نظام اشتغال در جهان پساکرونا متحول می‌شود

تقی آزادارمکی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا درباره تبعات اجتماعی گذار از بحران کرونا اظهار داشت:‌ شیوع ویروس کرونا بی‌شک مفهوم زندگی اجتماعی را متحول کرد. زندگی بشر قبل از بحران کرونا خطی به طرف بالا، بدون ریسک یا احتمال فروریختن بود؛ شیوع این ویروس اما با تغییر مفهوم زندگی بشری، مسیری توام با مجموعه‌ای از ریسک‌ها و احتمالات را رقم زد. هر یک از اتفاقات و رخدادها در اختیار آدمی و قابل پیش‌بینی، مدیریت و برنامه‌ریزی نخواهد بود.

آزادارمکی ادامه داد: بروز عوامل موثر بر زندگی اجتماعی که در اختیار بشر نخواهد بود، زندگی آدمی را هر لحظه در مرحله ریسک، آسیب‌دیدگی، فروریختن و انهدام قرار می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: قبل از بحران کرونا، دو پارادیم فکری طبیعت‌گرایانه و منفعت‌گرایانه بر زندگی بشری دیده می‌شد. تفکر طبیعت گرایانه با کپی‌برداری از طبیعت همراه بود و تفکر دوم مبتنی بر انسان عقلانی،‌ حسابگر و منفعت‌گرا بود که بر طبیعت، اجتماع و اقتصاد حکم می‌راند.

استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود:‌ بحران کرونا نقیض هر دو تفکر بود؛ به عبارت دیگر فهم جهان را به مرحله جدیدی هدایت کرد که سبب شکل‌گیری پارادایم دیگری از بنیان‌های فکری و فلسفی شد و این امر کانون زندگی بشر را با عدم قطعیت در واقع، حادثه، گرفتاری و نابه‌سامانی همراه ساخت.

شیوع کرونا و تحول در ارتباطات اجتماعی

آزادارمکی ادامه داد: شیوع این بیماری ارتباطات اجتماعی را نیز متحول ساخت. روابط اجتماعی دیروز بر اساس احساس و عاطفه یا منفعت شکل می‌گرفت و این امر سبب بروز یک دوگانه در جامعه شد. در واقع، در جامعه سنتی تعاملات اجتماعی براساس عاطفه و در جامعه مدرن ارتباطات مبتنی بر عقلانیت شکل گرفت.

وی تاکید کرد: شیوع کرونا روابط متعارف اجتماعی را مورد شک و تردید قرار داد. کانون روابط جدید فردیتی در کنار خانواده، معارض با خانواده، در ستیز با منطقه و محله و همزیست با منطقه و محله را شکل داد؛ به عبارت دیگر فرد (انسان) پس از کرونا روابط اجتماعی را براساس موقعیت‌ها (موقعیت کرونایی وغیرکرونایی) تنظیم می‌کند.

آزادارمکی افزود: به عنوان مثال طرح فاصله‌گذاری اجتماعی در دوران کرونا به عدم امکان شکل‌گیری اجتماعات بزرگ اشاره می‌کند. بشر اجتماعی زاده شده و باید یک زیست اجتماعی را تجربه کند اما پس از کرونا، اجتماعات کوچک جایگزین اجتماعات بزرگ شده و گروه‌های کوچک متولد می‌شوند.

این استاد دانشگاه گفت: اینکه این رخداد در تاریخ جامعه ایران نادر است اما اکنون در سطح جامعه ساخت‌های اجتماعی مبتنی بر روابط اجتماعی کوچک شکل خواهد گرفت. به عنوان مثال دستور ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس، مساجد، زیارتگاه‌ها و... هریک به محدودیت اجتماعات وسیع اشاره می‌کند.

به گفته آزادارمکی، با افزایش شمار اشخاص، ‌فضاهای اجتماعی نیز وسعت می‌یابد و بنابراین محدودیت ارتباطات اجتماعی و اجتماعات کوچک را نیز باید از اثرات گذار از بحران کرونا تلقی کرد.

وی افزود:‌ در این شرایط، گروه‌های کوچک، کانون زیست اجتماعی محسوب شده و حاضران در این گروه‌ها مهم تلقی می‌شوند. در حقیقت افراد مهم در گروه‌های کوچک، هسته‌های اساسی نظام اجتماعی شده و ارتباطات اجتماعی نیز معین و مشخص خواهد بود.

آزادارمکی گفت: قبل از کرونا تمایل بشر به خانواده بزرگ و خویشاوندان وسیع بود، اما این مساله در جهان پساکرونا تغییر و هیات‌های وسیع فرومی‌ریزد و این امر یک دستاورد مهم برای بشر ایرانی، غربی و... است.

پیداش علوم انسانی روانشناسی اجتماعی‌مدار در جهان پساکرونا

این تحلیلگر اجتماعی اظهار داشت: این تغییر و تحولات در نظام اجتماعی، سبب پیدایش یک دانش جدید با عنوان علوم انسانی روانشناسی اجتماعی‌مدار می‌شود. این علم در فردای ایران و جهان بیش از روانشناسی سیاسی و اقتصادی حائز اهمیت خواهد بود.

به گفته وی، براساس این علم جامعه باید به دنبال تربیت متخصصان گروه‌های کوچک، روابط اجتماعی در گروه‌های کوچک، بحران در گروه‌های کوچک، عشق و نفرت در گروه‌های کوچک و اهتمام، ستیز و فروپاشی در گروه‌های کوچک باشد.

این استاد جامعه‌شناسی با اشاره به ابتلای دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به ویروس کرونا عنوان کرد: شیوع این ویروس همچنین به بشر آموخت، قدرت، ثروت و شهرت نیز مانع از ابتلا به کرونا نمی‌شود و گاه همه بشر در معرض یک واقعه یا حادثه قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد:‌ این مساله برای هر یک از دولت‌ها و نظام‌های سیاسی در سراسر جهان هزینه‌بر و سبب اهمیت و حساسیت تک تک افراد کشور می‌شود. در واقع همه شهروندان یک جامعه می‌توانند یک مورد خاص برای پزشکی باشند و این مساله به دلیل هزینه‌های گزاف معالجه و درمان، موجب پیدایش یک اقتصاد نوین در جهان نیز خواهد شد.

آزادارمکی تاکید کرد: در حقیقت ساختارهای کلان اجتماعی، اقتصادی، جاده‌ها، معابر و وسائل ارتباط جمعی و... باید به اقتصادی بدل شود که بتواند بشر را در موقعیت‌های متعدد مدیریت و حمایت کند. بنابراین نظام اشتغال در جهان متحول و مشاغل منطقه‌ای و محله‌ای متجلی و مشاغل متکثر می‌شود.

‌وی ادامه داد: در این نظام کمپانی‌های بزرگ باید نوابغ را در مناطق و محلات تجمیع کنند تا بتوانند روابط اجتماعی را با شرایط و موقعیت جدید تطبیق دهند.