرودگاه عازم این شــهر بودند، طی تماسی کوتاه اعلام شد که کنسرت لغو شده است....


«کمتر شهری در سراسر ایران می‌توان یافت که به‌اندازه نیشابور عبرت انگیز و پرخاطره باشد.» این را محمد علی اسلامی ندوشن در وصف نیشابور گفته بود و حالا به نظر می‌رسد به حافظه این شهر پر از خاطره، خاطره‌ای دیگر هم افزوده شد. خاطراتی که انگار با این شهر سر مهر ندارند و همچنان زهر تلخی می‌فشانند بر حافظه تاریخی شهر و مردمانی که از بطلمیوس تا آندره ژید در وصف آنان سخن گفته‌اند.

داستان سرنوشت و روایتی که بر این شهر گذشته، حکایت غریبی‌است، خاطرات تلخی که در پای حمله مغول در آن‌ها به چشم می‌خورد تا همین برگ آخری که لغو کنسرت یکی از مفاخر ایران زمین بود. به راستی چه ‌کسی می‌تواند باور کند شهری که مهد بزرگان بوده و نامش با فرهنگ ایران گره خورده، اینچنین رسم مه‌مان نوازی از نابغه پرآوازه موسیقی کشور را به جای نیاورد؟ انگار دل شکستن کم‌کم دارد برایمان به رسم تبدیل می‌شود. داریم عادت می‌کنیم به قدر ندانستن، دل‌شکستن و در ‌‌نهایت کوچ دادن.

فقط یک‌سال زمان لازم بود – از خردادماه ســال ۹۴ تا اردیبهشت ماه ســال ۹۵ – که برای دومین بار کنسرت کیهان کلهر نوازنده و آهنگساز شهیر ایرانی در کشور خودش لغو شود. نخستین کنسرت تور ایران کیهان کلهر که قرار بود در سالن سیمرغ شهر نیشابور برگزار شود، بدون هیچ توضیحی به دستور دادستان نیشابور لغو شد. این کنسرت نخستین کنسرت از مجموعه تور ایران کیهان کلهر به همراه گروهش بود که قرار بود طی دو شب در نیشابور برگزار شود اما متاسفانه در آخرین دقایق در حالی که تمامی اعضای گروه در فرودگاه عازم این شــهر بودند، طی تماسی کوتاه اعلام شد که کنسرت لغو شده است.

ماجرا از چه قرار بوده است؟

بعد از سریال لغو زنجیره‌ای کنسرت‌ها در سال گذشته- کنسرت‌هایی که تمام مجوزهای لازم برای برگزاری را هم داشته‌اند- دوباره انگار قرار است غم لغو کنسرت‌ها ادامه یابد که برای برگزاریشان هیچ مانع قانونی و دلیل قاطعی وجود ندارد. لغوهایی که امسال هم زهرشان را به کام فرهنگ و هنر این کشور ریخته‌اند، ازپایین کشــیدن نوازندگان زن از روی کنسرت ناگفته حافظ ناظری گرفته تا لغو تمام کنسرت‌های پاپ در کرج. این بار اما داستان کمی متفاوت بود و اوج تراژدی اینجاست که یک کنسرت موسیقی بی‌کلام سنتی لغو شده است که نه شعری در کار بوده که کلمات و مفهومش مشکل داشته باشد نه خبری از نوازندگان زن روی صحنه بوده است. لغو کنسرت کیهان کلهر عجیب‌ترین مورد لغو سریالی کنسرت‌هاست که حتی نمی‌توان آن را هم‌ردیف لغو‌های دیگر دانست.

