تغییر احتمالی قدرت در کویت و خطر آشکار شدن رقابت های قدیمی

تغییر احتمالی قدرت در کویت و خطر آشکار شدن رقابت‌های قدیمی 
با داغ شدن بحث سلامت صباح احمد جابر صباح، امیر کویت در رسانه‌ها برای بار دوم ظرف کمتر از یک سال، گمانه‌زنی‌ها در رابطه با آینده این کشور نفت‌خیز افزایش یافته است.

هر چند برادر ناتنی امیر کویت، شیخ نواف‌ احمد الجابر صباح، ولیعهد این کشور که نفر بعدی در صف پادشاهی به حساب می‌آید از درجه‌ای از محبوبیت برخوردار است، اما برخی معتقدند سن و سال بالا ممکن است مانع از رسیدن او به قدرت شود.

در جریان آخرین تغییر قدرت در کویت که به دنبال مرگ امیر پیشین این کشور، شیخ جابر‌ احمد صباح در ۲۰۰۶ اتفاق افتاد ، جانشین او در مجموع ۹ روز بر کشور حکومت کرد و بسیاری از رسانه‌های دنیا از وقایع پس از آن به عنوان کودتای سلطنتی یاد کردند.

مهم‌ترین اتفاق، سرپیچی از سنت‌های تاریخی بود که بر اساس آن‌ قدرت تا آن زمان به نوبت بین شاخه‌های خاندان آل صباح - احمد و سالم- دست به دست به شد.

علاوه بر این، برخی گمان می‌کنند شیخ ناصر صباح احمد صباح، پسر بزرگ امیر و وزیر دفاع پیشین کشور در حال آماده شدن برای در دست گرفتن قدرت است و این یعنی شاخه سالم یک بار دیگر کنار گذاشته می‌شود.

حتی در صورتی که اختلالی در برنامه جانشینی پیش نیاید، این احتمال وجود دارد که دو شاخه خاندان بر سر به قدرت رسیدن ولیعهد با هم درگیر شوند. آن هم در حالی که کویت در پس‌زمینه درگیر مبارزه با فسادی است که اعضای خانواده سلطنتی در آن شریک بوده‌اند.

ترکیبی از این عوامل ممکن است در جابجایی احتمالی قدرت در کویت در آینده‌ای نزدیک اختلال ایجاد کند و بی‌ثبانی پنهان در پس ظاهر آرام این کشور کوچک حوزه خلیج فارس را آشکار سازد.

'کودتای سلطنتی' ۲۰۰۶

به دنبال مرگ شیخ جابر در ژانویه ۲۰۰۶، ولیعهد او شیخ سعد العبدالله سالم صباح طبق برنامه جانشینی رسمی کشور، به قدرت رسید و این در حالی بود که نگرانی‌های زیادی در رابطه با سلامت جسمی و ذهنی او وجود داشت.

این جانشینی دوام چندانی نداشت و پارلمان کویت در ۲۵ ژانویه ۲۰۰۶ شیخ سعد را از قدرت برکنار کرد و اداره امور کشور را به امیر فعلی که آن زمان نخست‌وزیر کشور بود سپرد. شیخ صباح هم آن زمان با انتصاب یکی از اعضای شاخه احمد به عنوان جانشین و ولیعهد خود دست به یک سنت‌شکنی زد.

با این حال، ۲۰۰۶ آخرین باری نبود که حرف کودتا در این کشور شنیده ‌می‌شد.

در آوریل ۲۰۱۴، ویدئویی به بیرون درز کرد که بنابرگزارش‌ها مقامات ارشد کشور را در حال توطئه برای سرنگون کردن حکومت یا آن‌طور که خبرگزاری دولتی کویت (کونا) به نقل از دادستان کل کشور در آن زمان نوشت، "تضعیف اقتدار امیر" نشان می‌داد.

کمی بعد به رسانه‌ها دستور سکوت داده شد و وقتی مجلس با استناد به حرف‌های نخست‌وزیر کشور مبنی بر دستکاری شده و جعلی بودن این ویدئو، از تحقیق در رابطه با آن امتناع کرد، پرونده این موضوع تا حد زیادی بسته شد.

یکی از اعضای عالی‌رتبه خانواده سلطنتی به نام شیخ احمد فهد جابر صباح در انتشار این ویدئو دست داشت و بعدتر با متهم کردن نخست‌وزیر سابق کشور به پولشویی و تصاحب بودجه عمومی، علیه او - که عضو خانواده سلطنتی و رئیس مجلس هم بود- طرح دعوی کرد.

شیخ احمد بعدتر به حبس تعلیقی محکوم شد و به خاطر صحبت کردن از طرف امیر بدون اجازه او، سرپیچی از دستور سکوت رسانه‌ای و همین‌طور انتشار "اطلاعات غلط" که بعدها ارتباط آن با تلاش برای کودتا بی‌اساس دانسته شد، در ملاء‌عام عذرخواهی کرد.

با این حال این ماجرا با آشکار کردن دسیسه‌های رقابت‌های خاندان سلطنتی و همین‌طور فساد گسترده‌ای که در راس بسیاری از اتهامات رد و بدل شده میان خاندان صباح و مقامات عالی‌رتبه قرار داشت، تاثیری ماندگاری بر آگاهی عمومی گذاشت.

مبارزه علیه فساد

شیخ ناصر، پسر امیر به تازگی در راس مبارزاتی ظاهر شده که فساد لجام گسیخته میان مقامات عالی‌رتبه کشور را هدف گرفته‌‌ و این مساله گمانه‌زنی‌ها مبنی بر تلاش او برای دستیابی به قدرت را برانگیخته است.

