قرنطینه و فاصله‌گیری، قرون وسطایی یا لازم؟

ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت ایران، که گفته بود قرنطینه مربوط به قرون وسطی است خود به ویروس کرونا مبتلا شده و اکنون در قرنطینه به‌سر می‌برد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران هم می‌گوید صحبت از قرنطینه «تلاش برای به تعطیلی کشاندن کشور و نقشه و توطئه دشمنان است»، و همچنان بر قرنطینه نکردن کانون‌های بحران ویروس کرونا در ایران پافشاری دارد.

از این سخنان ناآگاهانه که بگذریم، کارشناسان در جهان، چرایی لزوم قرنطینه را برای دولتمردان کشورهای پیشرفته توضیح داده‌اند و این کشورها اکنون یک به یک، پیش از این‌که کشورهایشان وضعیتی قرون وسطایی مانند ایران پیدا کند، در حال اجرای قرنطینه هستند که شامل بستن تمام مکان‌های عمومی تا اندازه ممکن و محدودیت شدید رفت‌وآمد، بستن مرزها و جاده‌های داخل کشور می‌شود.

این کارشناسان، نمودارهایی هم برای درک این موضوع ترسیم کرده‌اند که توضیح می‌دهد چرا باید منحنیِ خیز ابتلا به کرونا را افقی کرد یا به عبارت دیگر آن را «خواباند». «خواباندن منحنی» اکنون تبدیل به تکیه‌کلام دولتمردان و نخبگان در بسیاری از کشورها شده است.

در پست توئیتری زیر، به ترتیب پشت سر هم، دو نمودار که روزنامه واشینگتن‌پست بر اساس یافته‌های کارشناسان تهیه کرده دیده می‌شود.

همان‌گونه که از نمودار اول برمی‌آید اگر کشور و شهروندان نسبت به قرنطینه اهمال کنند و رفت‌وآمد افراد از آغاز دریافت خبر وجود موارد ویروس، به‌شدت محدود نشود، به‌مرور خواهی نخواهی اکثریت جمعیت کرونا خواهند گرفت و آسیب‌پذیران خواهند مرد و سپس بهبودیافتگان باقی می‌مانند.

اما همان‌طور که در نمودار دوم می‌بینیم، اگر قرنطینه شهرها، افراد و رفت‌وآمدها صورت بگیرد، بخشی از جامعه کرونا نخواهد گرفت و روند و شتاب ابتلا هم بسیار پایین می‌آید.

چرا این امر مهم است؟ زیرا در حالت اول، مانند آنچه در ایران و ایتالیا رخ داده، ابتلای سریع و جمعی افراد به کرونا، باعث فشاری تحمل‌ناپذیر بر زیرساخت‌های درمانی کشور می‌شود و رسیدگی به این موج از بیماران از توان بیمارستان‌ها و کادر درمانی خارج است. این روند، همگان را به زحمت شدید می‌اندازد، نیروهای نظامی را بسیج می‌کند، بیماران سردرگم در راهروهای بیمارستان‌ها، نگران و ترسان، باقی می‌مانند، درصد مرگ‌ومیر کرونایی بالاتر می‌رود و کشور، نیازمند درخواست قرض و کمک از خارج می‌شود.

اما در صورتی که قرنطینه جمعی و فردی با جدیت دنبال شود، همان‌طور که از نمودارها برمی‌آید، منحنی ابتلا افقی می‌شود، بدین معنی که گروه‌های مبتلا به طور تدریجی‌تر از سیستم درمانی عبور می‌کنند و نقطه اوج منحنی از گنجایش درمانی کشور بالا نمی‌زند:

در ایران البته، به خاطر فقدان دولت‌مردان آگاه، همان‌طور که خود مقامات هم اکنون فهمیده‌اند دیگر دیر شده است و به گفته علیرضا زالی، رئیس ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران، «به خاطر جدی نگرفتن همه‌گیری کرونا از سوی برخی مسئولان و شهروندان، کار از کار گذشته و قرنطینه دیگر تأثیری ندارد.»

البته منظور از واژه قرنطینه در جملات بالا، قرنطینه‌ای است که دولت باید اجرا می‌کرد، یعنی بستن به موقع و هرچه بیشتر اماکن عمومی، جاده‌ها، شهرها و غیره.

در این شرایط، راهی که برای اهالی ایران باقی مانده خودقرنطینگی و فاصله‌گیری اجتماعی است. خودقرنطینگی نه تنها باعث می‌شود که احتمال ابتلا و درد و رنج ناشی از آن برای خود فرد پایین بیاید، بلکه فرد باعث انتقال ویروس به افراد دیگر، به‌ویژه مسن‌ترها و آسیب‌پذیران نشود.

از سویی می‌شود گفت قصور در خودقرنطینگی و ادامه بیرون‌رفتن‌های غیرضروری از خانه، به این معنی است که تقصیر مرگ درصدی از افراد جامعه ممکن است بر دوش ما باشد.