یک منبع آگاه که از نزدیکان کیهان کلهر است و درجریان کامل روند برگزاری کنسرت او بوده، در خصوص مجوزهایی که برای برگزاری کنسرت کیهان کلهر اخذ شده بوده تا او بتواند در نیشابور کنسرت برگزار کند به «قانون» گفت: «کنسرت کیهان کلهر مجوز ارشاد استان خراسان رضوی، مجوز ارشاد نیشابور، مجوز فرماندار، مجوز شورای تامین استان -که در حکمی که من دیده بودم حدود ۱۲ نفر زیر آن را امضا و موافقت خود را اعلام کرده بودند- اخذ کرده بود. شخص فرماندار هم به صورت قاطع حمایت خود را از برگزاری این کنسرت اعلام کرده و اجازه تبلیغ را هم به ما داده بود. فرمانده نیشابور خیلی زیاد پیگیر برگزاری این کنسرت بوده و از این نظر بسیار قدردان او هستیم. بعد از لغو کنسرت، رئیس ارشاد نیشابور شخصا رفته و سعی کرده بود که دادستان را مجاب کند که این کنسرت بی‌کلام است، نوازنده زن ندارد و در حقیقت مانعی برای برگزاری آن نیست اما موفق نشد از لغو کنسرت جلوگیری کند. او نامه‌ای به رئیس ارشاد نوشته و علتی را ذکر کرده و در جواب هم از سوی رئیس ارشاد جوابیه‌ای دریافت کرد اما در ‌‌نهایت این نامه‌نگاری‌ها هم راه به جایی نبرد. رئیس کل ارشاد رضوی هم فرستاده ویژه‌ای برای جلب نظر موافقت دادستان نیشابور فرستاد اما باز هم افاقه‌ای نکرد. البته گویا موضوع شخص آقای کلهر نبوده‌اند چون او را به نام کیوان کلهر خطاب می‌کردند یعنی موضوع فقط این بوده که نباید در آن شهر کنسرتی برگزار شود».

او در خصوص اینکه بعد از لغو کنسرت کیهان کلهر موضع مسئولان ارشاد استان که به گفته شما از حامیان برگزاری این کنسرت بوده‌اندچه بوده، به «قانون» گفت طی تماس‌هایی با ما ابراز تاسف و ناراحتی کردند و به ما گفتند که ما تمامی تلاشمان را کردیم اما نشد. باز هم می‌گویم که فرماندار و رئیس ارشاد به گروه کلهر اعلام کرده بودند که ما تلاش می‌کنیم بدون هیچ مشکلی این کنسرت برگزار شود. او درخصوص اینکه علت لغو کنسرت از نظر دادستان چه بوده است هم به «قانون» گفت که هیچ علت مشخصی ذکر نشده و فقط اعلام شد که دادستان خواسته است کنسرت برگزار نشود.

مجوز به چه درد می‌خورد؟

هر کنسرتی که می‌خواهد برگزار شود برای اجازه برگزاری و اجرا نیازمند اخذ مجوزهایی‌است که به برگزارکنند‌گان آن کنسرت اجازه فعالیت را بدهد اما نکته‌ای که در ماجرای لغو کنسرت‌ها بیش از هرچیز دیگری به چشم می‌آید این است که در این سال‌ها کنسرت‌هایی لغو می‌شوند که عموما هیچ مانعی از نظر مجوز بر سر راه برگزاری آن‌ها نبوده و کنسرت کیهان کلهر هم یکی از همان‌هاست.

گویا دیگر صرف داشتن «مجوز» برای برگزاری کنسرت‌ کافی نیست و لغو کنسرت‌های مجوزدار در ایران کم کم دارد به امری طبیعی تبدیل می‌شود. تلخ‌تر اینکه شرایط به نحوی شده است که انگار دیگر خود هنرمندان هم پذیرفته‌اند که گرفتن مجوز یک کنسرت اصلاً و ابداً به معنای روی صحنه بردن آن کنسرت نیست و حتی دستور مقامات ارشاد هم ضمانت اجرا ندارد. حال سوالی مطرح می‌شود که اگر مجوز برای برگزاری کنسرت کافی نیست پس برای برگزاری کنسرت‌ها چه مرحله‌ای باید طی شود؟ یااینکه آیا مسئولانی که به کنسرت‌ها «مجوز» اجرا می‌دهند شرایط را بررسی نمی‌کنند که همواره کنسرت‌ها توسط نهاد‌ها یا افرادی غیرزیرمجموعه وزارت ارشاد لغو می‌شوند! مدیر کل سابق دفتر موسیقی وزارت ارشاد به «قانون» می‌گوید که واقعیت این است که از سال ۱۳۷۲ به بعد هیچ روش و مبنای دقیقی برای برگزاری کنسرت‌ها وجود ندارد. در آن سال‌ها کنسرت‌ها بدون شیوه‌نامه خاصی برگزار می‌شد که با توجه به اینکه در آن مقطع زمانی ما ‌‌نهایت ۱۰۰ کنسرت در سال داشتیم موضوع خیلی عجیبی نبود اما امروز ه در سال حدود ۱۰۰۰ کنسرت برگزار می‌شود و خلاء وجود شیوه‌نامه و اساسنامه‌ای که برای برگزاری کنسرت‌ها مرجعی قابل اتکا باشد بسیار محسوس است.