نوامبر گذشته، به دنبال تحقیقات جنجالی مجلس در رابطه با طرح اتهام اختلاس علیه وزرای کشور که در نهایت به استعفای کابینه منجر شد، جنگ لفظی میان شیخ ناصر و شیخ خالد جراح صباح در گرفت.

شیخ ناصر در بیانیه‌ای که در دوران فعالیت خود به عنوان وزیر دفاع کویت در حساب توییتری ارتش منتشر کرد از کشف اختلاس‌های ۲۴۰ میلیون دیناری ( معادل تقریبا ۷۹۰ میلیون پوند) از بودجه ارتش کشور در دوره وزارت شیخ خالد خبر داد.

شیخ ناصر روز ۲۳ ژوئیه در توییتر خود نوشت:‌ " مبارزه علیه فساد نبردی است که با پاکسازی موسسات دولتی از افراد فاسد و همه کسانی که در آن دست دارند بدون هیچ تمایزی آغاز می‌شود."

او در ادامه نوشت: " به ویژه با توجه به شرایط سخت اقتصادی، تا زمانی‌ که افراد فاسد در موسسات وجود دارند، کشور شاهد هیچ پیشرفت یا عدالتی نخواهد بود. در غیر این صورت، فقط فساد روی فساد تلنبار خواهد شد. "

او این کمپین خود خوانده‌ علیه فساد را به دنبال اتهامات و پرونده‌های قضایی عمده‌ای ‌آغاز کرده که پای خاندان سلطنتی و همین‌طور مقامات بلند‌پایه بسیاری از موسسات دولتی را به میان می‌کشید.

صقر حشاش، فعال مخالف حکومت که در تبعید خودخواسته به سر می برد نسبت به صحبت‌های شیخ ناصر در رابطه با فساد اینطور اظهار نظر کرد: "نمی‌دانم به عنوان کدام مقام رسمی در مورد مبارزه با فساد صحبت می‌کنید، اما واضح است که به دستیابی به جایگاه ولیعهد یا نخست‌وزیر نزدیک‌ شده‌اید."

"اگر این اتفاق بیفتد برای رسیدن به اصلاحات باید مجلس ۲۰۱۲ دوباره به کار برگردد؛ با چنین مردان صادقی می‌توان به اصلاحات دست یافت." اشاره او به مجلسی بود که اکثریت آن را مخالفان تشکیل می‌دادند و سال ۲۰۱۲ یک مجلس طرفدار حکومت جای آن را گرفت.

عرض اندام مخالفان اسلام‌گرا

مجلس کویت مدت‌هاست به عنوان آزادترین مجلس در حوزه خلیج فارس شناخته می‌شود؛ مجلسی که میزانی نسبی از آزادی را می‌پذیرد و نمایندگان آن می‌توانند آشکارا از عملکرد دولت و اعضای خانواده سلطنتی انتقاد کنند.

در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲، کویت از تاثیرات دنباله‌دار بهار عربی در امان نماند و در این کشور اعتراضاتی به رهبری مخالفان پرقدرت اسلام‌گرا شکل گرفت که خواستار اصلاحات بودند.

مجلس سال ۲۰۱۲ که بخش عمده آن را مخالفان اسلام‌گرا تشکیل می‌دادند، در مرکز این اعتراضات قرار داشت. این مجلس برای مدت کوتاهی از فوریه تا ژوئن ۲۰۱۲ روی کار بود تا این‌ که رای دادگاه قانون اساسی به "غیرقانونی" بودن انتخابات، منجر به انحلال آن شد.

رهبری کویت مدت‌هاست سعی می‌کند با حفظ قوانین اسلامی سختگیرانه و اعمال اقداماتی در پاسخ به اتهامات فساد از سوی اعضای حزب مخالف، مخالفان اسلام‌گرا را راضی نگه دارد.

به موازات آن، اسلام‌گراها هم تا اندازه زیادی از هدف قرار دادن سلطنت خودداری و در عوض خواسته‌های خود را روی کابینه‌ای متمرکز کرده‌اند که رهبری آن در گذشته بر عهده اعضای خانواده سلطنتی بوده است.

از زمان اعتراضات سال ۲۰۱۲، همانطور که سرکوبی ناآرامی‌ها در سایر کشورهای عربی تغییری اندک در حکومت منطقه به همراه داشت، حزب مخالف اسلام‌گرا در کویت هم که زمانی از قدرت زیادی برخوردار بود به شکلی مشابه به حاشیه رانده شد.

در حالی که پرونده‌های فساد همچنان تیتر اول اخبار کویت را تشکیل می‌دهند، نارضایتی مردم این کشور از افت کیفیت خدمات به شکلی روزافزون افزایش یافته و این مساله چالش‌های پیش روی خاندان حاکم برای حفظ قدرت را سخت‌تر کرده است.

برای اطمینان از یک تغییر قدرت صلح‌آمیز و بی چون و چرا، خانواده سلطنتی باید با راضی نگه داشتن شاخه‌های خود از درون و غلبه بر فشارهای بیرونی که با آشکار شدن هر چه بیشتر پرونده‌های اختلاس اعضای این خانواده افزایش می‌یابد، تعادلی ظریف در کشور ایجاد کند.

اما مناقشات احتمالی بر سر قدرت و درگیری در انتقال رهبری، در کنار اتهامات گسترده فساد می‌تواند فضا را برای مخالفان باز کند تا دوباره بر صحنه سیاسی تسلط یابند و به شکلی بالقوه بر توازن قدرت در آینده تاثیر بگذارند.

منبع: بی بی سی


فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران