اختلاف بین مقامات بر سر انتقال سایت پسماند آرادکوه

مجتمع پردازش پسماند آرادکوه در کهریزک شهرستان ری میزبان زباله‌های بزرگ‌ترین کلان‌شهر ایران است و بزرگ‌ترین سایت پسماند خاورمیانه توصیف می‌شود. مشکلات زیست‌محیطی این مجتمع باعث شده که سازمان حفاظت محیط زیست ایران خواهان انتقال آن به مکانی دیگر باشد. مقام‌های شهری تهران اما مخالف هستند.

سایت زباله آرادکوه ــ عکس: ایسنا

زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران دوشنبه ۱۰ شهریور در گفت‌و‌گو با خبرگزاری دولتی دانشجویان ایران (ایسنا) از مخالفت شورای شهر و شهرداری پایتخت با انتقال سایت پسماند آرادکوه پرده برداشت و گفت:

«موضوع انتقال مجتمع آرادکوه حرف درستی نیست. اگر قرار بر این انتقال باشد باید دلایل کافی داشته باشد و بر اساس مطالعات و داده‌های دقیق چنین تصمیمی اتخاذ شود.»

مجتمع پسماند آرادکوه در جنوب کهریزک، در کیلومتر ۲۳ جاده قدیم تهران ــ قم واقع شده و نیم قرن سابقه دارد. اما اکنون حجم زباله‌های شهری و بیمارستانی و صنعتی که روزانه به آن وارد می‌شود، چنان زیاد است که کوه‌های زباله‌ای با ارتفاع بیش از ۶۰ متر در این مرکز به چشم می‌خورند. 

میزان دقیق این زباله‌ها به دلیل وجود مراکز غیرقانونی دفن زباله در اطراف این سایت مشخص نیست. مسئولان محلی سازمان محیط زیست از دست‌کم بین ۷۰۰۰ تا ۷۵۰۰ تن حجم ورودی زباله به طور روزانه به این مرکز خبر می‌دهند. اما اسماعیل نعمت‌زاده،‌ شهردار کهریزک ۲ شهریور ۱۳۹۸ گفته بود روزانه ۱۰ هزار تن زباله و ۲۰ هزار تن پسماندهای ساختمانی به آرادکوه منتقل می شود؛ یعنی مجموعاً روزانه ۳۰ هزار تن پسماند.

این حجم زباله به آلودگی هوا و خاک و تولید میزان زیادی شیرابه انجامیده که علت دیگری برای آلودگی آب و خاک است.

چرا سازمان محیط زیست به دنبال جابجایی سایت آرادکوه است؟

بحث بر سر جابجاکردن محل پردازش زباله تهران از یک سال پیش جدی‌تر شد؛ به ویژه با بروز پدیده «بوی نامطبوع تهران» که یکی از علت‌های آن ــ در کنار آلودگی هوا به دلیل سوزاندن سوخت‌های کثیفی همچون مازوت در نیروگاه‌ها ــ‌ کوه زباله آرادکوه ذکر می‌شد.

• بیشتر بخوانید: «بوی نامطبوع» توسعه ناپایدار و مرکزگرا در تهران

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته از پیشنهاد این سازمان برای انتقال سایت آرادکوه خبر داد. سعید محمودی، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران نیز دراین‌باره گفت:

«با توجه به مشکلاتی که سایت آراد کوه دارد، جابجایی آن یک اصل اساسی و حتمی است. حتی اگر این سایت دفع پسماند بوی بدی هم متصاعد نمی‌کرد باز می‌بایست جابجا می‌شد؛ چرا که نمی‌توان سال‌های سال پسماندهای یک کلانشهر را به یک نقطه منتقل کرد.»

زهره عبادتی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ری نیز ۱ تیر سال جاری در گفت‌و‌گو با ایسنا بر ضرورت جابجایی این سایت تأکید کرد و به جنبه دیگری از آثار سوء وجود این مرکز پرداخت: تکثیر محل‌های تخلیه زباله غیرقانونی حول سایت آرادکوه.

عبادتی گفت:

«حضور این مرکز باعث شده که واحدهای آلاینده‌ای مانند بازیافت غیرمجاز پسماند به‌صورت حاشیه‌ای در اطراف مرکز آرادکوه و در بخش‌های مختلف شهرستان به‌ویژه بخش کهریزک شکل بگیرند که پسماندها را از طریق مرکز آرادکوه دریافت می‌کنند و باعث ایجاد آلودگی در خاک، آب و هوا می‌شوند. تعداد این واحدهای آلاینده بسیار زیاد است و ما نیز به عنوان اداره محیط زیست برخوردهای بسیار زیادی با این واحدها داشته‌ایم اما به‌دلیل اینکه این واحدها فرایند فعالیت بسیار ساده‌ای دارند، به‌راحتی جابه‌جا و در محل‌های جدید مستقر می‌شوند.»

چرا مقام‌های شهری تهران مخالف جابجایی سایت آرادکوه هستند؟

رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران دوشنبه در گفت‌و‌گو با ایسنا تلاش کرد تا علیه ضرورت انتقال سایت آرادکوه استدلال کند و درباره آسیب‌های زیست‌محیطی آن گفت:

«دلایلی که برای انتقال آرادکوه مطرح می‌کنند دلایل درستی نیست و اساساً این حرف درست نیست و قطعی هم نشده است؛ گاهی علت بوی نامطبوع مسیر فرودگاه امام خمینی (ره)، وجود مجتمع آرادکوه عنوان می‌شود که درست نیست؛ در حقیقت عوامل متعددی حدود ۲۰ علت برای این بوی نامطبوع مورد بررسی قرار گرفته که مجتمع آرادکوه دوازدهمین  علت آن است.»

سایت زباله آرادکوه ــ عکس: ایرنا

زهرا صدراعظم نوری تأکید کرد که «مادامی که آرادکوه ظرفیت داشته باشد مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت».

اما عیسی کلانتری سال گذشته گفته بود که اصلی‌ترین دلیل مخالفت شهرداری و شورای شهر تهران با انتقال مجتمع پسماند آرادکوه، هزینه‌ آن است:‌ «شهرداری می‌گوید هزینه این انتقال یک میلیارد دلار است که چنین پولی در دسترس نیست.»

مقام‌های سازمان محیط زیست می‌گویند از مسئولان شهری تهران خواسته‌اند مکان‌های جایگزین را برای ارزیابی زیست‌محیطی به آن سازمان معرفی کنند اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.

آرادکوه تنها نماد مشکل زباله در ایران نیست. برای نمونه، در گوشه و کنار استان مازندران بیش از ۳۰ کوه زباله به وجود آمده است و در گیلان نیز کوه زباله سراوان ارتفاعی ۱۰۰ متری یافته است.

در همین زمینه:

• بیش از ۳۰ کوه زباله در گوشه و کنار استان مازندران وجود دارد

۳۵ سال غفلت زیست‌محیطی: نمونه کوه زباله ۱۰۰ متری سراوان