محسن رضایی: تحریم‌ها تا چهار پنج سال دیگر ادامه دارد

محسن رضائی با انتقاد از اتکای بودجه سال ۱۴۰۰ به درآمدهای نفتی و برآورد فروش روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در آن، تاکید کرد که معنی این کار این است که دولت همچنان نگاهش به "روابط خارجی و رفتار کشور‌های دیگر" است.

پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک در اردیبهشت ۱۳۹۷، تحریم‌های لغو یا تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی دوباره اعمال شدند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده هدف از این تحریم‌ها را که در دو سال و نیم گذشته مدام تشدید شده وارد کردن فشار حداکثری برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره و دست یافتن به یک توافق جامع عنوان می‌کند.

با اعلام پیروزی جو بایدن، در انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر آمریکا و ابراز تمایل او به بازگشت به برجام، امیدواری دولت روحانی به برداشته شدن تحریم‌ها و فراهم شدن امکان صادرات نفت افزایش یافته است.

پیش‌بینی ادامه تحریم‌ها

خبرگزاری صداوسیما جمعه ۲۱ آذر از قول دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشت: «کاملا روشن است که چه بایدن تائید شود و چه ترامپ بتواند در دیوان عالی امریکا اوضاع را برگرداند، تحریم‌ها تا چهار - پنج سال دیگر ادامه خواهد داشت.»

رضائی هشدار داده که چه ترامپ جمهوری‌خواه و چه بایدن دمکرات، هر دو در پی ادامه تحریم‌های اقتصادی به عنوان "فشار روی گرده ملت ایران" هستند و وابسته کردن بودجه به اتفاق‌های بیرون مرز "ریسک خطرناکی" است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

صادرات نفت ایران پیش از خروج آمریکا از برجام به میانگین دو و نیم میلیون بشکه در روز نیز رسیده بود. اکنون از آنجا که بخش بزرگی از فروش نفت ایران از راه‌های مخفی و با دور زدن تحریم انجام می‌شود میزان دقیق آن مشخص نیست اما شواهد نشان می‌دهد که مقدار آن کمتر از نیم میلیون بشکه در روز باشد.

درآمد نفتی که دولت حسن روحانی در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی کرده، هم از سوی مخالفان اصول‌گرای دولت با انتقاد روبرو شده هم بسیاری از کارشناسان آن را غیرواقع‌بینانه ارزیابی می‌کنند.

در بودجه سال ۹۹ میزان فروش نفت روزی یک میلیون بشکه در نظر گرفته شد. مرکز پژوهش‌های مجلس دوم آذر ماه با تحلیل این بودجه نوشت با توجه به میانگین فروش نفت در یک‌سال گذشته، تا پایان امسال "بودجه کشور با کسری قابل توجهی همراه خواهد بود".

امید دولت به پنج برابر شدن درآمد نفتی

در لایحه پیشنهادی دولت درآمدهای نفتی در سال آینده حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که بیش از پنج برابر این درآمدها در بودجه سال جاری است. در قانون بودجه سال ۹۹ درآمد نفتی حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

منتقدان می‌گویند دولت بر خلاف سیاست‌های کلان که هدف آن کاهش وابستگی به نفت است این وابستگی را از ۱۰ به ۳۵ درصد افزایش داده است. رئیس مجلس، محمد باقر قالیباف پس از تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ به مجلس اتکای آن به نفت را "شر مطلق و تکیه بر باد" خواند.

بسیاری از نمایندگان مجلس در ده روزی که از ارائه لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۰ می‌گذرد، به آن انتقادهای شدیدی وارد کرده‌اند و برخی از احتمال رد کلیات آن سخن می‌گویند.

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، لایحه پیشنهادی دولت را "بدترین بودجه ممکن در طول سال‌های گذشته" خوانده و می‌گوید دولت "با این مدل بودجه‌ریزی، در حقیقت اعتبار و وجهه خودش را زیر سؤال برده" است.

علیرضا نظری، عضو کمیسیون امنیت ملی می‌گوید بخش بزرگی از درآمدهای پیش‌بینی شده در سال آینده قابل تحقق نیست و لایحه بودجه ۱۴۰۰ را "بودجه خیالی" می‌خواند.

خبرگزاری تسنیم به تازگی در گزارشی نوشت برخی کارشناسان "منابع مشکوک الوصول بودجه" را بیش از ۵۹۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کردند که بخش عمده آن احتمالاً مربوط به درآمدهای نفتی غیرقابل تحقق است.

حمایت رضائی از مصوبه مناقشه‌برانگیز مجلس

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما از مصوبه مناقشه‌برانگیز مجلس زیر عنوان اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران" استقبال کرد و آن را "حداقل سیلی به گوش آمران اوضاع اقتصادی" کنونی ایران خواند.

این مصوبه از جمله دولت را ملزم به افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم تا ۲۰ درصد و توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ظرف دو ماه می‌کند.

حسن روحانی هفته گذشته و پس از تصویب مصوبه مجلس و تائید آن در شورای نگهبان تصریح کرد که دولت با این مصوبه موافق نیست و او ان را برای روند فعالیت‌های دیپلماتیک مضر می‌داند.

حامیان دولت معتقدند این مصوبه بر خلاف عنوانش، راه برداشته شدن تحریم‌ها را می‌بندد و زمینه اجماع بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی را هموار می‌کند.

غنی‌سازی ۳۰ درصدی برای مذاکرات بهتر؟

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را "اقدام مطلوبی" خوانده و می‌گوید تجربه نشان داده که اگر در روابط خارجی "دستمان خالی" باشد به هیچ امتیازی نخواهیم رسید و هر چه از "ابزار و امکانات بیشتری در مذاکرات برخوردار باشیم پیشرفت‌مان بیشتر است".

محسن رضایی گفت: «بر اساس این تجربه تا وقتی به غنی سازی ۳۰- ۲۰ درصد نرسیده بودیم و تعداد سانتریفیوژهای‌مان افزایش نیافت هیچ وقت دنیا حاضر به مذاکره با ما نمی‌شد.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

افزایش میزان و غلظت غنی‌سازی اورانیوم، استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته و کاهش همکاری با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جمله اقدام‌هایی است که به معنای خروج جمهوری اسلامی از توافق هسته‌ای و برجام خواهد بود.

در این صورت به طور خودکار تمام قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران دوباره فعال می‌شوند. سه کشور اروپایی طرف توافق، نسبت به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و عملی کردن اقدام‌های مورد نظر مجلس هشدار داده‌اند و از ایران خواسته‌اند برای "حفظ فضایی برای دیپلماسی" جدیت داشته باشد.

برخی حامیان دولت می‌گویند مهلتی که مجلس برای دولت تعیین کرده در نخستین روزهای ورود جو بایدن به کاخ سفید تمام می‌شود و رئیس جمهوری آینده آمریکا اگر واقعا قصد بازگشت به برجام را داشته باشد این کار دست‌کم تا موافقت کنگره با نامزدهای پیشنهادی کابینه او کلید نخواهد خورد.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه‌ تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر ‌گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قرارداد‌های میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه ‌و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله ‌و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.

• خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند

  کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.

  نویسنده: محمود صالحی