"غرق کردن مهاجران افغان": ایران اسناد و شواهد را رد کرد

وزارت خارجه افغانستان می‌گوید، ایران شواهد و اسناد این کشور درباره "غرق کردن" مهاجران افغان توسط نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی را رد کرده است. سخنگوی وزارت خارجه افغانستان، با اعلام این خبر گفته است، افغانستان اما این تحقیقات را از جمله برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده "با تمام قوت به پیش می‌برد."

بر مهاجران افغان چه گذشت؟

موضوع بر سر دست کم ۱۸ مهاجر افغان است که ادعا می‌شود در روز ۱۲ اردیبهشت در رودخانه مرزی هریرود جان باخته‌اند. مهاجران افغان مرزبانی ایران را عامل مرگ همراهان خود می‌‌دانند که آنها را "مجبور به پریدن در رودخانه" کرده‌اند. فرماندار گلران در استان مرزی هرات هم گفته است، آثار بر جای مانده بر روی پیکر این اجساد، حکایت از آن دارد که آنها مورد ضرب و شتم واقع شده بودند. برخی شاهدان عینی هم به خبرگزاری‌ها گفته‌اند، این افراد با زور نیروهای مرزبانی ایران مجبور شده‌اند تا داخل رودخانه هریرود شوند.

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

در همین رابطه و برای تحقیق در این باره، هفته گذشته، پنجشنبه (۲۵ اردیبهشت)، هیأتی از افغانستان به ایران سفر کرد. وزارت خارجه ایران می‌گوید، اعزام این هیئت به مرز ایران، پس از دعوت کتبی مرزبانی جمهوری اسلامی از افغانستان بوده است. به گفته ایران، این دیدار بيش از ۱۰ روز پس از حادثه و با اصرار طرف ايرانی و ارسال حداقل سه مكاتبه مرزبانی از سوی ايران صورت گرفته است.

از سوی دیگر هیئت تعیین شده از سوی دولت افغانستان هم روز ۲۷ اردیبهشت اعلام کرد که همه اسناد، مدارک، فیلم‌ها و عکس‌های مربوط به این موضوع را که از نظر فنی، حرفه‌ای و قانونی بررسی شده‌اند، در اختیار مقامات ایرانی قرار داده است. 

دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید

"این اتفاق نه توسط ایران و نه در خاک ایران رخ داده"

سخنگوی وزارت خارجه در تازه‌ترین اظهارات در اینباره، در نشست خبری روز دوشنبه (۲۹ اردیبهشت) گفت: « هیچ گزارش رسمی را نهاد امنیتی و نظامی و مرزبانی ما تایید نکرده و معلوم نیست اینها به چه طریقی جان باختند.»

موسوی با اشاره به اینکه ایران "پذیرای میلیون‌ها نفر از شهروندان افغانستانی است" بار دیگر بر این مسئله که "وظیفه هر کشوری حفاظت از مرزها و سرحدات خود است" تأکید کرد و گفت: «این اتفاق نه در خاک ایران و نه توسط عوامل ایران رخ داده است». به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، "احتمال دارد هیئتی از ایران ظرف روزهای آینده به افغانستان سفر کند که محور گفتگوی آنها اتفاقات حوالی هریرود است."

مرزبانان ایران چه می‌گویند؟

نزدیک به ده روز پس از انتشار خبر جان باختن شهروندان افغانستان در هریرود، مرزبان ارشد مرز ایران و افغانستان در گفت‌وگویی با تلویزیون ایران در تاریخ ۲۳ اردیبهشت توضیحاتی در این باره داد.

سرهنگ صمدی با اشاره به اینکه "از خبر فوت اتباع افغانستانی در مرز ایران که در فضای مجازی افغانستان در حال انتشار بوده" مطلع شده، گفت: «تعجب کردم چون ما اتفاق خاصی در مرز نداشتیم. سریعا تماس گرفتم با مرزبان سرحدی غرب افغانستان، آقای گلبدین الکوزی پاسخگو نبودند. من سه مکاتبه با افغانستان انجام دادم به صورت رسمی و تاکنون هم پاسخی به ما ارائه نکرده‌اند.»