پیروز ارجمند راه حل این مشکلات را در تصویب شیوه‌نامه‌ای می‌داند که به گفته او از سال ۹۳ تا کنون در دفتر وزارت ارشاد خاک می‌خورد و معاون هنری این وزارتخانه هنوز آن را ابلاغ نکرده است. ارجمند می‌گوید: «سال ٩٣ در مورد برگزاری کنسرت‌ها با همکاری وزارت کشور، ‌دفتر موسیقی و نیروی انتظامی شیوه‌نامه‌ای تدوین شد و قرار بود خردادماه‌‌ همان سال ابلاغ شود ولی تا امروز که شاهد لغو کنسرت کیهان کلهر بوده‌ایم از تصویب این شیوه‌نامه خبری نیست. ۸ ماه کار کار‌شناسی انجام شد و سرانجام ‌تمام مشکلاتی که در کنسرت‌ها مشاهده می‌شد در تنظیم شیوه‌نامه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. حاصل این شیوه‌نامه امضای تفاهمنامه‌ای میان وزارت کشور، نیروی انتظامی و دفتر موسیقی با شخص وزیر بود. اگر این شیوه‌نامه ابلاغ می‌شد ما کمتر شاهد لغو کنسرت‌ها می‌بودیم و تعلل معاونت هنری باعث می‌شود که در آینده باز هم شاهد لغو کنسرت‌ها باشیم. در حقیقت اگر شیوه‌نامه ابلاغ می‌شد و مبنای قانونی برای لغو کنسرت‌ وجود نداشت، دادستان هم بدون دلیل قانونی نمی‌توانست دستور لغو کنسرت را بدهد. من این کاهلی را از وزارت ارشاد می‌بینم که شیوه‌نامه‌ای که بسیاری از مشکلات را می‌توانست حل کند را هنوز نهایی و ابلاغ نکرده است. تنها نکته‌ای که آقای دادستان می‌تواند برای لغو کنسرت قانونی بی‌کلام سنتی اعلام کند عدم رعایت کامل موازین پوشش اسلامی در برگزاری کنسرت است که این قضیه (عدم رعایت حدود کامل پوشش) در هر مکانی و حتی سطح شهر هم ممکن است اتفاق بیفتد».

نامه فرزندان شاهد و ۲۰۰ هنرمند نیشابوری به رئیس‌جمهور

بعد از انتشار خبر لغو کنسرت کیهان کلهر در شهر نیشابور، بیش از ۲۰۰ نفر از هنرمندان این شهر نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتند و از لغو پی‌درپی برنامه‌های فرهنگی و اعمال سلیقه‌های شخصی در این شهر گلایه کردند.

آن‌ها در این نامه نوشته‌اند که لغو نخستین اجرای مهم‌ترین چهر‌ه بین‌المللی موسیقی ایران، کیهان کلهر اتفاقی عجیب است.

در بخشی از این نامه خطاب به رئیس‌جمهور آمده است: «رأی به شما، رأی به بازگشت حاکمیت قانون بود. رأی به شما، رأی به حقوقدانی است که تعهد به اجرای بدون تنازل قانون اساسی داشته و یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی‌اش، اجرای حقوق شهروندی بوده است. حال، چشم امید مردمان به تدبیر شما دوخته شده. لغو پی‌درپی برنامه‌های پربار فرهنگی، انبوهی از اندوه را بر شانه‌های خسته جماعتی آوار کرده که دغدغه‌ای جز تعالی و پیشرفت کشورشان ندارند. عمق این جراحت زمانی بیشتر می‌شود که برنامه‌های مزبور، دارای مجوزهای گوناگونی بوده که پس از سختگیری‌های فراوان و طاقت‌فرسا و اعمال سلیقه‌های شخصی صادر شده‌اند».

