چرا باید تا مقطع دکتری تحصیل کنیم؟ / توصیه‌هایی برای ادامه تحصیل

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی- وارد جلسه شد، نگاهی به کارتش انداخت و صندلی‌اش را پیدا کرد، وقتی نشست مراقب برگه نظرسنجی را مقابلش گذاشت. برگه‌ای پر از سوال که مهمترین آن درباره انگیزه تحصیلات در مقاطع بالاتر بود، «دلیل شما برای تحصیل در مقطع دکتری چیست؟». دقیقا همان سوالی که وقتی در جلسه کنکور ارشد حاضر شد به آن پاسخ داد.

 

درواقع این یک سوال اساسی است که معمولا داوطلبان پاسخ روش و قانع‌کننده‌ای برایش ندارند. بیشتر افرادی که این سا‌ل‌ها در مقاطع ارشد و دکتری تحصیل می‌کنند معمولا ارتقای شغلی را انگیزه تحصیل می‌دانند، حال یا محل کار برای ارتقای شغلی آن‌ها را ملزم به تحصیل کرده است یا آن‌ها برای کسب موقعیتی بهتر به تحصیل روی آورده‌اند. با این وجود این سوال خیلی از تحصیل‌کردگان و افراد پیرامون آنهاست که چرا اینهمه استقبال برای تحصیل در مقاطع بالا وجود دارد و با این وجود آمار بیکاری و اشتغال جوانان همچنان در بالاترین سطح است.

 

عده‌ای سیستم آموزش عالی و عده‌ای دیگر نهادینه شدن فرهنگ‌های نادرست در جامعه را دلیلی برای این امر می‌دانند. افزایش تب مدرک‌گرایی در جامعه سال‌هاست که پایین نیامده و پیچیدگی آن باعث شده مسئولان برای حل آن این دست و آن دست کنند یا برعهده یکدیگر بدانند.

 

 

مدرک‌گرایی و ابعاد پیچیده آن

علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، درباره افزایش تب مدرک‌گرایی در بین جوانان بیان کرد: مسئله مدرک‌گرایی چند بعدی است و نمی‌توان به صورت ساده تحلیل کرد، اما بخش عمده آن به مسائل فرهنگی مربوط می‌شود.

 

خاکی صدیق ادامه داد: گاهی فشار خانواده‌ها برای تحصیل فرزندانش‌شان بنا بر هر دلیلی (مثل تضمین شدن آینده شغلی یا کسب جایگاه شخصیتی) باعث تشویق جوانان به سمت تحصیل بیشتر و گرفتن مدارک تحصیلی عالیه می‌شود. از طرف دیگر در سال‌های گذشته داشتن مدرک تحصیلی با جایگاه شغلی ارتباط مستقیم داشت و فرد به واسطه کسب مدرک بالاتر می‌توانست جایگاه شغلی، حقوق و اضافه کار خود را ارتقا دهد.

 

وی با بیان اینکه هنوز هم در نظام اداری مدرک شغلی تا حدی اثرگذار است، اظهار داشت: این مسائل به افزایش مدرک‌گرایی در جامعه دامن می‌زند. این مسئله حتی باعث شده است که گاهی جوانان تا مقطع دکتری هیچ شغل و حرفه‌ای نداشته باشند و تنها به این امید که مدرک تحصیلی بالاتر شغلی تضمین شده برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد، در پی تحصیل هستند. یکی از دلایل معضل بیکاری نیز می‌تواند همین امر باشد.

 

 

مدرک ارشد و دکتری شغل نمی‌آورد

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: دست به دست یکدیگر دادن چند مسئله باعث شده تا مدرک‌گرایی در جامعه افزایش پیدا کند و تحلیل آن پیچیده باشد. البته درحال حاضر آمار و گزارش‌ها نشان می‌دهند که رفتار‌ها تا حدی تغییر کرده و دیگر همچون گذشته استقبال زیادی از آموزش عالی نمی‌شود. درحقیقت این روند به سمت استقبال از آموزش‌های مهارتی درحال تغییر است.

 

خاکی صدیق ادامه داد: هرچند که هنوز تا رسیدن به شرایط ایده‌آل فاصله زیادی داریم، اما همین که استقبال از آموزش‌های مهارتی شکل گرفته، شرایط خوبی است، چون جوانان به این باور رسیده‌اند که برای داشتن یک شغل در آینده به مهارت نیاز دارند و مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری برای فرد شغل نمی‌آورد.

 

جذب کاربلد‌ها در بخش خصوصی

وی گفت: خوشبختانه حال در بخش خصوصی هم توجه به مدارک تحصیلی برای جذب نیروی متخصص کمتر شده است و معمولا کارفرمایان به دنبال افراد کاربلد برای انعقاد قرارداد و استخدام هستند نه فردی که صرفا یک مدرک تحصیلی داشته باشد؛ بنابراین می‌توان امیدوار بود که در آینده این مشکل برطرف خواهد شد.

 

 

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری عنوان کرد: مسئله مدرک‌گرایی دارای ابعاد مختلفی است که حل آن کار وزارت علوم به تنهایی نیست، درحقیقت وزارت علوم تنها شاید بتواند یک بخش آن را مدیریت کند و برای بعد فرهنگی و ... باید بقیه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مربوطه دست به کار شوند.

 

تا کجا درس بخوانیم؟

مشخص نبودن هدف و برنامه‌ریزی برای آینده باعث شده تا جوانان تا اندازه‌ای راه خود را گم کنند و ندانند که تا کجا باید درس بخوانند. مشاوره‌ها و پاسخ‌های متنوعی برای این سوال وجود دارد که یک جوان تا کجا باید درس بخواند و هرکس بسته به هدف و آینده‌اش برنامه‌ای دارد. در این راه توصیه و مشاوره‌های اساتید که سال‌ها با دانشجویان مختلفی سروکار داشته‌اند و آینده هرکدام را تاحدودی دیده‌اند، تجربه خوبی به نظر می‌رسد.

 

 

خاکی صدیق در پاسخ به این سوال که برای ادامه تحصیل به دانشجویان تا چه مقطعی را توصیه می‌کند، گفت: هنگامی که دانشجویان در این باره از من مشاوره می‌گیرند علاقه و هدف‌گذاری آن‌ها برای آینده را معیار قرار می‌دهم و معتقدم هر فرد باید به دنبال علاقه خودش برود. وقتی جوانی به کارآفرینی و راه‌اندازی یک شغل علاقه دارد هرگز توصیه نمی‌کنم که تا مقطع دکتری به تحصیل بپردازد، چون ممکن است که مدرک آن فرد در راه‌اندازی کسب‌وکارش تاثیرگذار باشد، اما به طور کلی کمک کننده نیست.

 

وی گفت: اینگونه نیست که اگر کسی ارشد و دکتری بخواند حتما کارآفرین می‌شود یا می‌تواند یک تجارت و حرفه راه‎‌اندازی کند. به دانشجویان بسیار توصیه می‌کنم که اگر قصد راه‌اندازی شغلی را دارند بعد از دوران کارشناسی، مهارت مورد علاقه‌شان را آموزش ببینند و به سراغ آن روند. مطمئنا اگر در علاقه و راه خود مسلط و حرفه‌ای باشیم کار همیشه وجود دارد لذا توصیه اول من نگاه به علاقه و برنامه طولانی مدت برای آینده است.