بولسونارو به تحریف آمارهای کرونا متوسل شد

با افزایش شمار قربانیان کووید۱۹ در برزیل، دولت ژائیر بولسونارو، انتشار اطلاعات جامع کشوری درباره شیوع ویروس کرونای جدید را محدود کرد. رئیس جمهوری راستگرای برزیل تاکنون به‌خاطر تبعات اقتصادی فاصله‌گذاری اجتماعی، از اعمال اقدامات پیشگیرانه در برابر کرونا خودداری کرده و دو وزیر بهداشت را به واسطه اختلاف‌نظر برسر اولویت اقتصاد بر سلامت برکنار کرده است.

تجمعات اعتراضی روزهای اخیر علیه نژادپرستی به برزیل نیز سرایت کرد. معترضان همزمان با اعتراض به تبعیض نژادی علیه ژائیر بولسونارو، رئیس جمهوری راستگرای این کشور شعار سر دادند. او متهم است که در مقابله با شیوع کرونا سهل‌انگاری و کم‌کاری کرده و سیاست‌های او به از دست رفتن جان شهروندان و تهدید زندگی مردم منجر شده است. عکس از تجمع اعتراضی یکشنبه ۷ ژوئن ۲۰۲۰ در سائوپائولو. (عکس از Nelson ALMEIDA / AFP)

آمریکای جنوبی به نقطه بحران همه‌گیری ویروس جدید کرونا بدل شده است. شمار مبتلایان به ویروس کرونا در برزیل تا سه‌شنبه ۹ ژوئن /۲۰ خرداد به بیش از ۷۱۰ هزار نفر رسید. تاکنون ۳۷هزار و ۳۱۲ نفر در برزیل به‌دلیل ابتلا به بیماری کووید ۱۹ جان خود را از دست داده‌اند. رقمی که یکی از بالاترین ارقام مرگ و میر براثر کروناست و برزیل را پس از آمریکا در رده دوم کشورهایی که شیوع کرونا در آن‌ها به تهدیدی برای زندگی‌ مردم بدل شده، قرار می‌دهد. همزمان ژائیر بولسونارو، رئیس جمهوری راستگرای این کشور که از ابتدا حاضر به اعلام شرایط فوق‌العاده و اعمال تمهیدات پیشگیرانه نشد، در حال محدود کردن اطلاعاتی‌ست که دولت او از شیوع کرونا در اختیار افکار عمومی قرار می‌دهد.

از ابتدای همه‌گیری کووید۱۹، وزارت بهداشت برزیل به‌رغم اختلاف‌نظر با رئیس جمهوری این کشور، اطلاعات مدون و دقیقی را از شیوع این ویروس و جغرافیای همه‌گیری آن در برزیل، از جمله در میان جمعیت بومیان این کشور، منتشر کرده است. به نوشته روزنامه واشنگتن پست این اطلاعات اما از روز شنبه از وبسایت دولت حذف شده‌اند و جای خود را به آمارهای روزانه دادند که تنها به تعداد مبتلایان و قربانیان در شبانه‌روز گذشته محدود می‌شود.

بولسونارو پیش‌ از این بارها صحت آمارهای مربوط به کووید۱۹ را زیر سئوال برده و به طرز فزاینده‌ای تلاش کرده تا دسترسی به آن را محدود کند. دولت او از هفته گذشته زمان اعلام آمارها را به تعویق انداخت تا دست روزنامه‌ها و برنامه‌های خبری شبانه که تاکنون به آمارهای دولت ارجاع می‌دادند، خالی از خبر شود. بولسونارو جمعه با اشاره تلویحی به توقف نشر آمارهای ابتلا به کووید۱۹ در تلویزیون برزیل گفت با این وقفه اطلاعاتی داستان‌های «مجله ملی» (یک برنامه خبری محبوب شبانگاهی) هم ته کشیدند».

حذف ناگهانی آمارهای جامع از این ویروس، موجی از اعتراضات را در برزیل به همراه داشته و مردم شهرهای مختلف را دوباره به بالکن خانه‌ها کشانده تا با ضربه‌زدن به قابلمه‌ها دولت را مجبور به شنیدن صدای اعتراض‌شان کنند. معترضان می‌گویند دولت فدرال قصد دارد وخامت بحران سلامت عمومی ناشی از کووید۱۹ و کم‌کاری خود در مقابله با همه‌گیری ویروس را تحریف و پنهان کند.

تحریف آمارها برای بقای سیاسی

بولسونارو در برزیل موافقان و مخالفانی دارد که توجه آن‌ها اکنون بیش از هر موضوع دیگری بر مسئله شیوع کووید۱۹ متمرکز است. حفظ قدرت سیاسی او اکنون منوط به کاهش فشار مخالفان است. مسئله‌ای که می‌تواند با جلوگیری از انتشار آمارهای کرونا ممکن شود. آمارهایی که درغیاب تمهیدات پیشگیرانه دولت، از افزایش فاجعه‌بار مرگ بیماران کووید۱۹ در برزیل خبر می‌دهند.