واکنش کانون همبستگی فرزندان شاهد نیشابور

علاوه بر هنرمندان نیشابوری و با وجود اینکه بنا بر گمانه‌هایی دادستان شهر نیشابور دلیل لغو کنسرت را به خاطر فرزندان شهدا و جانبازان اعلام کرده بود، کانون همبستگی فرزندان شاهد نیشابور درباره لغو کنسرت موسیقی با درخواست خانواده شهدای این شهر نیز بیانیه‌ای صادر کرد: «به استحضار می‌رسانیم ما فرزندان شهدا با اجرای برنامه‌هایی که موجب شادی و نشاط مردم عزیز در چارچوب قانون و اصول فقهی مقام معظم رهبری باشد مخالفتی نداشته و هیچ درخواستی از طرف خانواده شهدا در اعتراض به برگزاری کنسرت فوق‌الذکر در نیشابور به این کانون نداشته‌ایم. به‌همین منظور حق این کانون می‌دانیم به مسئول محترمی که این مطلب را بیان داشته‌اند اعلام کنیم تا از شأن و جایگاه خانواده شهدا در بیان تصمیماتشان استفاده نکرده و نگاه مثبت مردم شریف را نسبت به خادمین ولایت و ملت منفی نکنند».

لغو بی‌دلیل قانونی نیست

حمید جنتی، حقوقدان – کنسرت نیشابور کیهان کلهر، آهنگساز و نوازنده برجسته کمانچه با توجه به اینکه تمام مجوزهای لازم برای برگزاری این کنسرت، اعم از مجوز شورای تأمین استان، اداره‌ اماکن و وزارت ارشاد گرفته شده بود و صورت‌جلسه‌ شورای تأمین مبنی بر موافقت با برگزاری این کنسرت به رویت اعضای گروه رسیده بود، بنابر تصمیم‌های جدید دادستان نیشابور، لغو شد. همان‌طور که می‌دانیم دادستان به عنوان مدعی‌العموم می‌تواند اگر خطری مشاهده کرد دستور صادر کند اما در اینجا فقط موضوع کنسرت مطرح نیست چون ممکن است مسائلی پیش رو باشد. همان‌طور که می‌دانیم طبق قانون مقام قضایی اگر خطری را مشاهده کند و بداند که ممکن است در مکان مورد نظر جرمی رخ دهد می‌تواند دستور جلوگیری از برگزاری آن مراسم را صادر کند. البته باید در اینجا مطرح کرد که اجرا شدن کنسرتی که مجوز دارد جرم نیست. به طور مثال ممکن است در مکانی که مراسم می‌خواهد تشکیل شود می‌خواهند فردی را بکشند یا اتفاق ناگوارپیش آید، در این حالت دادستان می‌تواند دستور پیشگیری را صادر کند. به طور کلی دادستان باید حقوق عمومی را حفظ کند و از سوی دیگر باید به یاد داشته باشیم که امنیت شهر هم در دست او است. اما بحث مهم این است که آیا کنسرتی که مجوز دارد می‌تواند جزو این مصادیق محسوب شود یا خیر؟ که باید گفت خیر، مگر اینکه دادستان توضیحات لازم و دلیل لغو کنسرت را مطرح کرده باشد چون با خواست شخصی نمی‌توان دستور لغو را داد. اگر لغو کنسرت بی‌جهت و از روی مسائلی باشد که دلیل و علتی ندارد قانونی نیست. پس باید گفت دادستانی می‌تواند برای پیشگیری از یک حادثه غیر قابل جبران دستور لغو دهد اما اگر بی‌دلیل باشد قانونی نیست.

منبع خبر: کلمه

اخبار مرتبط: دلیل لغو کنسرت کیهان کلهر را ببینید!