فروش پنهانی نفت ایران به بزرگترین دارنده نفت جهان

میعانات گازی، نوعی نفت خام فوق سبک و گران قیمت است که از میادین گازی تولید می‌شود و ونزوئلا با مخلوط کردن آن با نفت فوق سنگین خود، پروسه پالایش نفت را آسان‌تر خواهد کرد.

پارسال نیز ونزوئلا، بزرگترین دارنده ذخایر نفتی جهان، یک محموله میعانات گازی از الجزایر خریداری کرده بود، اما این کشور از ترس تحریم‌های آمریکا، دیگر محموله جدیدی به ونزوئلا ارسال نکرد.

ذخایر نفت ونزوئلا ۳۰۴ میلیارد بشکه است، به عبارتی نزدیک یک پنجم کل ذخایر کشف شده نفت جهان در این کشور قرار دارد. اما مدیریت ناکارآمد و فساد گسترده دولتی باعث شد بعد از سال ۲۰۱۴ که قیمت نفت سقوط کرد، سرمایه‌گذاری‌های اندکی در بخش نفت این کشور انجام شود و تولید روزانه نفت ونزوئلا از بالای ۳ میلیون بشکه در دهه گذشته به ۱.۳ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۸ سقوط کند و بعد از آن تحت تحریم‌های آمریکا تولید نفت به حدود ۳۴۰ هزار بشکه در ماه گذشته میلادی برسد.

اوپک در تازه‌ترین گزارش ماهانه خود که روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت منتشر کرد، می‌گوید تولید نفت ونزوئلا در ماه اوت نسبت به ماههای ابتدایی سال ۲۰۲۰ نصف شده است.

نوع نفت ونزوئلا نیز عمدتا فوق سنگین است و پالایش آن نیاز به تکنولوژی بالا دارد، اما با مخلوط کردن این نوع نفت با نفت فوق سبک، یا همان میعانات گازی، پروسه پالایش و تولید بنزین راحت‌تر می‌شود.

دالغا خاتین‌اوغلو، کارشناس نفت و انرژی

به خاطر عدم سرمایه‌گذاری جدید، ظرفیت پالایشگاهی ونزوئلا نیز طی سال‌های گذشته از ۱.۵ میلیون بشکه در روز به حدود ۱۰۰ هزار بشکه در اوایل سال جاری میلادی رسید، اما ایران دو پالایشگاه این کشور را ماه مارس، (فروردین) تعمیر کرد و ظرفیت پالایشگاهی ونزوئلا را به بالای ۲۰۰ هزار بشکه در روز رساند.

با اینحال، یک هفته‌ای بعد از خروج مهندسان ایرانی از ونزوئلا، یکی از پالایشگاه‌های تعمیر شده آتش گرفت و دیگری دوباره از کار ایستاد.

فروش پنهانی نفت ایران

شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، از جمله تانکر ترکرز می‌گویند ایران با دور زدن قاره آفریقا، به صورت پنهانی و در حالی که سیستم سیگنال‌دهی نفتکش ‌را خاموش نگه داشته شده بود، ۲ میلیون بشکه میعانات گازی خود را به ونزئلا رسانده است.

این تانکر پس از پاک کردن نام خود، با نام "هانی" به سمت ونزوئلا حرکت کرده و محموله خود را در بندر خوزه تخلیه کرده است.

معمولا مسیر راحت و کوتاه ارسال محموله از ایران به ونزوئلا از کانال سوئز می‌گذرد، اما همه نفتکش‌ها هنگام گذشتن از این کانال ملزم هستند سیستم سیگنال خود را روشن نگه دارند تا از تصادف کشتی‌ها اجتناب شود.

روشن کردن سیستم سیگنال کشتی در واقع منجر به افشای ارسال محموله ایرانی می‌شد و لذا جمهوری اسلامی با مسیری بسیار طولانی و دور زدن قاره آفریقا محموله نفتی خود را به ونزوئلا رسانده است.

فروش میعانات گازی به غیر از درآمد آن، از منظر دیگری نیز برای جمهوری اسلامی حیاتی است.

ایران به خاطر سقوط صادرات نفتش، تولید نفت خام را نصف کرده، اما تولید میعانات گازی را نمی‌توان کاهش داد. میعانات گازی همراه با گاز از چاه‌ها بیرون می‌آید و برای توقف آن، باید تولید گاز را نیز متوقف کرد.

