دولت و مشی میانه در مدیریت کرونا

هر روز ساعت که از ۲ می‌گذرد، نگاه‌ نگران‌مان به اعدادی است که سخنگوی وزارت بهداشت اعلام می‌کند؛ اعدادی که در این روزهای پاییز گوش‌هایمان را از شنیدن تعداد قربانیان کرونا کرخت کرده و با استمرار ارقام روزهای قبلی، رنگ چهره‌های پنهان مانده در ماسک‌ها که ارزان‌ترین سلاح ما در برابر این ویروس بوده پاییزی شده‌است.

نزدیک شدن این اعداد که هر یک عزیزی از یک خانواده‌اند، به ۵۰۰ نفر در روز باعث شد تا دور جدیدی از قرنطینه و محدودیت‌های کرونایی از اول آذر ماه به اجرا برسد.

تجربه اجرای محدودیت‌های دوره‌های قبل به کمک آمد و محدودیت‌ها منطقی‌تر و سختگیرانه‌تر در حال اجرا است. منطقی از این لحاظ که دولت و نهادهای مربوطه توانستند ترددهای بین‌شهری را کاهش دهند و غربالگری را بین مسافران ناوگان حمل و نقل عمومی با استعلام تست کرونا افزایش دهند یا کسب وکارهای با آمادگی بیشتری به سمت اینترنتی شدن پیش رفتند. شهرها و مناطق از لحاظ وضعیت کرونا به سه محدوده قرمز، نارنجی و زرد دسته‌بندی شدند و محدودیت‌ها براساس شرایط هر شهر و منطقه تعریف و به اجرا رسید. سختگیرانه از این منظر که جریمه‌ها حتی به یک میلیون تومان هم رسید و در پلمپ صنوف و غرفه‌ها و مغازه‌هایی که محدودیت‌ها را جدی نگرفته‌اند، تعارفی نبود و اگر تخلفی صورت گرفته کمتر از دوره‌های قبل بوده‌است.  

هر چند که تعداد فوتی‌ها به کانال ۳۰۰ نفر رسیده و طبق گفته سخنگوی ستاد مبارزه با کرونا، تهران از شنبه هفته آینده از شرایط قرمز به نارنجی می‌رسد اما همچنان عده‌ای در یک سمت مخالف اجرای هر گونه قرنطینه و محدودیت هستند وعده‌ای در سویی دیگر خواهان قرنطینه سراسری و تعطیلی‌اند. دولت و حاکمیت در میانه این دو طیف معترض با بحث اقتصاد در این شرایط تحریم و تورم و بحث سلامت در این شرایط افزایش تعداد فوتی‌ها مواجه است.

مسئولان و کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تعطیلی سراسری باعث تعمق رکورد در اقتصاد و قوت گرفتن رکود تورمی در بازارها می‌شود و مسئولان سلامت و کادر درمان می‌گویند بدون اعمال محدودیت‌ها آمار فوتی‌های روزانه به دوبرابر هم خواهد رسید. بنابراین دولت محدودیت‌های جدید کرونایی را از ابتدای آذرماه به اجرا رساند که نتیجه آن را می‌توان در تعداد قربانیان کرونایی از چند روز آینده دید.     

مسیر سخت دولت در دو راهی اقتصاد و سلامت

در این رابطه «وحید شقاقی» کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به تصمیم به نحوه اجرای محدودیت‌های کرونایی دولت گفت: در این تصمیمات دو بحث سلامت و اقتصاد باید مورد بررسی قرار بگیرد که در مساله اقتصاد دو موضوع درآمد و منابع تامین مالی خانوارها و اقتصاد کلان مطرح است.خروجی هزینه‌های مصرفی خانوار و مشارکت مردم در جامعه بر اقتصاد کلان اثرگذار است.

وی با تاکید بر اینکه کار دولت در نحوه اجرای محدودیت‌ها بسیار سخت است، ادامه داد: اگر دولت منابع مالی کافی در اختیار داشت و شرایط اقتصادی به‌نحوی بود که تامین منابع مالی خانوار مقدور بود و موضوع مهم‌تر اینکه در کنار منابع مالی کافی، بانک اطلاعاتی کامل از اقشار مردم در دست داشت شاید می‌توانست، تعطیلی کامل دو الی سه هفته‌ای را در سراسر کشور یا استان‌هایی که در شرایط قرمز قرار دارند، اعمال کند یا به اجرا برساند.     

این کارشناس اقتصادی افزود: دولت باید با بانک اطلاعاتی مطمئن حمایت‌های مالی، یارانه‌ای و رفاهی را از گروه‌های مختلف درآمدی در سطح کشور داشته باشد که خانوار و افرادی که مشاغل غیردولتی دارند، متضرر نشوند. در حال حاضر مساله این است که  نه آن بانک اطلاعات شفاف و درست در اختیار داریم که مشخص شود که از چه گروه‌هایی باید به چه میزان حمایت شود و نه منابع کافی برای اجرای این طرح وجود دارد. بنابراین اعمال و اجرای تعطیلی کامل بسیار سخت است.

