پیامدهای ناگوار گسترش اپیدمی در اروپا برای حقوق اساسی مردم

قوانین بین‌المللی اجازه می‌دهند که حقوق بنیادین مردم برای گذار از یک بحران برای مدتی محدود تعطیل شود؛ اما این امر را نباید طبیعی و ابدی تلقی کرد.

نهاد نظارت بر حقوق اساسی وابسته به اتحادیه اروپا در گزارشی تازه نگرانی خود را نسبت به پایمال شدن حقوق اساسی مردم در پرتو پیکار با بیماری کووید۱۹ ابراز کرده است.

آژانس حقوق بنیادین در نخستین گزارش خود درباره بحران کرونا گفته است که کمابیش تمام کشورهای اروپایی برای رویارویی با اپیدمی کرونا بخشی از حقوق اساسی شهروندان خود را نقض کرده‌اند.

کارشناسان حقوق اساسی محدودیت‌های کنونی را برای مقابله با پاندمی کرونا قابل‌ توجیه می‌دانند، اما در عین حال تأکید می‌کنند که حقوقی مانند آزادی تجمع و تحرک، حق بهداشت و کار از حقوق اساسی مردم هستند که باید با احتیاط فراوان محدود شوند، اثرات این امر بایستی روشن باشد و تنها برای مدتی معین اعمال شود.  

کارشناسان در گزارش تازه موارد متعدد نقض حقوق بنیادین را برشمرده‌اند. آنها یادآور شده‌اند که با توجه به سرعت گسترش اپیدمی کرونا آنها نمی‌توانند درباره چندوچون محدودیت‌های اعمال شده به دقت داوری کنند. در گزارش کنونی تنها عملیات دولت‌های اروپایی در ‌فاصله اول فوریه تا ۲۰ مارس ۲۰۲۰ مد نظر قرار گرفته است.

محدودیت‌های ناگزیر

مارتا اشتیکینگز، از مؤلفان گزارش تازه درباره حقوق اساسی شهروندان اروپا می‌گوید: «درباره اثرات محدودیت‌های اعمال شده باید گفت که از سویی شامل همه مردم می‌شوند اما از سوی دیگر برخی از گروه‌ها زیر فشار بیشتری قرار می‌گیرند». او مثال می‌زند که افراد ساکن خانه سالمندان، زندانیان و پناهجویان مقیم اردوگاه‌ها آشکارا فشار بیشتری متحمل می‌شوند.

او تأکید می‌کند که رفت و آمد این افراد به شدت محدود شده و آنها در انعزال بیشتری فرو رفته‌اند. برای جبران این وضعیت در برخی از کشورها امکانات ارتباطی بیشتری برای زندانیان گذاشته شده یا برخی از آنها قبل از پایان محکومیت آزاد شده‌اند.

مخاطرات جنبی قرنطینه‌نشینی

پیامدهای ناگوار بحران کرونا به فشارهای اعمال شده از سوی دولت‌ها محدود نمی شود، بلکه عوارض دیگری دارد، برای نمونه از زمان اجرای قرنطینه، شمار خشونت خانگی به مراتب بیشتر شده است؛ تا آنجا که برخی از کشورها پایگاه های تلفنی برای مراجعه و رسیدگی به این موارد برپا کرده اند.

در برخی از کشورها مواردی از بیگانه ستیزی دیده می شود، که قربانیان آن بیشتر افراد با هویت خاور دور هستند. برخی از سیاستمداران راستگرا آشکارا و با لحنی تحقیرآمیز از "خطر شرق" سخن گفته اند.

به نظر کارشناسان حقوق اساسی در حوزه صنعت و بازار کار نیز پدیده‌های ناشایستی دیده می شود. از آنجا که فعالیت و درآمد بسیاری از رشته های صنعتی بر اثر شیوع کرونا به خطر افتاده است، بسیاری از کارفرمایان به پایمال کردن حق کارکنان خود روی آورده اند و برای نمونه مایل نیستند که آنها از حقوق خود آگاهی داشته باشند. ادارات مسئول باید مراقب باشند و بدانند که در شرایط دشوار کنونی برخی از کارفرمایان می‌کوشند به شکل خودسرانه کارکنان را اخراج و حقوق صنفی آنها را پایمال کنند. 

در شرایط گسترش کرونا، در کشورهای اروپایی، غیر از سوئد، تمام مدارس تعطیل شده‌اند؛ باید مراقب بود که این امر عادی تلقی نشود و دولت‌ها از این امر برای کاستن از بودجه آموزش و پرورش سوءاستفاده نکنند. وظیفه دولت‌هاست که تمام شهروندان، از همه لایه‌های اجتماعی و فرهنگی، حتما به اطلاعات کافی درباره گسترش کرونا دسترسی داشته باشند. هیچکس نباید به خاطر زبان مادری یا محدودیت‌های دیگر از دستیابی به اطلاعات کافی محروم بماند.