همزمان هرچه سیاست عدم شفافیت در برزیل بیشتر اعمال می‌شود، نحوه کنترل کامل بولسونارو بر اقدامات دولت فدرال در مقابله با عالم‌گیری کرونا بیشتر عیان می‌شود. رئیس دولت برزیل که همچنان اقتصاد را در اولویت قرار داده و همه‌گیری کووید۱۹ در برزیل و از دست رفتن جان شهروندان این کشور را نادیده می‌گیرد، ابتدا لوئیس انریکه ماندتا، وزیر پیشین بهداشت را پس از مجادله علنی با او درباره نیاز به فاصله‌گیری اجتماعی و تعطیلی موقت کسب و کارهای غیرضروری، برکنار کرد.

نلسون تیچ، جانشین ماندتا هم تنها یک ماه بر سر کار بود و پس از مقاومت در برابر فشارهای بولسونارو درباره استفاده از کلروکین برای بیماران کووید۱۹، مجبور به استعفا شد. کلروکین دارویی‌ست که برای پیشگیری و درمان مالاریا به‌کار می‌رود و یکی از عوارض جانبی احتمالی آن برای بیماران کووید۱۹، مرگ است.

بولسونارو پس از نلسون تیچ، یک مقام نظامی را که هیچ سابقه‌ پزشکی در کارنامه خود ندارد، به مقام وزیر بهداشت موقت منصوب کرده است.

یکی از مقامات وزارت بهداشت برزیل که ماه گذشته به این سمت منصوب شد اما مواضع هماهنگی با رئیس جمهوری این کشور دارد، کارلوس ویزارد، دبیر علم و تکنولوژی وزارت بهداشت روز جمعه ارقام منتشر شده درباره شیوع ویروس کووید۱۹ در برزیل را زیر سئوال برد و آن را «متعصبانه و تحریف‌شده» خواند. او گفت آمارهای جدید و «قابل اتکا» تا یک ماه آینده منتشر خواهند شد.

این مقام وزارت بهداشت بدون ارائه مدرک ادعا کرد مقامات محلی بهداشت که «فقط به خاطر گرفتن بودجه بیشتر شهری و کشوری می‌گویند همه کووید۱۹ گرفته‌اند» در نشر شمار مبتلایان و قربانیان کرونا در برزیل، اغراق کرده‌اند.

نمایی از قبرستانی در مانائوس برزیل، محل دفن قربانیان کووید ۱۹ – دوم ژوئن ۲۰۲۰ – ویروس کرونا تاکنون در برزیل جان بالغ بر ۳۷ هزار نفر را گرفته است. (عکس از Michael DANTAS / AFP)«تجارت مرگ» و سرکوب آمارهای «نامطلوب»

دیگر دبیران وزارت بهداشت این ادعا را حاکی از یک «نادانی عمیق» خوانده‌اند. شورای ملی دبیران وزارت بهداشت در بیانیه‌ای اظهارات کارلوس ویزارد را «منزجرکننده» دانست و گفت: «ما تاجر مرگ نیستیم. سخنان ویزارد از لحاظ اخلاق مردود و خلاف انسانیت و احترام، اهانت‌آمیز و ناشی از نفرت و انزجار است.»

از ابتدای شیوع کووید۱۹، برزیل با مشکلات زیادی برای حفظ آمارهای مربوط به آن مواجه بوده است. تاکنون اما نگرانی اصلی، دست‌کم گرفتن وخامت بحران کرونا در این کشور است. برزیل توان تولید یا خرید تست‌های کافی تشخیص کووید۱۹ را ندارد و در مواقعی مقدار تست‌گیری در این کشور به ۳۲ برابر کمتر از ایالات متحده و ۱۲ برابر کمتر از ایران رسیده است. با این وجود اما همچنان تعداد بیشتری را ثبت کرده است. کارشناسان و محققان می‌گویند ارقام واقعی کرونا در برزیل بین پنج تا ۱۵ برابر ارقام اعلام‌شده‌اند.

مخالفت رئیس جمهوری راستگرای برزیل با آمارها تنها به مورد ویروس کووید۱۹ محدود نمی‌شود و یکی از مشخصه‌های رفتار سیاسی بولسونارو به شمار می‌رود. او که یکی از مروجان سرسخت توسعه تجاری در جنگل‌های باران‌خیز آمازون است، سال گذشته و همزمان با فاجعه نابودی جنگل‌های آمازون به دلیل آتش‌سوزی ادعا کرد که سازمان‌های دولتی ناظر بر نابودی جنگل‌های آمازون «گاه به گاه دروغ می‌گویند» و اطلاعات آن‌ها «اغراق‌شده» است. او پس از این اظهارات مهمترین دیده‌بان نابودی جنگل‌ها در برزیل را اخراج کرد.

هنگامی که تعداد آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های آمازون افرایش پیدا کردند رئیس جمهوری دست راستی برزیل بدون ارائه مدرکی مدعی شد این آتش‌سوزی‌ها توسط نهاد غیردولتی وابسته به لئوناردو دی‌کاپریو، هنرپیشه سرشناس هالیوود ایجاد شده تا چهره او را خراب کند.

دانشمندان و اساتید دانشگاه در برزیل می‌گویند بیم این دارند که دولت بولسونارو اطلاعات بیشتری را که مطلوب او نیست پنهان و آمارهای مستقلی را که جان انسان‌ها به آن وابسته است، سیاسی کند. یک دانشمند علوم داده و آمار در دانشگاه سائوپائولو گفته‌ است بولسونارو برزیل را به کشوری شبیه کره شمالی تبدیل کرده است.  

در همین زمینه:

شیوع کرونا: وخامت وضع در آمریکای لاتین