هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات ‌وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در آخرین خبر منتشر شده در این خصوص می توان به بازداشت عامل آزار یک قلاده سگ در ایلام اشاره کرد. در این راستا ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن فردی اقدام به کندن تکه ای از گوش توله سگ های نابالغ می کند. بنا بر یک باور غلط و قدیمی که هنوز در میان برخی از روستائیان و عشایر پابرجا است، تکه ای از گوش توله سگ های نابالغ بریده می شود تا در بزرگسالی به سگ های وحشی و جنگنده و نترس تبدیل شوند.

سپهر سلیمی فعال محیط زیستی ضمن بیان اینکه باغ‌وحش‌ها به فضا و مدرسه‌ای برای حیوان‌آزاری تبدیل شده‌اند، با اشاره به انفعال و بی‌عملی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: “این سازمان که نهاد صادر‌کننده مجوز، مسئول و ناظر بر عملکرد باغ‌وحش‌هاست، عملا به نهاد تماشاچی تبدیل شده و هیچ واکنشی در برابر تخلفات و اتفاقات رخ داده در باغ‌وحش‌ها نشان نمی‌دهد. سؤال اینجاست که چرا سازمانی که توان و اراده نظارت و پایش بر باغ‌وحش‌های کشور را ندارد، اجازه تاسیس حدود ۸۰ مرکز نگهداری از حیوانات را داده است؟”

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۹۳ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۳۳ گزارش منابع رسمی است، در استان های چهارمحال و بختیاری، آذربایجان غربی، اصفهان، اردبیل، بندر عباس، خراسان جنوبی، فارس، خوزستان، سیستان و بلوچستان، زنجان، کرمان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، مازندران، هرمزگان، کهکیلویه و بویراحمد، گیلان، تهران، آذربایجان شرقی، یزد و گلستان بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۶۵ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۶ گزارش منابع رسمی است، در استان های یزد، اردبیل، سمنان، گلستان، کرمانشاه و مازندران کشف و ضبط شده و ۱۳ متهم به مرجع قضائی معرفی شدند.

در این میان رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار با اشاره به احضار ۴ شهرداری این شهرستان به مراجع قضایی گفت: “به دنبال شکایات مردمی از بروز مشکلات ناشی از بوی تعفن زباله، آتش سوزی در محل و اختلاط زباله های پزشکی و عادی در سکوهای موقت زباله، تعدادی از شهردارهای شهرستان شهریار به مراجع قضایی معرفی شدند.

بعلاوه رئیس دادگستری بندر امام خمینی اعلام کرد که شهردار این بندر به اتهام تهدید علیه بهداشت عمومی و سلب حقوق اساسی شهروندان به دادسرا عمومی و انقلاب بندر امام خمینی احضار شد.

رییس اداره حفاظت محیط زیست اردستان نیز از دستگیری  ۲۱ گروه شکارچی غیرمجاز و متخلف شامل ۳۵ نفر از ابتدای سال جاری تاکنون در زیست‌گاه‌های آزاد و مناطق حفاظت شده این شهرستان خبر داد و گفت: “ماموران یگان حفاظت اردستان در زیست‌گاه‌های آزاد و مناطق حفاظت شده کهیاز و خارو به ترتیب ۱۷، ۱۳ و ۵ نفر از شکارچیان غیرمجاز و متخلف را دستگیر کردند”.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران ۱۳۳، اصفهان ۱۸۵، تبریز ۱۵۳، مبارکه ۱۶۱، نجف آباد ۱۶۱، سجزی ۱۵۶، شاهین شهر ۱۵۱، اهواز ۱۵۶، مشهد ۱۴۸، مسجد سلیمان ۱۶۳ و اراک ۱۳۱ عنوان شد که برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) ناسالم است.

استفاده از کاروان حمل و نقل شهری و باربری یکی از فاکتورهای اصلی جلوگیری از آلودگی هوا است، با این حال به تازگی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران اعلام کرد که ٣۴٠٠ اتوبوس این کلان شهر فرسوده است و دولت هیچ کمکی در حوزه توسعه و نوسازی حمل و نقل و ترافیک ‌به شهر تهران نکرده است. همچنین مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان شمالی از فرسودگی ۴۷ درصد از ناوگان مسافربری روستایی این استان خبر داد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

بنابر اعلام رسمی رئیس شورای شهر تهران، در طی یک سال گذشته دستکم ۳۰ هزار درخت در تهران قطع شده است.

همچنین رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان برخوار، همزمان با برودت وپایداری هوا و در راستای اجرای قانون هوای پاک از پلمپ سه واحدآجرپزی آلاینده در شهرستان برخوار خبر داد.

بعلاوه رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مریوان از شناسایی یکی از عاملان آتش‌سوزی عمدی نیزارهای تالاب زریوار خبر داد و گفت: “دستگاه قضایی این فرد را به تحمل ۲ سال حبس محکوم کرد”.

بحران پسماند

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده می‌توان به تخلیه فاضلاب و پساب خانگی در عرصه محیط زیست توسط دو راننده متخلف که در نهایت بازداشت و به پرداخت جریمه محکوم شدند اشاره کرد.

از سوی دیگر، علی صابری کارشناس محیط زیست گفت: سایت پسماند آرادکوه باید جا به جا شود، در غیر این صورت شهروندان استان تهران باید منتظر یک بحران باشند. علی صابری با اشاره به قدمت ۵۰ ساله این سایت پسماند افزود: ارتفاع زباله در آراد کوه به بیش از ۱۰۰ متر رسیده است و امروزه شاهد این هستیم که شیرآبه‌های پسماند آرادکوه به سفره آب‌های زیر زمینی راه پیدا کرده اند و ممکن است آب‌های زیرزمینی را آلود کرده باشند.

بعلاوه عزیز میکائیلی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پردیس با انتقاد از نبود دستگاه‌های بی‌خطرساز پسماندهای بیمارستانی در سطح این شهرستان، اظهار کرد: با توجه به اینکه حدود ۱۰ ماه از شیوع بیماری کرونا در کشور گذشته است، پسماندهای بیماران کرونایی که در مراکز درمانی و بیمارستانی این شهرستان بستری و مداوا می‌شوند، همچنان بلاتکلیف است. وی با تأکید بر اینکه شهرستان پردیس با توجه به اینکه در نزدیکی پایتخت کشور قرار دارد، اما از روش‌های مناسبی برای دفع پسماندهای بیمارستانی در سطح این شهرستان استفاده نمی‌شود، گفت: “بیش از ۳۰۰ مرکز درمانی و خدمات پزشکی در سطح شهرستان پردیس فعالیت می‌کنند، اما زباله‌ها و پسماندهای آن در سطل‌ها و مخازن زباله‌های شهری تخلیه می‌شود”.

از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته می‌توان به دستکاری یک سوم از کوه بی‌بی شهربانو در تهران بخاطر برداشت معادن و   ابراز نگرانی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری البرز از فرسایش خاک این استان اشاره کرد.