روز خبرنگار و روزگار شکننده رسانه و خبرنگاران

۱۷ مرداد در ایران روز خبرنگار نام‌گذاری شده است. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به این مناسبت و در بیانیه‌ای، از بی‌توجهی دولت به پیشنهاد تهیه و تدوین "سند ملی رسانه" گلایه کرده و می‌گوید: «به نظر می‌رسد که مسئولان محترم خود را با مسائل مهم‌تری مواجه می‌بینند که به خطا فرصتی برای پرداختن به بحران رسانه و روزنامه‌نگاری صرف نمی‌کنند.»

بیانیه با یادآوری حق آزادی رسانه و روزنامه‌نگاری، عنوان می‌کند که بدون حل مسئله رسانه، هیچ مشکل دیگری در ایران به صورت پایدار حل نخواهد شد: «تنها با فهم واقعیت‌های جهان رسانه‌ای شده امروز دانسته خواهد شد که حل مسئله رسانه، پیش‌شرط حل سایر مسائل کشور است.»

نبود امنیت حرفه‌ای، نازل بودن دستمزدها، فشار بر روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، کمبودهای زیرساختی، تلاش برای اعمال محدودیت بر بسترهای ارتباطی تازه در فضای وب، فیلترینگ، جلوگیری از حق دسترسی خبرنگاران به اطلاعات و ممانعت از انتشار اطلاعات، از جمله مشکلات مطرح شده در بیانیه انجمن یاد شده هستند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

این بیانیه، نامی از "سانسور" نمی‌‌آورد و این مانع اصلی در گردش آزاد اطلاعات را با ادبیات و بیانی پوشیده بازگو می‌کند. 

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران تاکید می‌کند که مجموعه مشکلات موجود، "مرجعیت" رسانه‌های داخل کشور را تا حد زیادی تضعیف کرده است: «روزنامه‌نگار ایرانی امروز در داخل کشور در چنین فضایی و با مرارت بسیار قلم می‌زند و دولت و سازمان‌های رسمی، انتقاد می‌کنند که چرا علیه کشور تحریف و تبلیغات سوء می‌شود و چرا این تبلیغات تاثیرگذارند.»

این تشکل، محور اصلی مشکلات رسانه‌های ایران را وابستگی شماری از آنها به بخش عمومی، رقابت ناعادلانه و فقدان فضای مناسب و آزاد برای انجام وظیفه دانسته و می‌نویسد: «این وضعیت متاسفانه به خروج مرجعیت رسانه‌ای از مرزهای رسمی منجر شده و باعث شده تا جامعه ایران از مهم‌ترین ابزار نظارت و ایجاد سازگاری و امکان پیوند اجتماعی محروم گردد.»

بیانیه می‌گوید بخش مهمی از مشکلات و مسائل گذشته و حال جامعه ایران با فقدان رسانه به معنای واقعی کلمه مرتبط است. 

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، کوشش‌های غیرشفاف برای مسدود کردن برخی شبکه‌های اجتماعی را باعث نگرانی خوانده و چنین حرکاتی را حاکی از عدم شناخت نقش و موقعیت مهم روزنامه‌نگاری آزاد و مستقل و ایمن در حل مشکلات کشور و ارتقای آگاهی عمومی می‌داند.

این تشکل از اعضای خود و سایر همکاران مطبوعاتی و رسانه‌ای خواسته که در باره "چالش حال و آینده روزنامه‌نگاری و رسانه در ایران" مشارکت فعال داشته باشند. 

در همین زمینه، محمد مساعد، روزنامه‌نگار، در توییتی کوتاه می‌نویسد: «ما روز خبرنگار نمی‌خواهیم، آزادی خبرنگاری می‌خواهیم.»

محمد مساعد از برندگان جایزه آزادی بیان دویچه وله در سال ۲۰۲۰ است. او پس از اعتراضات سراسری آبان ۹۸، به خاطر چند توییت انتقادی در باره گران شدن قیمت بنزین و قطعی اینترنت بازداشت شد.

حیات لرزان مطبوعات

شش هفته قبل نیز این انجمن، از اوضاع اقتصادی ناهنجار مطبوعات و اخراج شماری از کارکنان روزنامه‌ها انتقاد کرده و هشدار داده بود که "بحران‌ها و بی‌برنامگی‌های دولت"، بقای مطبوعات و به ویژه روزنامه‌ها را به طور جدی به خطر انداخته است.

در آن بیانیه تاکید شده بود که هر چند از زمان آغاز کار مطبوعات در ایران، "سایه ناخجسته برخوردهای حذفی امنیتی" همواره بر سر روزنامه‌نگاران بود، ولی اوضاع هیچ گاه تا این حد "دشوار و نفس‌گیر" نبوده است.

این انجمن، بی‌اعتنایی و بی‌برنامگی دولت در قبال مشکلات روزنامه‌ها را "شبهه‌برانگیز" توصیف کرده و گفته بود: «شاید دولت از بلایی که در حال نزول بر سر مطبوعات است، استقبال هم می‌کند... مطبوعات را رها کرده‌اند تا خود به مرگ اقتصادی و تدریجی از بین بروند.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

در آخرین بیلان سالانه سازمان گزارشگران بدون مرز از وضعیت ‌آزادی مطبوعات در جهان، ایران در میان ۱۸۰ کشور، جایگاه ۱۷۳ را دارد و در قعرنشینی، نزدیک چین و کره شمالی است. عربستان سعودی با سه پله فاصله، مقام ۱۷۰ را دارد و از ایران جلوتر است. 

در این رده‌بندی که به سال ۲۰۱۹ مربوط است، عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان و جمهوری آذربایجان وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند.

بیانیه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به مناسب روز خبرنگار در کانال تلگرامی این تشکل منتشر شده است.

در مناسبت‌های سازمان ملل، سوم ماه مه، روز جهانی آزادی مطبوعات نام‌گذاری شده است. در تقویم ایرانی ۱۷ مرداد را روز خبرنگار می‌خوانند. در این روز در سال ۱۳۷۷، محمود صارمی، خبرنگار ایرنا به دست طالبان در شهر مزار شریف کشته شد.