فشار آمریکا به آذربایجان و ارمنستان برای توقف جنگ در قره‌باغ

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریكا روز شنبه سوم آبان (۲۴ اکتبر) در جلسات جداگانه با جیحون بایرام‌اف وزیر خارجه آذربایجان و زهراب مناتساکانیان وزیر خارجه ارمنستان خواستار پایان جنگ در منطقه قره باغ کوهستانی شد.

پمپئو  پس از مذاکرات و رایزانی با همتایان آذری و ارمنی خود در واشنگتن از هر دو طرف خواست ضمن پایان خشونت‌ها از مردم غیرنظامی خود محافظت کنند. پیش از این وزرای خارجه ارمنستان و آذربایجان دیدار سه جانبه را رد کرده بودند. 

جیحون بایرام‌اف خواستار پایان اشغال قره‌باغ توسط ارمنستان شد. او تصریح کرد که در صورت پایان یافتن اشغال قره‌باغ آذربایجان آماده یافتن راه حل سیاسی برای درگیری و از سرگیری سریع گفت‌وگوهای اساسی است.

بایرام‌اف تاکید کرد که طبق چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، آذربایجان در مسئله قره‌باغ محق است و جامعه ‌جهانی نیز از خواست‌های قانونی این کشور حمایت می‌کند.

مناتساکانیان آذربایجان را به حمله عمدی به اهداف غیرنظامی کشورش متهم کرد. او گفت ترکیه نیز مستقیما در "این حملات متجاوزانه آذربایجان" دست دارد.

پمپئو در آستانه دیدارش اعلام کرده بود که انتظار زیادی از مذاکراتش با همتایان ارمنی و آذری خود ندارد. او خاطرنشان کرد که توافق بر سر آتش‌بس قبلی عملا اجرا نشده است. وزیر خارجه آمریکا از "یک وضعیت پیچیده دیپلماتیک" سخن گفته بود.

ادامه جنگ و مذاکره

هم‌زمان با اوج درگیری‌ها در قره‌باغ رهبران آمریکا، روسیه و فرانسه که مسئولیت رهبری گروه مینسک را نیز برعهده دارند، خواستار آتش‌بس فوری و همه‌جانبه در منطقه قره‌باغ کوهستانی شده بودند.

آذربایجان و ارمنستان تاکنون دوبار بر سر آتش‌بس به منظور جمع‌آوری اجساد و مبادله اسرای جنگی توافق کردند ولی این آتش‌بس رعایت نشده است. 

رهبران گروه مینسک اکنون بر تلاش‌های خود بر سر یافتن یک راه‌حل سیاسی افزودند.

گروه مینسک در سال ۱۹۹۲ توسط "سازمان امنیت و همکاری اروپا" برای حل و فصل صلح‌آمیز بحران قره‌باغ کوهستانی ایجاد شده است. ریاست مشترک گروه مینسک را روسیه، فرانسه و آمریکا برعهده دارند. علاوه بر این سه کشور، بلاروس، آلمان، ایتالیا، پرتغال، هلند، سوئد، فنلاند، ترکیه و همچنین ارمنستان و جمهوری آذربایجان عضو گروه مینسک هستند.

گروه مینسک با گذشت حدود سه دهه موفق نشده است در منطقه قره‌باغ کوهستانی صلحی پایدار برقرار کنند و آتش جنگ بار دیگر در اواخر سپتامبر شعله‌ور شده است.

اختلاف‌نظر بر سر حضور تروریست‌ها

با ادامه درگیری‌ها در قره‌باغ نگرانی حضور نیروهای خارجی و سوری نیز در جبهه‌های جنگ افزایش یافته است.

ارمنستان بارها مدعی شده است، "تروریست‌های جهادی" که از طریق ترکیه وارد جنگ قره‌باغ شده‌اند در کنار ارتش آذربایجان می‌جنگند. آذربایجان در مقابل مدعی است، "نیروهای حامی و تروریست" ارمنی از سوریه، لبنان و یونان به قره‌باغ سرازیر شده‌اند. جمهوری آذربایجان به دلیل اعزام برخی نیروهای یونانی و ارمنی به قره‌باغ سفیر خود را از آتن فراخواند.

سازمان امنیت روسیه و فرانسه نیز پیش‌تر از حضور "تروریست‌ها" در قره‌باغ خبر داده بودند. فرانسه در این ارتباط اعلام کرد که ۳۰۰ "تروریست سوری" از طریق ترکیه به قره‌باغ اعزام شدند. جمهوری آذربایجان از فرانسه خواست یا مدرکی ارائه دهد و یا از آذربایجان عذرخواهی کند.

خبرگزاری آلمان نیز اخیرا به نقل از دیمیتری ترنین، کارشناس امور منطقه نوشت، پیرامون حضور "گروه‌های تروریستی" در قره باغ تاکنون سند و مدرکی دیده نشده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  منطقه ناگورنو قره‌باغ

  بر اساس حقوق بین‌الملل منطقه قره‌باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنی‌ها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنی‌نشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از ‌نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و به‌رغم آتش‌بس در سال ۱۹۹۴، درگیری‌های پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبه‌نظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مذاکرات بی‌نتیجه

  الهام علی‌اف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان

  سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قره‌باغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قرارداده‌اند. تا کنون ده‌ها نفر کشته و مجروح شده‌اند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  هر دو سو بر طبل جنگ می‌کوبند

  ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راه‌حل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتش‌بس فوری شده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  افزایش احساسات ملی‌گرایی

  تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قره‌باغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود می‌دانند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  توپخانه آذربایجان

  به گفته ناظران بین‌المللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست‌ نخواهد یافت و تنها باید در پی راه‌حلی سیاسی بود.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  جنگی ریشه‌دار

  آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشته‌اند. اما ترکیه در سال‌های گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و ده‌ها هواپیمای جنگی هستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  انهدام تانک آذربایجان

  وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانک‌ها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  خسارت مالی و جانی

  اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکده‌ای در منطقه قره‌باغ زندگی می‌کند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قره‌باغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  فرار از مناطق جنگی

  نزاع بر سر منطقه قره‌باغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتش‌بس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راه‌حلی سیاسی یافته شود، اما درگیری‌های پراکنده در سال‌های گذشته نشان داد که هیچ‌یک از طرفین در پی حل بحران نیستند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  سربازگیری

  هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زده‌اند. ارمنستان که دارای ارتش کوچک‌تری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  نبرد در مناطق مرزی

  آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قره‌باغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتش‌بس به پایان رسید، اما تنش‌ها هم‌چنان بر جا ماند.

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان

  مقامات ارمنستان گفته‌اند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار می‌‌آید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  مقایسه میان دو کشور

  ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار داده‌ها از مرکز آمار آلمان

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان

  رجب طیب اردوغان درباره درگیری‌های اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه می‌دهد. فقط با عقب‌نشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»

• قفقاز؛ سرزمین زخم‌های قدیمی

  استقبال از سربازان آذربایجان

  تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یک‌شنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ می‌دانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری داده‌اند.