محققان ایرانی موفق به تولید محرک رشد عملکرد صیفی جات شدند

عضو هیات علمی بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران روز شنبه به خبرنگاران گفت: محققان این پژوهشگاه  با جمع آوری و بررسی صدها جدایه باکتری بومی از گلخانه‌های تجاری کشور موفق به تولید محصولات فرموله شده بر پایه باکتری‌های القا کننده رشد گیاهی شدند که ضمن افزایش کمی و کیفی محصول خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای موجب کاهش مصرف سموم شیمیایی و نیترات باقی مانده در این صیفی جات می شود.

دکتر اکرم صادقی افزود: با اتمام مراحل مختلف تحقیقاتی و تایید اثربخشی کامل آن‌ها در گلخانه‌های تجاری، دانش فنی تولید هفت فرمولاسیون آماده عرضه به بخش خصوصی است و شرکت‌های علاقه مند می‌توانند این فناوری را در قالب قراردادهای مشخص به صورت انحصاری یا غیرانحصاری از پژوهشگاه دریافت کنند.

وی اظهار داشت: این محصولات بر پایه باکتری‌های بومی با فرمولاسیونی ارزان و هزینه کارگری پایین قابل تولید بوده و با توجه به کارایی مناسب و وجود مشتری در سراسر کشور،  مقرون به صرفه و سودآور هستند.

وی در تبیین اهمیت این فناوری و روند تحقیقات صورت گرفته برای دستیابی به آن گفت: محققان بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه با توجه به حساسیت و ضرورت کاهش مصرف کودها و سموم شیمیایی در صیفی‌جاتی مانند خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای که به دلیل تازه خوری بیش از سایر ارقام کشاورزی با مشکل بقایای سموم و عوامل شیمیایی بیماری زا مواجه هستند، از چند سال پیش، تولید محصولات فرموله شده از باکتری‌های محرک رشد را در دستور کار قرار داده‌اند.

با بهره گیری از این محصولات ضمن کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی و کاهش باقیمانده نیترات در محصول، عملکرد تولید گلخانه ای محصول خیار تا ۲۵ درصد و گوجه فرنگی تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.

وی خاطرنشان کرد: در مرحله اول طرح، حدود ۴۰۰ جدایه باکتری از فلور خاک گلخانه‌های تجاری صیفی جات‌ در استان‌های البرز، اصفهان، یزد و کرمان جمع آوری و بررسی شد. در مرحله بعد که با همکاری بخش فیزیولوژی مولکولی و تیم دکتر پریسا کوباز انجام شد تاثیر این باکتری‌ها بر رشد گیاه و افزایش حجم ریشه در گلخانه‌های پژوهشی آزمایش شد. در ادامه با همکاری تعدادی از گلخانه‌های تجاری بخش خصوصی، اثربخشی باکتری‌های منتخب بر عملکرد و کیفیت محصولات گلخانه‌ای در شرایط واقعی و با شاخص‌های تجاری بررسی شد.

صادقی بیان داشت: برخلاف تصور عامه که محصولات مزرعه‌ای را سالم تر از محصولات گلخانه‌ای می‌دانند، صیفی جات گلخانه‌ای پرورش یافته با این فرمولاسیون‌های باکتریایی از نظر سلامت مطابق با استانداردهای بین المللی هستند.

وی اظهار داشت: محصولات فرموله شده بر پایه باکتری‌های القا کننده رشد گیاهی که به صورت اختصاصی برای هر یک از صیفی جات خیار و فلفل دلمه‌ای تولید شده‌اند با تقویت سیستم ایمنی گیاه و همچنین بالا بردن میزان جذب مواد مغذی موجود در خاک راندمان کودهای شیمیایی مورد استفاده در گلخانه را افزایش داده و میزان سموم و کودهای شیمیایی مصرفی و در نتیجه بقایای سمی آن‌ها در گیاه را کاهش می‌دهند. علاوه بر این محصولات حاصل عطر و طعم بهتری نسبت به شاهد بدون باکتری دارند.

 وی درباره باکتری‌های شناسایی شده و مورد استفاده برای تولید این فرمولاسیون‌ها تصریح کرد: باکتری‌های بومی شناسایی شده عمدتا متعلق به سه

جنس استرپتومایسس (Streptomyces)، سودوموناس (Pseudomonas) و باسیلوس (Bacillus) هستند. همچنین در این طرح برای نخستین بار از باکتری نادر آمیکولاتوپسیس (Amycolatopsis) در فرمولاسیون محصول تقویت رشد خیار استفاده شده است.

وی افزود: از ابتدای طرح تلاش داشتیم فرمولاسیون‌های تقویت رشد را در اشکال متنوع و به صورت کاملا اختصاصی برای هر محصول عرضه کنیم.

صادقی در پایان با تشکر از همکاری مهندس ابراهیم کریمی و مهندس محمد فتحی از محققان پژوهشگاه و همچنین مهندس سعید عرب، مهندس مهدی سیل آبادی و محمد یوسفی از گلخانه‌داران پیشرو پیشوای ورامین که برای آزمایش‌های گلخانه‌ای نقشی حمایتی و صمیمانه داشته‌اند، ابراز امیدواری کرد که با تولید انبوه و کاربرد این محصولات در بخش کشاورزی هم گامی عملی در افزایش بهره‌وری و بهبود معیشت کشاورزان برداشته شود و هم با کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی وارداتی به حفظ محیط زیست و اقتصاد این بخش کمک شود.

پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در کرج مستقر است.