بحران زلزله احتمالی تهران در مقایسه با بحران کرونا !

عدم درک کامل ویروس و سیر تحولی ان از یک طرف و عدم قطیعت ها در به اصطلاح درمان این بیماری از سوی دیگر، چالشی بزرگ برای مسیولین، مردم و بخصوص دست اندرکاران زحمتکش کادر های پزشکی ایجاد نموده است.
بنده هم به عنوان یک معلم از ابتدا درگیر مطالعه رفتارهای مدیریتی و رفتار های انسانی در این بیماری در کشوربوده و جریان‌ها و اتفاق‌های رخ داده را به صورت مستمر پیگیری کرده ام. در خصوص مدیریت بحران این بیماری نیز چندین یادداشت در خبرآنلاین در حد توان و بضاعت خود از آنچه تجربه بنده در علم مدیریت بحران اجازه می داده را منتشر کردم. امیدوارم مفید بوده باشند. چون دلایل زیادی برای حفظ این کشور از درد و بیماری می بینم که باید هر کس تلاش خود را به صورت مضاعف برای رفع انها انجام دهد. انشا الله.
تجربه مدیریت بحران این بیماری در سطح کشور، این روزها زیاد مورد بحث قرار گرفته و مسلما با دیگر کشورها نیز گاها مقایسه شده است و باید عرض کنم این اتفاق بسیار میمونی است. اول اینکه تجربه حاصله از این اپیدمی خطرناک و مطالعه رفتارهای مدیران، برنامه ریزان، دست اندرکاران، متخصصان، آحاد مردم، نهادهای اطلاع رسانی، صدا و سیما و... در آینده برای سیستم های مدیریتی سوانح بسیار مفید خواهد بود. به شرطی که همه رخدادها به صورت مکتوب در هر زمینه ای بسط و به دور از حب و بغض های سازمانی جمع آوری شود.
این داده ها در نوع خود در دنیا بی نظیر خواهند بود. چنانچه درست جمع آوری و در بانک‌های اطلاعاتی برنامه ریزی شده در دسترس عموم قرار بگیرند.  حال با توجه به تجربه یک ماه و اندی از این بیماری در سطح کشور، در یک جمع بندی ساده می توانیم به دور از هر حساسیتی بگویم دستتان درنکند. خسته نباشید. خدا قوت؛ ولی چقدر بهتر می شد این بیماری را مدیریت کرد، اگر برنامه مدونی برای رویارویی با چنین پدیده هایی را از قبل داشتیم! با برنامه ریزی از قبل.                                                                  سال هاست افرادی در این کشور عمر و زندگی خود را برای مطالعه زلزله، آسیب پذیری های محتمل و روش های مقابله با آن صرف کرده اند و تصور می کنم همه آنان از رنج ها متحمل راضی و خشنود باشند. بسیار کار سختی بود، سی سال پیش بعد از زلزله رودبار- منجیل، متخصصانی با شناخت از واقعیت یک زلزله بزرگ در کشور و درک وضعیت آسیب پذیری بالای مستحدثات آن، شب و روز از این کمیته فنی به آن کمیته ملی، از دفتر این وزیر به دفتر آن مدیر و به صورت شبانه روزی فعالیت کردند که موضوع زلزله در کشور را تا حدودی جا بیندازند.
یادم می آید در کمسیون زیربنایی دولت، سالها قبل بعد از توضیحات کامل از خرابی های محتمل در یک زلزله احتمالی، یکی از وزرا فرمودند، فلانی با این روضه خوانی ها  خلاصه یک تکه گوشتی می خواهد که با آن "ابگوشتی" در مرکزش درست کند، بیاید کمکشان کنیم !