در بیرون‌رفتن‌های خود می‌توانید ویروس را از کسی بگیرید و به فردی دیگر منتقل کنید. به گفته سازمان جهانی بهداشت، افراد ممکن است هیچ‌یک از علائم کرونا را نداشته باشند اما همچنان ویروس را در بدن خود داشته و به دیگران منتقل کنند و باعث مریضی و مرگ فرد دیگری شوند. وب‌سایت این سازمان می‌نویسد هرچند که انتقال ویروس توسط افراد مبتلا اما بدون علائم، پایین است اما این امکان وجود دارد.

از سویی دیگر، ممکن است زمانی که هنوز علائمی نداریم بیرون از خانه با دیگران تماس داشته یا نزدیک شده باشیم و بعد از چند روز علائم ما ظاهر شود و با این کار، طی چند روز قبل از بیمار شدن، زنجیره‌ای از گسترش بیماری را آغاز کرده باشیم؛ زنجیره‌ای که می‌تواند دور زده و تا داخل خانه بستگان سالمند و آسیب‌پذیر خود ما ادامه پیدا کند.

متروی پراگ

فاصله‌گیری اجتماعی

دکتر تدروس آدانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت، در جدیدترین نشست خبری خود تاکید کرده است که گرفتن آزمایش، جداسازی موارد مشکوک از بقیه و ردیابی موارد تماس «ستون فقرات» یک واکنش مناسب به شیوع ویروس کرونا است.

اکنون که در ایران این موارد به‌درستی انجام نمی‌شود، افراد می‌توانند به توصیه دیگر دکتر تدروس گوش کنند که همانا «فاصله‌گیری اجتماعی» است.

دکتر تدروس تأکید کرده که «فاصله‌گیری اجتماعی» به کاهش موارد ابتلا کمک می‌کند و به سیستم درمانی کشور اجازه می‌دهد تا بهتر با بیماری و ویروس کرونای جدید روبه‌رو شود.

فاصله‌گیری اجتماعی به تعریف کارشناسان شامل دوری از تجمعات، و محل‌های شلوغ و فاصله گرفتن ۲ متری از افراد می‌شود.

در این زمینه، ایالات متحده برای مدت شش هفته تجمع بیش از ۵۰ نفر را ممنوع کرده و اتریش که با ایتالیا هم‌مرز است جمع شدن بیش از ۵ نفر با هم در یک‌جا را ممنوع اعلام کرده است.

اتریش مانند بسیاری از دیگر کشورهای اروپایی اعلام کرده است که افراد تنها باید برای رسیدگی به اموری که بسیار فوری است، برای خرید غذا و برای کمک به افراد نیازمند از خانه خارج شوند و بس.

ایتالیا که دیر به فکر اجرای چنین فاصله‌گیری شدیدی افتاد، همان‌طور که گفته شد با سیلی از بیماران مواجه شده که لرزه به اندام سیستم درمانی این کشور انداخته است.

بیشتر در این باره: ایتالیا چگونه تبدیل به کانون کرونا در اروپا شد؟

از آنجا که برخی افراد خانواده گاه باید برای امور ضروری به بیرون بروند، توصیه می‌شود که اعضای خانواده ظروف، لیوان‌ها و حوله‌ها و رخت‌خواب شخصی خود را داشته باشند و از وسایل همدیگر استفاده نکنند. همچنین شستن مکرر دست‌ها، حتی در خانه، توصیه می‌شود.

به‌ویژه اگر فردی فکر می‌کند در معرض تماس با افراد مبتلا بوده یا نشانه‌های اولیه‌ای مانند سرفه و تب دارد حتماْ باید در خانه بماند و اگر علائمش بیشتر و شدیدتر شد با پزشک تماس بگیرد.

دکتر جراردو چوول، رئیس بخش علوم سلامت جامعه در دانشگاه ایالتی جورجیا می‌گوید: «هر مورد از کاهش تعداد تماس‌های شما در هر روز با بستگان، دوستان، همکاران و در مدرسه تأثیر قابل توجهی در کاهش پخش ویروس در بین جمعیت خواهد داشت.»

او اضافه می‌کند که این استراتژی جان هزاران نفر را در جریان بیماری عالم‌گیر آنفولانزای اسپانیایی ۱۹۱۸ و اخیراً در مکزیکوسیتی در جریان همه‌گیری آنفولانزای ۲۰۰۹ نجات داد.

کشورهای پیشرفته هم‌اینک در حال بازآرایی اجتماعی هستند تا زیرساخت‌هایی مانند دورکاری، آموزش از راه دور مدارس و سرگرمی از راه دور آماده‌تر و موثرتر شود. در این زمینه حتی صنعت فیلم‌سازی آمریکا تصمیم گرفته تا فیلم‌هایی که قرار بود اکنون در سینما باشد از طریق اینترنت در اختیار شهروندان قرار بگیرد.

در هر صورت، در حالی که مسئولان جمهوری اسلامی سخن از «توطئه دشمن»، فرستادن «۳۰۰ هزار اکیپ بهداشتی به خانه‌های مردم» و «مقابله جهادی سپاه و بسیج با ویروس منحوس» از طریق حضور در صحنه می‌زنند، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، امروز سه‌شنبه اعلام کرد که کشورش «در جنگ» با کرونا مردمش را بسیج کرده تا به کارزار خودانزوایی و فاصله‌گیری اجتماعی بپیوندند؛ او و دولتش این تصمیم را بر اساس داده‌ها و یافته‌های علمی موجود گرفته‌اند.