نگاه به شرق در کشاکش پارلمان و دولت عراق

به گزارش ایرنا، در حالی که تاکنون این درخواست اغلب از طرف نمایندگان پارلمان و برخی شخصیت های سیاسی مطرح می شد، در تازه ترین تحولات در این پرونده، «نوری المالکی» از رهبران برجسته سیاسی این کشور که دو دوره نخست وزیر بوده و هم اینک دبیرکل حزب الدعوه اسلامی و رهبر ائتلاف پارلمانی دولت قانون است، آشکارا به صف حامیان پر و پا قرص همکاری با چین پیوسته است.

همزمان اعضای کمیسیون «صادقون» (عصائب اهل الحق) که دارای ۱۵ کرسی در پارلمان عراق است و از مهمترین اعضای ائتلاف پارلمانی «الفتح» به رهبری «هادی العامری» به شمار می رود، در نشستی ویژه با سفیر چین در بغداد در خصوص علت اجرایی نشدن توافقنامه همکاری بین دو کشور از او سوال کرده است.

«چانگ تائو» سفیر چین در بغداد نیز مقصر اصلی تاخیر ایجاد شده در اجرایی شدن توافقنامه بین دو کشور را دولت عراق دانسته که هنوز گام اول عملیاتی شدن توافقنامه را برنداشته است.

در عین حال برخی شخصیت های نزدیک به دولت و شخص نخست وزیر عراق در تازه ترین مواضع ادعا کردند که چیزی به نام «توافقنامه همکاری» با چین وجود خارجی ندارد بلکه آنچه وجود دارد، پاره ای تفاهم های اولیه در قالب یادداشت های همکاری است که در سفر «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر پیشین عراق به پکن در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹ امضا شده است.

تبلیغات گسترده ای که در خصوص مزایای فوق العاده همکاری با چین در عراق صورت گرفته از جمله تبدیل شدن عراق به مرکز تبادلات تجارت جهانی و توسعه اقتصادی این کشور همه و همه باعث شده است که نه تنها در سطح سیاسی و پارلمانی بلکه در سطح افکار عمومی مطالبات برای توسعه همکاری با چین بالا بگیرد.

در همین حال توافقنامه بزرگی که چین به رغم تلاش های آمریکا برای محدود کردن پکن ، در ۲۵ آبان ماه گذشته  با ۱۴ کشور آسیایی – اقیانوسیه ای در چارچوب «آ.سه.آن» امضا کرد، بیش از پیش مطالبات را در عراق در یکهفته اخیر برای تقویت همکاری با چین شدت بخشیده است.

در این راستا، نوری المالکی - که از او به عنوان یکی از اولین بانیان طرح توسعه همکاری با چین در دو دوره نخست وزیری اش (۲۰۰۶ – ۲۰۱۰ و ۲۰۱۰ – ۲۰۱۴) یاد می شود - گام اولیه همکاری با چین را در تکمیل طرح احداث بندر فاو بزرگ در دهانه خلیج فارس در سواحل جنوبی استان بصره عنوان کرده است.

برخی از وزیران سابق از جمله «عامر عبدالجبار» وزیر حمل و نقل پیشین عراق نیز در این راستا با هدف دفاع از طرح احداث بندر فاو بزرگ، اقدام به تاسیس کمپین «از زاخو تا فاو» کرده و در حال جذب افکار عمومی عراق در دفاع از احداث طرح بندر فاو بزرگ و پیوستن عراق به طرح راه ابرایشم هستند.
 
نوری المالکی: از توافقنامه با چین حمایت می کنم

رهبر ائتلاف دولت قانون در یادداشتی که در صفحه شخصی خود منتشر کرده گفته است که از توافقنامه راهبردی عراق و چین به طور کامل حمایت می کند و احداث بندر فاو بزرگ را دروازه پیوستن به طرح اقتصادی راه ابریشم می داند.

نوری المالکی توافقنامه راهبردی با چین را یک فرصت تاریخی برای عراق برشمرده و افزوده است که تاثیرات اجرایی کردن توافقنامه با چین منجر به افزایش منابع درآمدی، بازسازی، بهبود خدمات و اشتغالزایی در بین جوانان و پژوهشگران می شود.

وی افزوده است که در راستای قانون زیرساخت های عراق که به خاطر پاره ای مسائل سیاسی در پارلمان عراق در دوره نخست وزیریش تصویب نشد، توافقنامه های مشابهی با کره جنوبی، ژاپن و چین را دنبال کرد.

المالکی یکی از دومین طرح های راهبردی عراق را بندر فاو بزرگ عنوان کرد و گفت که این طرح یکی از طرح های راهبردی است که می تواند درآمدها و برکات زیادی را برای عراق به دنبال داشته و باعث ارتقای اقتصاد و بهبود فرصت های شغلی شود.

وی تاکید کرد که اگر این طرح ها تکمیل شود، در این صورت گام راهبردی اساسی در راستای اجرایی کردن طرح راه ابریشم که عراق را تبدیل به مرکز تبادلات تجاری و منافع بین کشورهای می کند، برداشته خواهد شد.  
 
سفیر چین: عراق گام اول را بردارد بقیه گام ها را ما بر می داریم

اعضای فراکسیون صادقون وابسته به عصائب اهل الحق به رهبری شیخ «قیس الخزعلی» طی نشستی در ۲۶ نوامبر گذشته از طریق تلویزیون مدار بسته با سفیر چین در بغداد از او درباره علت اجرایی نشدن توافقنامه بین دو کشور سوال کردند.

«عدنان الفیحان» رییس فراکسیون صادقون جزییاتی از این جلسه را فاش کرده و گفته که سفیر چین تصریح  کرده است که گام اول اجرای این توافقنامه یکصد میلیون دلار است که باید دولت عراق در حساب ویژه ای که به این مناسبت ایجاد شده، واریز کند.

چانگ تائو افزوده است که گام نخست اجرای توافقنامه، این است که دولت عراق در حساب ویژه ای که به این منظور ایجاد شده، یکصد میلیون دلار واریز کند اما تاکنون بغداد هیچ اقدامی در این راستا انجام نداده است.

 گام دوم به گفته دیپلمات چینی این است که چین به خرید یکصد هزار بشکه در روز از نفت عراق اقدام کند و پول آن در این حساب ویژه واریز شود و پکن به نوبه خود اقدام به سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در طرح های بزرگ عراق می کند.

سفیر چین در بغداد خاطر نشان ساخت که آماده احداث یکصد باب مدرسه در راستای گام اول توافقنامه هستیم و پکن طرح هایی برای سرمایه گذاری کلان در عراق دارد و شرکت های بزرگ چینی متخصص در ساخت بیمارستان ها، راه ها، مجتمع های مسکونی، آب و فاضلاب و برق و غیره آماده هستند.

فیحان در ادامه خطاب به دولت عراق گفته است: «در حالی که دولت عراق در قبال توافقنامه با چین اظهارات ضد و نقیض دارد در عین حال به دنبال توافقنامه هایی با کشورهایی است که هیچ سودی برای عراق ندارد، چرا اجرای توافقنامه با چین فقط برای یکصد میلیون دلار که مبلغ بزرگی برای دولت نیست، معلق مانده در حالی که چینی ها آماده خرید نفت عراق هستند.»

وی از دولت عراق خواست که علت تاخیر وتعلل در اجرای توافقنامه با چین را برای ملت عراق توضیح دهد.

به گفته فیحان، توافقنامه با چین، نقطه جهشی در زیر ساخت ها در همه بخش ها است و فرصت های کار برای جوانانی که این روزها در برابر وزارتخانه ها بیش از یکسال است، تجمع کرده اند فراهم می کند.
  
دولتی ها: توافقنامه ای در کار نیست

دولتی ها در واکنش به مطالبات سیاسی، پارلمانی و  مردمی برای اجرایی شدن توافقنامه با چین، ادعا کرده اند که هیچ سند مکتوبی تحت عنوان توافقنامه بین بغداد و پکن وجود ندارد.

نخست وزیر عراق به عنوان یکی از مخالفان اصلی، ادعای وجود توافقنامه با چین در اظهاراتی در کنفرانس خبری در هفته گذشته گفت: «برخی دروغی می بافند و بعد آن را تبدیل به حقیقت مسلم می کنند و متاسفانه آدم های باسواد هم باور می کنند و یکی از این دروغ ها، توافقنامه با چین است.»

«مصطفی الکاظمی» تاکید کرد:«آیا چیزی به نام توافقنامه با چین وجود دارد؟ چرا مردم را به سخره می گیرند، آنچه وجود دارد مجموعه ای از یادداشت های تفاهم است که هیچ کدام لغو نشده و بغداد همچنان متمسک به آنها با دوستان چینی است و هیچ توافقنامه ای تاکنون باطل نشده است.»

وی ادامه داد که هرگونه ادعا درباره لغو یا ابطال یادداشت های تفاهم با چین، کذب محض است.