او در ادامه صحبت‌هایش گفت: «برای اطمینان روز اول و روزهای بعد چندین بار نیروها را برای پایش اعزام کردیم. تمام نقاط مرزی مورد اشاره را که گروهان جنت آباد بود از دهانه مرز مشترک ایران، افغانستان و ترکمنستان تا انتهای حوزه جنت آباد پایش کردیم هیچ‌گونه آثاری از بابت موضوعی که منتشر شده بود، یافت نشد. وضعیت جغرافیایی و شیب رودخانه و قوس و گریز از مرکز رودخانه طوری است که اگر چیزی هم روی آب شناور شود، در قسمت‌های بیشتری باید به ساحل ایران بیاید.»

این مرزبان ارشد ایرانی، با اشاره به پایش منطقه و ویژگی‌های جغرافیایی، این خبر را کذب دانست.

اما رد اتهام دست‌داشتن مرزبانان ایرانی در کشته شدن اتباع افغانستان از سوی ایران از اصرار برخی فعالان حقوق بشر در افغانستان که خواستار بررسی حادثه رخ داده در مرز ایران و افغانستان توسط نهادهای بین‌المللی هستند، نکاسته است. آنها نگرانند که دولت افغانستان، به دلایل سیاسی این پرونده را مختومه اعلام کند.

"توقعی از حکومتی که پاسخ اعتراض را با گلوله می‌دهد، نیست"

در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی دست به دست می‌شود که در آن، عضو‌ کمیسیون امور بین‌‌الملل مجلس افغانستان در سخنانی که مربوط به ۱۷ اردیبهشت می‌شود، خواستار شکایت از ایران در مجامع بین‌المللی شده است.

مریم سما عضو مجلس نمایندگان افغانستان، با اشاره به انجام تحقیقات، به " شواهد و اسناد مشخص" درباره این "جنایت ضدبشری" اشاره می‌کند و می‌گوید، از حکومت ایران "نه ترحم، که انسانیت، همسایه‌داری و رعایت اصول حقوق بشر و اصول بین‌المللی" می‌خواهد. 

سما در ادامه می‌گوید: «از حکومتی که پاسخ اعتراض شهروندان خود را با گلوله می‌دهد، شاید توقع بی‌جایی باشد که خواهیم با ما انسانی رفتار کند.» خواست او از حکومت افغانستان و وزارت امور خارجه این کشور، جدیت و دنبال کردن این موضوع در مجامع بین‌المللی است. او خواستار شکایت رسمی از ایران در دادگاه لاهه و در کمیته ضدشکنجه سازمان ملل متحد شده است.

این عضو مجلس نمایندگان اقغانستان، با اشاره به اینکه از "وابستگی افغانستان به کشورهای همسایه از جمله ایران و شرایط شهروندان این کشور در ایران" آگاه است می‌گوید: «می‌دانیم که این کشورها چه قدر در امور ما دخالت داشته‌اند و مسبب خیلی از بدبختی‌هایی که ما امروز درگیرش هستیم هستند.» او ادامه می‌دهد: «سکوت در این مسئله ما را در کنار همان جنایتکارانی قرار می‌دهد که به شهروندان ما ظلم روا داشتند.»

برخی مقامات افغانستان هم در شبکه‌های اجتماعی دراین‌باره واکنش‌هایی از خود نشان داده‌اند. شاه‌حسینی، مشاور اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، با ربط دادن هدف قرار گرفتن ناوچه کنارک توسط نیروهای خودی ایران به این حادثه، در توییتی، از "تخصص همسایه در غرق کردن" نوشته بود. او پیش‌تر هم با سقوط هواپیمای اوکراینی توسط سپاه، این فاجعه را "سيلی هوایی" نامیده بود.

مقامات ایران قویا اتهام "غرق کردن" اتباع افغان را رد کرده‌اند و آن را تلاشی برای برهم زدن روابط دو کشور همسایه نامیده‌اند. حسن بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی  هم چندی پیش با اشاره به مشارکت اندک مردم افغانستان در انتخابات ریاست جمهوری مشروعیت و مقبولیت اشرف غنی را "زیر سوال" دانسته و با رد اتهام غرق کردن اتباع افغانستان توسط ایران، گفته بود: «آمریکایی‌ها این دروغ‌ها را ساخته و پرداخته می‌کنند و در اختیار دولت افغانستان قرار می‌دهند.»