آمارهای شرکت اطلاعات کالا، کپر، نشان می‌دهد که ایران بیش از ۱۲۰ میلیون بشکه نفت را در خشکی و تانکر‌های لنگر انداخته در خلیج فارس انبار کرده و هر ماه به میزان ذخایر نفت بی‌مشتری ایران اضافه می‌شود. بخش عظیمی از این ذخایر در واقع میعانات گازی است.

کپلر می‌گوید ظرفیت ذخیره نفت ایران در خشکی و دریا تقریبا تکمیل شده است. بنابر این جمهوری اسلامی باید یا میعانات گازی اضافی خود را به نوعی بفروشد، یا درب چاههای گازی را ببندد و یا اینکه نفتکش‌هایی کرایه کرده و نفت بی‌مشتری خود را آنجا نگه دارد.

هزینه کرایه و نگه‌داری نفت بی‌مشتری نیز بسیار بالاست و به همین خاطر در ماه آوریل سال جاری، قیمت نفت آمریکا منفی شد؛ یعنی تولیدکننده‌ها حتی به مشتری پول می‌دادند تا نفتشان را تحویل بگیرد.

هنوز معلوم نیست ونزوئلا میعانات گازی ایران را با چه قیمتی خریده است، اما اوپک می‌نویسد متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه گذشته میلادی زیر ۴۶ دلار بود. بدین ترتیب با توجه به اینکه میعانات گازی چند دلاری از نفت سنگین گران‌تر است، احتمالا ارزش دو میلیون بشکه محموله ایران حدود ۹۵ میلیون دلار باشد.

معضل بنزین ونزوئلا

چند ماه پیش ایران پنج محموله، جمعا ۱.۵ میلیون بشکه‌ بنزین تحویل ونزوئلا داد و ماه گذشته نیز ۱.۱ میلیون بشکه بنزین ارسالی ایران به ونزوئلا در چهار نفتکش توسط آمریکا توقیف شد.

شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها اخیرا متوجه شدند سه نفتکش ایرانی با ۸۰۰ هزار بشکه بنزین در حال خروج از تنگه هرمز است و ابتدای ماه جاری میلادی، حدود دو هفته پیش بایستی این محموله‌ها به کانال سوئز می‌رسید. این شرکت‌ها، مقصد نهایی سه نفتکش ایرانی را "با احتمال بسیار بالا" ونزوئلا تخمین زده بودند، اما بعد از افشای حرکت آنها، نفتکش‌ها از حرکت باز ایستادند و احتمالا مسیر خود را تغییر داده و دوباره با سیگنال خاموش از جنوب آفریقا به سمت ونزوئلا حرکت کنند.

ونزوئلا مدتهاست که با بحران بنزین مواجه شده است. مصرف داخلی بنزین ونزوئلا در حالت طبیعی روزانه ۳۰۰ هزار بشکه است، اما دولت در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۷۰ هزار بشکه در روز بنزین تحویل مردم داد و این رقم در سال جاری به ۳۰ هزار بشکه سقوط کرد. البته، ونزوئلا ارزانترین بنزین جهان را به مردم تحویل می‌دهد، به عبارتی برای بنزین یارانه بسیاری تخصیص می‌دهد.

آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی حاکی است که دولت ونزوئلا پارسال بیش از ۷ میلیارد دلار یارانه محصولات نفتی، ۴.۵ میلیارد دلار یارانه برق و ۱.۱ میلیارد دلار یارانه گاز را متقبل شده است.

برای کشوری که از سال ۲۰۱۴ همواره رشد اقتصادی منفی داشته و درآمدهای کشور به شدت کاهش یافته و خصوصا بدهی‌های خارجی‌اش به ۱۵۰ میلیارد دلار، یعنی دو برابر تولید ناخالص داخلی اوج گرفته، چنین حجم بزرگی از یارانه‌های انرژی بسیار سنگین است. اما این کشور نیز مانند ایران درگیر ایدئولوژی‌های کهنه است و خصوصا نام "دولت کمونیستی" را یدک می‌کشد؛ به عبارتی چاره‌ای جز ادامه این مسیر ندارد، مگر اینکه ساختار دولت کلا دستخوش تغییر شود.

به رغم اینکه بنزین جیره‌بندی شده (۲۰ تا ۳۰ لیتر بصورت ماهانه برای هر خودرو) در ونزوئلا ارزانترین بنزین در جهان است، اما کمبود شدید بنزین باعث شده تا قیمت آن در بازار سیاه ونزوئلا به بالای ۲.۳ دلار، یعنی گرانترین بنزین در جهان برسد.