عربستان برای ترامپ اهمیت چندانی ندارد

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: آخر هفته گذشته منابع خبری متعدد از جمله وال استریت ژورنال و آسوشیتدپرس گزارش دادند که ایالات متحده آمریکا دو سامانه موشکی پاتریوت و برخی از هواپیماهای جنگی را از عربستان سعودی خارج می‌کند.

طبق این گزارش، آمریکا در حالی حضور خود در عربستان را کاهش می‌دهد که چند ماه پیش برای مقابله با «تهدیدات ایران» نیروهای خود را در این پادشاهی افزایش داده بود. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا دو سامانه ضد موشکی پاتریوت را برای محافظت از نیروهای آمریکایی و متحدانش پس از حمله موشکی اوایل سال جاری میلادی ایران به عراق فرستاده است.

هنوز روشن نیست که کاهش فعالیت‌های نظامی آمریکا در عربستان به چه دلیل است؛ با این حال آسوشیتدپرس این احتمال را مطرح می‌کند که می‌تواند به‌خاطر اختلاف‌های اخیر این دو کشور بر سر عرضه نفت در بازار باشد.

در همین ارتباط خبرنگار مهر گفتگویی با «پروفسور حسین عسکری» مشاور ملک عبدالله، پادشاه پیشین عربستان سعودی انجام داده است.

«حسین عسکری» مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) و مشاور پادشاه عربستان (ملک عبدالله) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می‌کنند. عسکری استاد تجارت بین‌الملل و امور بین‌المللی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا و رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین‌الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث‌های او در دانشگاه جرج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ‌ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

*وال استریت ژورنال پنجشنبه گزارش داد که مقامات پنتاگون در حال کاهش نیروها و تجهیزاتی هستند که به دنبال حملات علیه تأسیسات نفتی عربستان سعودی برای حفاظت از صنعت نفت این کشور به منطقه گسیل کرده بودند. دلایل این موضوع از نظر شما چیست؟

امروز ترامپ فقط به انتخاب مجدد خود فکر می‌کند و به هیچ چیز دیگری اهمیت نمی‌دهد. بنابراین او می‌خواهد به آمریکایی‌ها بگوید که وی تعداد آمریکایی‌ها را که در خارج از کشور در حال جنگیدن و مستقر در خارج از کشور هستند، کاهش داده است.

عربستان سعودی برای او اهمیت کمتری دارد. نفت برای ایالات متحده از اهمیت کمتری برخوردار است و عربستان سعودی برای کمک به ترامپ در اینجا و آنجا، پول کمتری دارد. در عین حال، اسرائیل با اتحادهای پنهانی در سراسر جهان عرب و تضعیف ایران پس از ترور ژنرال سلیمانی اعلام می‌کند که احساس امنیت می‌کند.

*آیا این اقدام آمریکا را می‌توان واکنشی به بی توجهی عربستان به خواست آمریکا مبنی بر کاهش تولید نفت دانست؟

شاید تا حدودی، اما دلایل فقط همان چیزی است که گفتم.

*برخی معتقد هستند با توجه به سقوط بهای نفت، دیگر آمریکا نیاز راهبردی به ممانعت از بروز تنش‌های نظامی در مناطق نفت‌خیز جهان را حس نمی‌کند. با این حساب، از این پس، حفظ منافع راهبردی واشنگتن در گرو به خطر انداختن جان نظامیان آمریکایی یا تعهد به تقویت نظامی (دیگر کشورها) با هدف پرهیز از افزایش قیمت نفت نیست. چقدر با این ارزیابی موافق هستید؟

این ارزیابی کاملاً درست است و بگذارید اضافه کنم که نفت از اهمیت کمتری برخوردار خواهد بود و سرعت پیشرفت آن کند خواهد شد. نه تنها به دلیل شیل، بلکه به دلیل فناوری‌هایی که باعث افزایش سرعت تقاضا برای نفت می‌شوند. باید توجه داشت که پس از شکست ترامپ در انتخابات، رئیس جمهور و کنگره بعدی آمریکا در مورد مسائل اقلیمی دو برابر تلاش خواهند کرد که این به معنای نفت کمتر، گاز و منابع تجدید پذیر بیشتر خواهد بود. آنها این تلاش را نه فقط برای آب و هوا بلکه برای ایجاد مجدد روابط آسیب دیده با متحدان در سراسر جهان انجام خواهند داد.

*روابط آمریکا-عربستان مدت‌ها پیش از به دام انداختن خاشقچی توسط عمال سعودی در یک مکان دیپلماتیک در استانبول در معرض دگرشی راهبردی قرار داشت. توافق نفت در ازای امنیت که هسته اصلی روابط دو کشور از ۱۹۴۵ را تشکیل می‌داد با گذشت هر سال اهمیت و ارتباطش برای واشنگتن را از دست می‌داد. با افزایش ۶۰ درصدی تولید نفت خام آمریکا در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۹ و کاهش بیش از ۶۲ درصدی واردات نفت این کشور از خلیج فارس در همین دوره، نفت عربستان دیگر مانند گذشته برای واشنگتن حیاتی نیست. در واقع با بروز جنگ نفتی عربستان و روسیه، آشکار شد که ریاض اکنون بیشتر رقیبی برای صنعت شیل آمریکا در جذب سهم بازار جهانی است. ارزیابی شما چیست؟

من با تمام آنچه شما بیان کردید موافقم. عربستان سعودی هم این موضوع را درک کرده است. به همین دلیل محمد بن سلمان سعی کرده است در یمن به نوعی توافق برسد و به طور فزاینده ای مسیر را برای گفتگو با ایران باز می‌کند که منجر به نزدیکی و موضع کمتر تقابلی علیه ایران می‌شود. محمد بن سلمان به خوبی می‌داند که ترامپ کورکورانه از اشتباهات او حمایت نخواهد کرد.

*اگرچه نفت عربستان برای آمریکا ممکن است اهمیت خود را از دست داده باشد اما کنترل ترانزیت نفت خلیج فارس برای مهار رقبای آمریکا برای واشنگتن ضروری به نظر می‌رسد. ارزیابی شما چیست؟

من فکر می‌کنم ترامپ به متحدان سنتی آمریکا در اروپا و ژاپن اهمیتی نمی‌دهد. بنابراین فکر نمی‌کنم این موضوع وارد محاسبات او شود.