امروز وقتی می بینید با تذکرات مکرر هنوز مردم در سفرند، ببینید آن زمان برای متقاعد کردن مسولان از تبعات زلزله چقدر مشکل بود! الحمد الله با تلاش های غیر قابل توصیف، دولتمردان کمی با موضوع ویرانی های آن آشنا شدند و بودجه هایی برای مقاوم سازی مستحدثات تخصیص دادند. متاسفانه با یک حرکت غیر حساب شده و غلط از سوی یک پژوهشگاه و سازمان مدیریت، دستور العملی در خصوص مقاوم سازی، ترجمه و در اختیار مهندسان قرار گرفت و به تبع آن، شرکت های زیادی بدون درک اصول و مبانی اصلی مقاوم سازی، ناگهان با گذراندن چند ساعت دوره به صورت قارچ‌وار پدید آمدند که همین شرکت ها باعث زمین خوردن پروژه های مقاوم سازی در سطح کشور شدند.
مطالعات گران بی خودی، روشهای غیر مهندسی و مدیران پروژه های ملی که فاقد هر صلاحیتی دراین زمینه بودند، همگی دست بدست هم داده و ذهن مسئولان را به بی اثر و گران بودن پروژه ها سوق دادند.
از سال های ٨٣ به بعد عملا این اتفاق بسیار ناخوشایند رخ داد و کم کم فقط شرکت های خاص و توصیه شده! امور مقاوم سازی را بر عهده گرفتند که عموما از تشخیص درستی برخوردار نبودند.ولیکن سرمایه های ملی را خوب جذب می کردند، آنهم برای هیچ!
در سال های نود به بعد تلاش های زیادی شد که جریان به صورت مستقیم و غیر مستقیم به سمت سازمان مدیریت بحران انتقال یابد که متاسفانه آنهم به دلایلی که خارج از بحث این مرقومه است رخ نداد.
حال بنده از این فرصت کرونا ویروس و شرایط حاکم بر کشور، آنهم در زمانی که شاید خیلی هم از نظر مردم عزیزمان مناسب نباشد می خواهم کمال استفاده را کرده و عرض کنم، اگر خدای ناکرده در تهران برای مثال در اثر این بیماری با غلو فوق العاده، سی هزار نفر ( هزار نفر تا به امروز) فوت کنند، در زلزله تهران ممکن است تا ١/٥ مبلیون نفر، بسته به مطالعات مختلف در اثر بی برنامگی تلفات رخ دهد ؟
شرایط خاص کشور را در این روزها می بینید و مشکلات دولتمردان و مردم کاملا روشن است، حال با یک و نیم میلیون گشته و ٤/٥ میلیون زخمی در سناریوی ده میلیونی تهران، با نداشتن سرپناه وبا قطع تمام خدمات زیر بنایی مثل آب، برق، گاز، حمل و نقل، تردد، واگیرها، ٧٥٪؜ بیمارستان ها تخریب شده، بزهکاری ها و ... چکار خواهیم کرد؟
آیا ابعاد زلزله تهران را حقیقتا درک می کنیم؟ طبق نظر زلزله شناسان این زلزله خواهد آمد.  سی سال است بنده از هر فرصتی برای یادآوری ان تلاش می کنم چون شاید کمی بهتر درکی از اتفاقاتی که می تواند در اثر زلزله برای تهران رخ دهد را می دانم. مراجعه به یادداشت: ۱۱مرحله برای مدیریت‌ زلزله‌های‌ویران‌گر  و نیز یادداشت: اقدامی اورژانسی برای مقابله با زلزله در ایران
حال مجددا از عزیزان دست اندرکار می خواهم که نه برای گوشت آبگوشت بنده، بلکه برای حفظ این مملکت که بعد از زلزله تهران تصور نمی کنم دیگر باقی باشد! برنامه مدیریت بحران آن را سر و سامان بدهند. آنهم نه با شرکت ها و افراد آبگوشتی! این فرصت را از دست ندهید. بدانید چه میگویم. این عرض عامیانه اینجانب را شما حکیمانه برداشت کنید.
زلزله تهران در مقایسه با مشکلات کرونا، مصداق کون فیکون را خواهد داشت. علی رقم فرمایشات زیاد در کشور، هیچ برنامه جامع و منسجمی تا به امروز برای مدیریت بحران زلزله تهران یا هیچ شهر دیگری نداریم.
وقت شناسی یا وقت ناشناسی بنده را برای طرح هزارباره این موضوع را در راستای دلسوزی قلمداد بفرمایید. والسلام. علی من اتبع الهدی

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران