«آینه در کربلاست»؛ روایتگر خروج از مکه تا حادثه کربلا

«آینه در کربلاست»؛ روایتگر خروج از مکه تا حادثه کربلا
خبرگزاری مهر

به گزارش خبرگزاری مهر، راستگوترین پدیده‌ای که در این دنیا به گفتن حقیقت، بی‌کلام و آوا، شروع به سخن گفتن می‌کند، آینه است. اما این آینه چگونه می‌تواند پدیده‌ای تا این حد و اندازه شگفت‌انگیز را در خود جای دهد و از هم گسسته نشود؟!

بازشناخت و نگرشی نو در زمینه واقعه کربلا، هر لحظه و همیشه لازم است. پژوهش در این زمینه به جهت گستردگی و ارزشی که این واقعه و پیامد آن پس از قرن‌ها بر رفتار، منش و اندیشه انسان‌ها گذاشته است خالی از لطف نیست.

محمدرضا سنگری، پس از بررسی زمینه‌های نهضت و آغاز نهضت در مدینه و هجرت به مکه به افرادی مانند مسلم بن عقیل و شهیدان قیام مسلم که در این اتفاق تأثیرگذار بودند، پرداخته است.

در مراحل بعدی از کتاب در آستانه حرکت به سمت عراق و خروج از مکه به اوج قصه کربلا یعنی هجرت از مکه به سرزمین کربلا و استقرار کاروان در کربلا پرداخته است.

سنگری با پرداختن به تاسوعا و شب عاشورا به مرحله آغاز نبرد رسیده است و پس از پیش آمدن پدیده مهم اقامه نماز عاشورا، به بررسی شهادت بنی‌هاشم و غربت و تنهایی امام می‌پردازد.

در بخشی از کتاب آمده است: «امام در لحظه غربت و تنهایی به میدان نگریست. نگاهش را به چپ و راست چرخاند و یاران شهیدش را مخاطب قرارداد و فرمود: ای حبیب بن مظاهر، ای زهیر بن القین، ای مسلم بن عوسجه و ای شیران شجاع عرصه‌ی نبرد! چرا صدایتان می‌زنم و سخنم را نمی‌شنوید؟ چرا دعوتتان به یاری می‌کنم و برنمی‌خیزید! خدایتان رحمت کند، سر از خواب بردارید که حرم‌نشینان خانواده پیامبر بی‌یاورند. ای بزرگواران برخیزید و رویاروی این طغیانگران بیدادپیشه دفاع کنید».

چرا باید درباره عاشورا بدانیم؟

فراتر رفتن از مرزهای تاریخ‌نگاری محض، حرکت از توصیف و نقل صرف پدیده‌های تاریخی به صرف تجزیه و تحلیل انتقادی آنها، شناخت روابط حاکم بر رخدادهای تاریخی و ارائه مدل فراگیر و عام بر ساختار حرکتی تاریخ بدون تبیین تاریخی امکان ندارد؛ علاوه بر این، می‌توان به موارد ذیل برای ضرورت پردازش تبیین تاریخی عاشورا اشاره کرد:

*حادثه عاشورا حالت زنده فعلی ندارد و یک پدیده‌ی تاریخی است، لذا فهم و درک حضوری آن ممکن نیست و باید با ابزار خاص ارزیابی و مطالعه شود.

*عدم تکرار عینی پدیده‌های تاریخی، ضرایب انحرافی خاصی را در بررسی و ارزیابی مطالعات تاریخی به وجود می‌آورد، لذا مورخ و محقق باید ضرایب خاص انحراف را در پدیده‌های تاریخی و خصوصاً پدیده‌ی عاشورا در نظر داشته باشد.

*پدیده تاریخی عاشورا به طور کامل در اسناد و مدارک تاریخی انعکاس نیافته است. لذا محقق و مورخ باید از روش‌ها و فنون استنتاجی و اجتهادی برای تکمیل عدم انعکاس کامل این پدیده تاریخی در مآخذ و مدارک تاریخی استفاده نماید.

*پدیده تاریخی عاشورا تنها سرگذشت امیران و رجال سیاسی آن نیست؛ بلکه در کنارش باید به ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حیات جمعی جامعه آن روز توجه کرد.

*حادثه تاریخی عاشورا به تنهایی معنا و مفهومی ندارد. لذا مورخی که به کالبدشکافی پدیده عاشورا می‌پردازد، باید آن را در زمینه کلی جامعه‌اش نگاه کند و چون جمع‌آوری تمام مدارک پدیده مذکور امکان ندارد، مورخ باید جامعه گذشته را بازسازی نماید.

*تشریح اهداف، انگیزه‌ها، کنش‌ها و اعمال عاملان پدیده تاریخی عاشورا نیازمند تبیین‌های تاریخی است و بدون تبیین تاریخی، شناخت زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حادثه بزرگ عاشورا ممکن نیست.

*تجزیه و تحلیل انتقادی ماهیت قیام عاشورا و کشف عوامل و زوایای ناپیدای شکل‌گیری آن، بدون کاربست ارکان تبیین تاریخی، تحقق و عینیت نمی‌یابد.

محمدرضا سنگری با وام‌داری موارد فوق در ۸۱۶ صفحه، به این پژوهش‌ها و بازشناخت‌های مذکور پرداخته است.

این کتاب با قیمت ۶۵ هزار تومان به فروش می‌رسد، به وقایع پس از جنگ مانند بازگشت کاروان، خطبه خوانی امام سجاد و زندان کوفه نیز پرداخته شده است. نویسنده در پایان هر فصل منابع و مراجعی که از آنها برای تهیه و تنظیم کار مدد گرفته و بهره برده‌است، ذکر کرده است.

منبع خبر: خبرگزاری مهر

اخبار مرتبط: «آینه در کربلاست»؛ روایتگر خروج از مکه تا حادثه کربلا