در این راستا مشاور نخست وزیر عراق نیز در توئیتی وجود هرگونه توافقنامه با چین را تکذیب کرده و گفته است که دولت هیچ توافقی با چین را باطل نکرده بلکه صندوق ویژه ای که به این منظور ایجاد شده را با واریز پول فعال کرده است.

«مشرق عباس» افزوده است که ادعای لغو توافقنامه با چین توسط برخی شخصیت های سیاسی عراق مایه تعجب است.

وی در پاسخ به آنهایی که ادعا کرده اند که دولت عراق توافقنامه با چین را به حساب توافق با کشورهای فقیر و کم بضاعتی مانند مصر و عربستان کنار گذاشته است، گفت که دولت عراق بر توسعه همکاری خارجی خود براساس منطق منافع در راستای دفاع از اقتصاد در برابر بی ثباتی قیمت های جهانی نفت اصرار دارد.

الفتح: همه در عراق خواهان همکاری با چین هستند

نماینده ائتلاف پارلمانی «الفتح» در اظهار نظری با اشاره به بهای کلان توافقنامه با چین که منجر به تحریک اعتراضات در عراق و استعفای دولت «عادل عبدالمهدی» شد، گفت: توافقنامه با چین که باعث اعتراض برخی ها شد و بهای آن اعتراضات و آتش سوزی ها (در یکسال گذشته) بوده امروز همه خواهان اجرای آن هستند زیرا دستاورد این توافقنامه را بهبود وضعیت اقتصادی عراق می دانند.

«مختار الموسوی» افزود که توافقنامه با چین بسیاری از مشکلات  زیرساختی و طرح های متوقف شده و کند را به سرانجام می رساند و برای همین فشار بر دولت برای اجرای توافقنامه بیشتر شده است.

وی ادامه داد که کمیته هایی در پارلمان برای اطلاع از سرنوشت توافقنامه مزبور در دولت عراق ایجاد شده و پارلمان در صدد بررسی جزییات و ابعاد این توافقنامه است.

عادل عبدالمهدی نخست وزیر وقت عراق در جریان سفر پنج روزه خود به چین در ۲۸ شهریورماه ۹۸، هشت توافقنامه و یادداشت تفاهم همکاری در بخش های مختلف مالی، تجاری، امنیتی، عمرانی، ارتباطات، فرهنگ و آموزش امضا کرد.

توافق اجرای ساز و کار همکاری مالی میان وزارت دارایی عراق و آژانس اعتباری «چینا شور» چین و توافق همکاری اقتصادی و فنی – مهندسی بین دو کشور از مهمترین توافقنامه های امضا شده هستند.

یادداشت تفاهم میان وزارت دارایی عراق و وزارت تجارت چین درباره همکاری درخصوص بازسازی عراق، یادداشت تفاهم میان وزارت ارتباطات عراق و آژانس هوانوردی و ماهواره‌ای چین، یادداشت تفاهم امنیتی میان وزارت کشور و سازمان امنیت عمومی چین، یادداشت تفاهم میان وزارت امور خارجه عراق و چین در رابطه با اراضی تخصیص یافته برای هیات‌های دیپلماتیک دو کشور، یادداشت تفاهم میان وزارت آموزش عالی عراق و دفتر رسانه‌ای هیات دولت چین برای ساخت کتابخانه ‌ای در دانشگاه بغداد و یادداشت تفاهم برنامه اجرای همکاری فرهنگی مهمترین یادداشت های تفاهم امضا شده هستند.

چین با وجود فشارهای آمریکا، همچنان یکی از مهمترین شرکای تجاری و اقتصادی عراق به شمار می رود؛ به نحوی که سفیر چین در بغداد در اوائل سال جاری میلادی حجم تبادلات تجاری بین دو کشور را ۳۰ میلیارد دلار در سال عنوان کرده بود.

با وجود اینکه اغلب جریان های سیاسی از طیف های مختلف شیعی، اهل سنت و کرد در عراق از همکاری با چین حمایت می کنند آمریکا مهمترین طرف خارجی است که همچنان دولت و برخی جریان های سیاسی را در این کشور تحت فشار می گذارد تا از توافق با چین صرف نظر کند.

در همین راستا، آمریکا به عنوان یکی از مهمترین کشورهای محرک اعتراضات اجتماعی یکسال گذشته در عراق شناخته شده که متهم به سناریو کشته سازی در جریان این اعتراضات بود که به موجب آن، دولت عبدالمهدی ناچار به استعفا شد.