نشست تخصصی «ادبیات برای کودک و نوجوان» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «ادبیات برای کودک و نوجوان» ۱۸ تیر ماه همزمان با روز ادبیات کودک و نوجوان و به مناسبت سالروز درگذشت مهدی آذریزدی، با حضور وجیهه سامانی و فهیمه شانه به صورت مجازی برگزار شد.

در این نشست وجیهه سامانی با گرامیداشت یاد مهدی آذر یزدی گفت: من همواره هر جا صحبت از ادبیات و نوشتن می‌شود و از ایشان به عنوان معلم غیر مستقیم خودم یاد می‌کنم؛ به طوری که خواندن آثار ایشان تأثیر بسیار زیادی در ورود من به عرصه نویسندگی داشت. ایشان با مهارت داستان‌های بسیاری را به زبان ساده برای بچه‌ها نوشته‌اند که چند نسل از آثار ایشان بهره‌مند شده‌اند.

شکل‌گیری توانایی‌های ویژه در کودکان کتابخوان

این نویسنده با اشاره به ضرورت و اهمیت ادبیات برای کودکان و نوجوانان گفت: در واقع مطالعه تجربه زندگی‌های مختلف است و نوجوانی که یک داستان و یا رمان را می‌خواند با همزادپنداری با شخصیت داستان، غم‌ها، شادی‌ها و هیجانات مختلف را تجربه می‌کند و این موضوع باعث می‌شود که این بچه‌ها در مقایسه با سایرین، بچه‌های متفکری خواهند بود که در شرایط مختلف قدرت تصمیم‌گیری بهتری خواهند داشت.

سامانی در ادامه درباره تأثیر آثار تألیفی و ترجمه بر روی کودکان و نوجوانان گفت: پس از انقلاب اسلامی و در دهه ۶۰ و ۷۰ ادبیات کودک و نوجوان ما در اوج خود قرار داشت. اما از دهه ۸۰ آثار ترجمه‌ای بسیاری به صورت بی‌رویه وارد بازار کتاب شد. این آثار به دلیل ساده‌تر بودن روند انتشار، کم بودن هزینه تولید و نبود قانون کپی رایت، با نگاه تجاری بازار کتاب کشور را تصرف کردند. اما خوشبختانه در سال‌های اخیر آثار تألیفی کودک نیز جای خود را در بازار کتاب باز کرده‌اند.

لزوم تولید آثار تألیفی در حوزه کودک و نوجوان

وی افزود: این در حالی است که خواندن آثاری که با فرهنگ و هویت ما ارتباطی ندارد، ممکن است تأثیرات نامطلوبی روی بچه‌های ما داشته باشد. به عنوان مثال نوجوانی که بیشتر کتاب‌ها هری پاتر و از این دست آثار را مطالعه کرده و با شخصیت آن داستان‌ها همزادپنداری می‌کند، نسبت به نوجوانی که با خوانش آثار تألیفی داخلی با فرهنگ عامه و آداب و رسوم سرزمین خود بیشتر آشنا می‌شود متفاوت خواهد بود.

در ادامه این نشست وجیهه سامانی به معرفی رمان خود با عنوان «آن مرد با باران می‌آید» پرداخت و گفت: داستان این رمان درباره حوادث و اتفاقات چهارماه پایانی انقلاب در سال ۵۷ است؛ به طوری‌که روایت داستان از مهر سال ۵۷ آغاز و تا ۲۶ دی‌ماه که فرار شاه بوده به پایان می‌رسد. کار نگارش این رمان برای من ۴ ماه و کار تحقیقات و پژوهش آن ۹ زمان برد.

ضرورت معرفی صحیح از انقلاب برای نسل جدید

این نویسنده ادامه داد: زمانی که این رمان را می‌نوشتم پسرم در آن زمان یک نوجوان بود، سوالات بسیاری درباره انقلاب از من می‌پرسید، اما نسل ما خیلی با حال و هوای انقلاب بیگانه نبود. اگر ما امروز به این موضوعات نپردازیم، ممکن است ۲ یا ۳ دهه دیگر اثری از این فضا و آثار نباشد. برای همین وقتی خلاءهای موجود در این فضا و معرفی صحیح انقلاب در حوزه کودک و نوجوان را دیدم، وارد این میدان شدم و این رمان را نوشتم.

وی با اشاره به تقریظ مقام معظم رهبری بر این کتاب گفت: این رمان تا پیش از تقریظ، در یک بازه رمانی ۳ سال ۸ بار چاپ شده بود و اخیراً نیز به چاپ بیست و دوم رسیده است. هر روز از طریق فضای مجازی بازخوردهای بسیاری از این کتاب دریافت می‌کنم و علی رغم همه نکات و نقدهای عزیزان، تأثیرگذاری مثبت بر مخاطب مشهود بوده است. من این رمان را در حوزه نوجوان نوشتم، اما از همین بازخوردها متوجه شدم که بسیاری از بزرگسالان نیز مخاطب این کتاب بوده‌اند.