شقاقی گفت: اما از سوی دیگر شاهد افزایش میزان مرگ و میرهای ناشی از شیوع ویروس کرونا هستیم.بنابراین دولت در ۹ ماه اخیر همواره راه‌حل بینابین را انتخاب و به اجرا رسانده‌است. بنابراین خروجی ستاد ملی مبارزه با کرونا این بوده که تعطیلی کامل را انتخاب نکرده‌ البته شرایطی را فراهم کرده که کارمندان و کارکنان دورکار باشند و یا یک سوم یا ۵۰ درصد نیروها در محل کار حاضر باشند.

وی با بیان اینکه در دو بحث اقتصاد و سلامت دولت این راهکار بینابینی را پیش برده‌است، اظهار داشت: شرایط اقتصادی کشورمان هم شرایط ویژه است، تحریم‌ها بر اقتصاد فشار می‌آورند و دولت با کسری بودجه مواجه بوده و دولت منابع کافی برای حمایت از همه صنوف را ندارد و تمام دهک‎های درآمدی را تحت پوشش قرار دهد تا آن سیاست قرنطینه کامل به اجرا برسد.

شقاقی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که تعطیلی دو هفته‌ای به صورت کامل به معنای افزایش فشار بر روی خانوارهایی که روزمزد هستند یا کسب‌وکار آزاد دارند. این درحالی است که در این شرایط اقتصادی فارغ از بحث کرونا، معیشت خانواده‌ها به سختی تامین می‌شود و اغلب دهک‌ها با مشکلات اقتصادی مواجه هستند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد:۱۶ میلیون کارگر در کشور وجود دارد که درآمد آنها به کار روزانه بستگی دارد و همچنین در صورت قرنطینه کامل سراسری، صنوف مختلف با خسارت بالایی مواجه می‌شوند.

وی افزود: اما از سوی دیگر اگر زنجیره شیوع و سرایت کرونا قطع نشود، بخش تولید و صادرات ضربه خواهد خورد این در شرایطی است که در دوره تحریم‌های نفتی،درآمدهای کشور تا بخش قابل توجهی به صادرات غیرنفتی متکی است. البته در همین ۹ ماه اخیر بحث کرونا ۴۰ درصد صادرات ایران به کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار داد.

شقاقی گفت: با توجه به شرایط و نحوه اجرای محدودیت‌ها، معتقدم اجرای محدودیت‌ها از ابتدای آذرماه  قطعا در جلوگیری از شیوع کرونا بسیار موثر خواهد بود. 

با واقع‌بینی زنجیره کرونا را قطع کنیم               

صادقانه باید گفت شرایط کشورمان برای مهار کرونا با تمام کشورها متفاوت است. باید توجه داشت که ایران هم در بخش اقتصاد و هم علی‌رغم قوانین حقوق بشر در بخش سلامت با تحریم‌های سختگیرانه‌ای مواجه است که واردات و تامین تجهیزات پزشکی و دارویی را هم دشوارتر، طولانی‌تر و گران‌تر کرده‌است.

عده‌ای همواره این چماق را بر سر دولت می‌کوبند که باید سیاست تعطیلی سراسری و پرداخت یارانه را به اجرا برساند، شاید این نگاه ایده‌آل و کارساز باشد اما واقع‌بینانه نیست. به‌واسطه تحریم‌ها میزان فروش نفت و به‌دنبال آن درآمدهای دولت به حداقل رسیده، به دلیل شرایط شیوع کرونا صادرات و به‌دنبال آن درآمدهای صادراتی کاهش یافته‌است حال اینکه این افراد از محل کدام منابع مالی حرف از ارایه یارانه فراگیر به مدت طولانی را می‌زنند. هر چند که از ابتدای سال ۷۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات یارانه‌ای برای کسب‌و کار آسیب‌دیده در نظر گرفته و به تدریج هم پرداخت شد که البته سقف این رقم رفته رفته افزایش یافت و سایر نهادها از جمله بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هم گوشه‌ای از کار را گرفتند.

اما یادمان نرود به دلیل ساختارهای اقتصادی کشورمان همین ارایه و پرداخت یارانه و وام‌های کرونایی باعث شد تا پایه پولی کشورمان افزایش یابد. بنابراین معترضان اگر انتقادی دارند تمام جوانب را بررسی و براساس آن پیشنهاد عملیاتی و کارآمد ارایه دهند.

بنابراین در این شرایط سخت مهم‌ترین عاملی که می‌تواند خودمان و خانواده‌هایمان را از شر این ویروس منحوس در امان بدارد، رعایت پروتکل‌های بهداشتی تا حد ممکن است. تا زمانی که اهمیت استفاده از ماسک را جدی نگیریم و شرکت در حراجی پاساژها و مهمانی‌ها را به سلامت خود و خانواده ترجیح دهیم، زنجیره سرایت کرونا قطع نخواهد شد.