سامانی همچنین خطاب به به نوجوانان علاقه‌مند به حوزه نویسندگی گفت: سوالی که بسیار زیاد از ما پرسیده می‌شود این است که نوجوانان چگونه می‌توانند وارد عرصه نویسندگی شوند. من همیشه یک جواب ثابت دارم برای این سوال؛ اول مطالعه، دوم مطالعه و سوم هم مطالعه. نوجوانان پس از سال‌ها مطالعه آثار شاخص از ادبیات ایران و جهان می‌توانند دست به قلم ببرند. وی در ادامه به خوانش بخش‌هایی از رمان خود با عنوان آن مرد با باران می‌آید پرداخت

مطالعه برای کودکان در رده نیازهای اولیه

در ادامه این نشست فهیمه شانه از مترجمان مطرح حوزه ادبیات کودک و نوجوان درباره ضرورت ادبیات برای این گروه سنی گفت: کتاب برای بچه‌ها به اندازه خوراک و پوشاک آنها مهم است، چراکه شناختی که بچه‌ها از طریق کتاب به دست می‌آورند از اولین شناخت‌هایی است که در کودکی در وجود آنها نهادینه می‌شود و تأثیرات مثبت و عمیق آن در بزرگسالی هم خودنمایی می‌کند.

وی افزود: بچه‌ها با کتاب داناتر می‌شوند و روحیه جستجوگری در آنها بیشتر می‌شود. بچه‌ها از طریق کتاب‌خواندن بیشتر با مسئولیت خود در اجتماع آشنا می‌شوند. از آنجا که بچه‌ها خودشان را مرکز جهان می‌دانند و همه کارها را با محوریت خود انجام می‌دهند، هر کتابی که می‌خوانند خود را به جای شخصیت آن کتاب می‌گذارند و تجربه‌ای به اندازه شخصیت‌های داستان کسب می‌کنند.

ضرورت شناخت ناشران تخصصی و کتاب‌های مناسب

این مترجم درباره ضرورت شناخت و انتخاب کتاب خوب برای کودکان و نوجوانان گفت: بر اساس آمارهای موجود، طی سال‌های اخیر بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ ناشر کودک در در نمایشگاه‌های کتاب شرکت می‌کنند، اما تنها ۱۰ درصد از آنها یعنی حدود ۳۰ یا ۴۰ ناشر هستند که به طور تخصصی در حوزه کودک کار می‌کنند. به همین جهت شناخت ناشران تخصصی و انتخاب آثار مناسب در میان انبوهی از ناشران و کتاب‌هایی که در این حوزه منتشر می‌شود، مسئله بسیار مهمی است که والدین باید به آن توجه کنند.

شانه ادامه داد: خوشبختانه بسیاری از نهادهای مروج کتابخوانی از جمله خود نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این زمینه پیشتاز هستند و با انتخاب کتاب‌های مناسب آن را در سراسر کشور در دسترس کودکان و نوجوان قرار می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود که این گروه سنی در مواجهه با این آثار مناسب دایره لغات گسترده‌تری داشته باشند و از طریق دیدن تصویرسازی‌های خوب، قدرت بصری و حساسیت به جزئیات آنها تقویت شود.

دسترسی آسان به کتاب‌های کودک در کتابخانه‌های عمومی

وی با اشاره به قیمت بالای کتاب‌های کودک عنوان کرد: ناشرانی که به طور تخصصی در حوزه کودک فعالیت می‌کنند، هزینه‌های بسیار زیادی متقبل می‌شوند و این موضوع بر قیمت تمام شده کتاب اثر می‌گذارد؛ اما این به معنای محروم ماندن کودکان از این آثار نیست، چرا که کتابخانه‌های عمومی این امکان را فرآهم کرده‌اند که این گونه آثار به راحتی در دسترس کودکان قرار گیرند.

این مترجم با تأکید بر لزوم کاربردی کردن کتاب‌های کودک گفت: امروزه نهادهای مروج کتابخوانی بر کاربردی کردن کتاب‌های کودک و نوجوان تأکید بسیاری دارند. البته برخی از کتاب‌های منتشر شده خودشان خاصیت کاربردی و تعاملی دارند و برخی دیگر نیز از طریق والدین با به‌کار بردن خلاقیت برای کودکان کاربردی می‌شوند. برخی کتاب‌ها نیز پا را فراتر گذاشته‌اند و با استفاده از واقعیت افزود و نرم‌افزارهای موبایلی به کاربردی شده کتاب‌ها کمک می‌کنند.

وی در ادامه به خوانش بخش‌هایی از کتاب ترجمه‌ای خود با عنوان «آن روز معمولی در مدرسه» نوشته کالین مک ناتن که درباره قدرت موسیقی و تأثیر آن در خلاقیت نوشتن است، پرداخت.